30/05/2024
؟
• کوما (coma) هغه حالت ته ویل کېږي چې ناروغ نه راویښېدونکی وي او د بهرنیو تنبیهاتو او د داخلي اړتیاوو پر وړاندې ځواب ونه وایي، سره له دې چې عکسوي او وضعیتي خوځښتونه ممکن شتون ولري.
#سببونه
• د مرکزي عصبي سیسټم د جدي اختلالاتو د اختلاط په توګه
• اختلاجات
• هایپرټرمیا
• مټابولیک اختلالات
• په دماغ کې ساختماني اختلالات چې د دماغ د دواړو نیم کرو یا د reticular activating system د اختلال سبب شوي وي.
• په دماغ کې یو طرفه کتلوي آفات (mass lesions) چې د دماغ ساقه يې تر فشار لاندي نیولي وي.
• په کوما ناروغانو کې تشخیصیه او منجمنټ هممهاله باید سرته ورسول شي. د تنفس او د فشار لپاره تقویتي درملني پیل شي.
• په هایپوټرمیا کې ټولې حیاتي نښې له منځه تللي وي؛ دي حالت کې مخکې له هر ډول ارزونو ناروغ باید لومړی تود کړای شي.
• ناروغ ته په ډډه وضعیت ورکړل شي، داسي چې د ناروغ سر لږڅه بسط حالت کې وي، مصنوعي غاښونه لیري کړای شي او د خولي افرازات د سکشن له لاري پاک کړای شي. د اړتیا په صورت کې airway تطبیق کړای شي.
• د وینې سمپل د ګلوکوز، الکټرولایټونو، کلسیم، شریاني ګازونو، کلیوي او کبدي او ټاکسیکولوژیک معایناتو له پاره واخیستل شي.
• ناروغ ته ډکستروز 50% (25 g)، نالوکسان (0.4-1.2 mg) او ټایمین (100 mg) د ورید له لاري پرته له ځنډه پيل کړای شي.
• د ناروغ له ملګرو څخه د ناروغۍ د سابقي، د کوما د پیل د چاپيریال او تعقیبیه پيښو په هکله معلومات واخیستل شي.
• د کوما بیړنۍ پیل کیدل په تحت عنکبوتیه ویني توییدني، د دماغ د ساقي وینه توییدني یا د دماغ دننه ویني توییدني ښودنه کوي، په داسي حال کې چې د کوما وروورو پيل کیدنه د دماغ په نورو ساختماني اختلالاتو او کتلاتو کې لیدل کېږي.
• د سر بېړنی CT scan له کانټرسټ پرته باید په عاجله شعبه کې سرته ورسول شي، ترڅو دماغي ویني توییدني، دماغي فتقونه یا نور ساختماني ناخوالي تشخیص کړای شي چې شاید غیر جراحي پروسیجرونو ته اړتیا ولري.
• د کوما میټابولیک علتونه که چیرې حاد intoxication یا هیجاني دلیریوم شتون ولري باید په نظر کې وي.
• په فزیکې معایناتو کې د دردلرونکې تنبه په وړاندي د ناروغ ځواب، حدقي او د رڼا په وړاندي یې عکس العمل، د معقمي پختي په واسطه د قرنیي تنبه کولو په وړاندي عکس العمل، د سترګو موقعیت او
