31/03/2025
🙂Rozwój mowy rozpatrujemy w dwóch aspektach – rozwój komunikacji słownej, dzięki której porozumiewamy się z otoczeniem, wyrażamy swoje emocje i potrzeby. Mówimy wtedy o rozwoju MOWY pod względem ILOŚCIOWYM. Ten rozwój trwa przez całe życie o ile nie zaprzestaniemy dbać o nabywanie nowego słownictwa poprzez rozmowy, czytanie książek, zdobywanie wiedzy, poznawanie nowych ludzi i miejsc, stawianie na kulturę słowa, a nie obrazka.
👨🎓 Drugi aspekt rozwoju mowy to JAKOŚĆ, czyli prawidłowy rozwój WYMOWY. W tym przypadku mamy ograniczony czas, ponieważ rozwój prawidłowej artykulacji powinien być zakończony przed ukończeniem przez dziecko 7 lat.
🧠Aby tak się stało musi zadziałać na to wiele czynników, gdyż prawidłowy rozwój mowy pod względem artykulacyjnym zależy od: prawidłowo działającego układu nerwowego, normatywnego napięcia mięśniowego, prawidłowej budowy i funkcji jamy ustnej.
🦷 Utrudnieniem w pracy nad poprawną artykulacją są nieprawidłowości zgryzowe u dzieci i niepoprawne funkcjonowanie narządów mowy, w tym głównie języka i warg oraz wspominany we wcześniejszym poście nieprawidłowy tor oddechowy.🗣
Dysfunkcje motoryczne jamy ustnej mogą prowadzić do zaburzeń we wzroście i rozwoju twarzoczaszki, jak i rozwoju mowy.
Aby jama ustna mogła się prawidłowo rozwijać musi doświadczać bodźców sensorycznych jak najwcześniej. Stąd tak ważne jest możliwie jak najszybsze, zgodne z normą rozwojową, rozszerzanie diety, tak aby jama ustna mogła poznawać nowe struktury, temperaturę, smaki, a przez to przekazywać bodźce do kory mózgowej, która przekazuje informacje zwrotne do mięśni, uaktywniając je, a tym samym wpływając na wzrost kości.🍎🍐🥕🥖
Dlatego tak ważny jest rozwój funkcji gryzienia i żucia. Dobre gryzienie i żucie zapewnia prawidłowy rozrost szczęki i żuchwy, a także normatywny wzrost łuków zębowych i zębów oraz umożliwia prawidłową pozycję warg i języka w spoczynku - usta domknięte, a język ułożony na podniebieniu za górnym wałkiem dziąsłowym. Dzięki takiemu ułożeniu prawidłowo połykamy i oddychamy torem nosowym.
‼️Co zakłóca prawidłowy rozwój jamy ustnej, a co za tym idzie powoduje wady zgryzu i wady wymowy?
- w spoczynku oddech ustami
- przerośnięte migdałki podniebienne i gardłowy
- alergie
- nieprawidłowe połykanie z tłoczeniem języka na zęby
- przedłużone używanie smoczka uspokajacza ( koniec używania smoczka powinien być powiązany z początkiem rozszerzania diety)
- parafunkcje ( gryzienie różnych przedmiotów, nagryzanie paznokci, ssanie kciuka)
- bruksizm
- trudności w gryzieniu i żuciu
- stosowanie butelek i bidonów z ustnikami ( nieprawidłowa praca mięśni policzków, warg, języka i żuchwy)
- nieprawidłowości w napięciu mięśniowym całego ciała (nieprawidłowa postawa ciała)
- osłabione mięśnie twarzy
- nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych, w tym skrócone wędzidełka warg i języka
‼️ Co pomoże?
- ograniczenie stosowania smoczków uspokajaczy ( do ok. 6 miesiąca życia, karmienie pokarmem z butelki ze smoczkiem do ok. 12 miesiąca życia)
- rozszerzanie diety zgodnie z rozwojem dziecka
- ograniczenie używania kubków „niekapków” z twardymi ustnikami, w tym również tubek z musami
- spożywanie choć jednego twardego produktu podczas każdego posiłku (np. skórka od chleba, twarde owoce i warzywa, potrawy sprężyste, jak włókna mięsa)
- proponowanie produktów, które będą aktywizowały ruchy języka, tj. klejące, lepkie, gęste, wchodzące między szpary zębowe, o różnej konsystencji, o różnej wielkości – grube, cienkie, jak i różnych kształtów – okrągłe, trójkątne czy podłużne
- dbanie o prawidłowy rozwój motoryczny całego ciała – wszelkie wady postawy, nieprawidłowy chód powinny być konsultowane u fizjoterapeuty
- wyeliminowanie przyczyn alergologicznych, laryngologicznych wpływających na nieprawidłowy tor oddechowy – migdałki, krzywa przegroda, nieprawidłowa budowa nozdrzy
- konsultacje ortodontyczne – ok.3 roku życia (zęby mleczne), ok. 6roku życia wymiana zębów, ok. 13 roku życia( zęby stałe) lub w każdym momencie, gdy zauważymy nieprawidłowości.
👫 Wczesne dzieciństwo to kluczowy okres tworzenia przyzwyczajeń żywieniowych i nawyków. Jemy coraz bardziej przetworzone produkty, spożywamy częściej mniej twardych pokarmów, pozbawiając nasze szczęki konieczności intensywnego odgryzania, gryzienia, i przeżuwania. To, wraz z oddychaniem przez usta. i brakiem pozycji spoczynkowej języka na podniebieniu, najprostsza droga do zaburzonego wzrostu i rozwoju obszaru twarzy i zgryzu, a także wad wymowy.
Oprac. Anna Sowała-Rembielak
neurologopeda
-szkolenie modułowe
