
03/07/2025
Người tu nếu thiếu chánh kiến, thì dễ rơi vào tà kiến.
—
Người học Phật không chỉ tụng kinh, niệm Phật, hay đến chùa lễ bái mà là người biết sống tỉnh thức giữa dòng đời cuộn chảy. Mỗi phút giây của đời sống hàng ngày từ lúc thức dậy, rửa mặt, ăn cơm, đi làm đều là đạo tràng của chánh niệm. Nhưng để thấy được điều ấy, người học Phật cần có chánh tâm và chánh trí – như hai cánh tay nâng đỡ cho con mắt chánh kiến nhìn thấu mọi hiện tượng.
Chánh tâm là tâm ngay thẳng, không bị nghiêng lệch bởi dục vọng, thành kiến, hay vô minh. Nó không cố chấp, không vội phán xét, cũng không chạy theo cảm xúc. Chánh tâm giống như mặt hồ phẳng lặng, phản chiếu đúng thật bóng trăng – không méo mó, không thêm thắt. Khi tâm đã ngay, thì trí mới sáng.
Chánh trí là sự hiểu biết chân chánh, không phải kiến thức vay mượn, mà là trí huệ từ kinh nghiệm sống, từ quán chiếu nội tâm, từ soi rọi vào các pháp với con mắt quán chiếu vô thường – vô ngã – duyên sinh.
Người tu nếu thiếu chánh kiến, thì dễ rơi vào tà kiến: thấy sai, hiểu lệch, hành động lệch. Thấy một người gặp hoạn nạn, có thể tưởng đó là “nghiệp báo trừng phạt”; thấy người tu không đắc đạo liền cho rằng pháp không linh; thấy bản thân khổ liền đổ lỗi cho ngoại duyên mà không tự soi vào bên trong. Những cái thấy ấy tưởng là “đúng”, nhưng thực ra là gốc rễ cho vô minh tiếp tục sinh sôi. Thiếu chánh kiến thì càng tu, càng dính mắc. Càng tu, càng tạo “ngã mạn tu hành”.
Chánh kiến không phải là cái gì cao siêu mà nó bắt đầu từ việc thấy rõ ràng mọi sự việc đang xảy ra: khi tức giận, biết rõ mình đang tức; khi tham lam, biết mình đang tham; khi giúp người, biết tâm mình có vụ lợi hay vô tư. Nhận biết như thế, không thêm, không bớt, không lẫn vào vọng tưởng thì đó là chánh kiến trong đời thường.
Tu tập không chỉ là hành trì, mà còn là thấy ra. Không thấy ra thì hành trì trở thành thói quen máy móc. Như người nấu ăn mà không biết món nào đang chín, món nào còn sống nấu mãi cũng không thành món ăn ngon. Người tu mà thiếu chánh kiến, thì càng học Phật càng xa Phật, vì tưởng cái bóng là chân thân.
Cho nên, hãy quay về gốc: chánh tâm – chánh trí – chánh kiến. Đó là ba hạt giống lớn để nảy mầm đạo lý giữa đời. Không cần đi tìm đâu xa, chỉ cần nhìn thẳng vào cuộc sống đang diễn ra bằng một cái tâm không lừa dối, một trí tuệ không mù quáng, một cái nhìn không bị che phủ bởi vọng tưởng. Ngay nơi đó, tu đã bắt đầu. Và cũng ngay nơi đó, đời sống trở thành đạo. Không hai. Không khác.
~Pháp Nhật