08/11/2023
عقامت یا بی اولادی (Infertility ):
عقامت به معنی عدم گرفتن حمل در عرض یکسال بدون استفاده از هرگونه روش جلوگیری از حاملگی است.
البته شروطی در این میان وجود دارد.
زوج باید با هم زندگی کنند و دفعات نزدیکی معقولی در هفته (یک یا 3 بار در هفته) داشته باشند و هیچ روش جلوگیری استفاده نشود.
و مهمتر آنکه در زمان تخمکگذاری کنار هم باشند،
یعنی به دلایل جدا از هم زندگی نکنند.
اگر بعد از یک سال نزدیکی بدون جلوگیری، صاحب فرزند نشدند، زوج باید با متخصص مشورت کنند.
در سن بالای 30 سال یک سال صبر کردن جایز نیست و باید بعد از 6 تا 9 ماه به داکتر مراجعه کرد.
و تقریبأ واقعات عقامت از ۱۰ آلی ۱۵ فیصد میباشد،
فرایند تولید مثل انسان، فرایند پیچیدهای است. از این رو، برای باردار شدن باید فرایند تخمه گذاری و القاح بدرستی صورت گیرد.
هر ماه غده هیپوفیز در مغز یک خانم پیامی را برای تخمدانها به منظور آماده سازی یک تخمدان جهت تخمه گذاری صادر میکند.
هورمونهای هیپوفیزی (هورمن FSHو هورمن LH) تخمدانها را تحریک به رهاسازی تخمه میکنند.
که این مرحله تخمک گذاری نامیده میشود.
در این مدت که معمولاً در روزهای ۱۴ تا ۲۸ سیکل قاعدگی واقع است، زن بارور میباشد.
تخمک در طول نفیرها حرکت میکند و میتواند در مدت تقریباً ۲۴ ساعت بعد از رهاسازیاش بارور شود. احتمال حاملگی در هنگامی که آمیزش یک تا دو روز پیش از تخمک گذاری صورت گرفته باشد، بیشتر است.
برای اینکه القاح صورت گیرد میبایستی در این مدت یک اسپرم با تخمک در نفیر ترکیب شود.
اسپرم قابلیت بارورسازی تخمک را تا ۷۲ ساعت دارد و باید همزمان با تخمک در نفیر حضور داشته باشد.
به منظور رسیدن یک اسپرم به تخمک، مرد باید نعوظ و انزال کافی برای تحویل مایع منی به مهبل داشته باشد.
باید تعداد اسپرم به اندازه کافی باشد و باید شکل درستی داشته و در مسیر درست حرکت کند. به علاوه زن باید محیط رحمی و مهبل سالمی داشته باشد تا امکان حرکت اسپرم به سمت تخمک وجود داشته باشد.
چنانچه تخمک القاح گردد تخم حاصله به درون رحم حرکت کرده جاییکه به جدار رحمی میچسبد و یک فرایند رشد ۹ ماهه را شروع میکند.
در برخی از زوجها که قصد بچه دار شدن دارند، با اختلالی در این فرایند پیچیده روبه رو میشوند که منتج به عقامت میگردد.
انواع عقامت:
عقامت اولیه: هرگز حاملگی ایجاد نشده است.
عقامت ثانویه: حداقل یک حاملگی قبلی رخ داده است.
علل کلی عقامت :
علل مردانه: ۳۵ درصد.
علل زنانه: ٣٥ درصد.
علل مردانه و زنانه:٢٠ در صد
غیرقابل توجیه :۱۰ درصد
علل مردانه برای عقامت:
- واریکوسل( Varicocele)
- سابقه ضربه به بیضه ها یا چرخش بیضه ها، سابقه بلوغ زودرس یا دیررس
- عدم نزول بیضه ها(عدم لمس بیضه ها در داخل اسکروتوم)،
- انسداد مجرای سپرم،
- عدم وجود لوله های تولید کننده سپرم،
- مشکل در رابطه جنسی همچون اختلال نعوظ و انزال زودرس
- مصرف بعضی از داروها(بعضی از داروهای ضد فشار خون، داروهای اعصاب، ضد افسردگی ها، شیمو تراپی)، داروهای مورد استفاده در دوران زخمها یا پسوریازیس
- ترمیم نادرست فتق
- مصرف الکل به مقدار زیاد
- مصرف دخانیات
- تماس با مواد سمی در حین کار نظیر مس، کادمیوم و جیوه، اکسید اتیلن، کلرید وینیل، مواد رادیو اکتیو و اشعه
- گرم شدن بیضه ها ، نشستن طولانی مدت، لباس های تنگ در مدت های طولانی میتوانند خطر ابتلا به عقامت را افزایش دهند.)
- مواد مخدر و داروهای غیرمجاز که باعث کوچک شدن بیضه و کاهش تولید اسپرم میشوند مانند استروئیدهای آنابولیک و یا مصرف چرس و کوکائین که باعث کاهش تعداد و کیفیت اسپرم میگردند.
- مصرف مشروبات الکلی، مصرف الکل میتواند باعث کاهش سطح تستوسترون، اختلال نعوظ و کاهش تولید اسپرم شود.
مشکلات کبدی ناشی از مصرف الکل هم میتواند یکی دیگر از عوامل باشد.
- استعمال دخانیات، مردانیکه سیگار میکشند تعداد اسپرم کم تری نسبت به سایر مردان دارند.
استشمام بوی سیگار دیگران هم میتواند تاثیر داشته باشد.
- مشکلات و فشارهای روحی، استرس میتواند باعث اختلال هورمونی شود،
استرس شدید و یا طولانی مدت ممکن است باعث عقامت شود.
- وزن، چاقی میتواند باعث تغییرات سطح هورمونی که کاهش دهنده باروری هستند، میشود.
بایسکل سواری طولانی مدت هم بدلیل گرما و فشار وارد شده به بیضه ها ممکن است بتواند باعث عقامت گردد.
دلایل عقامت در زنان:
برای حاملگی، آزادشدن دورهای تخمه ضروری است اما عواملی مؤثر چون ریتم عادت ماهوار،
حرارت پایه بدن
فاکتورهای تخمدان
نفیر رحم و مهبل و اندومتر مؤثرند.
مهبل و ترشحات آن در تغذیه، ذخیره و حرکت تدریجی اسپرمها به قسمتهای بالاتر و محافظت آنها از محیط اسیدی مهبل نقش مهمی دارد.
علل زنانه عقامت:
۱-فاکتورهاى( cervix)( دهانه رحم):
سرویکس و ترشحاتش در تغذیه، ذخیره، رهایی تدریجی اسپرمها به قسمتهای بالاتر و محافظت اسپرمها از محیط اسیدی مهبل نقش مهمی دارد. اگر سرویکس معیوب باشد نمی تواند سپرم را زنده نگه دارد و باعث عقامت می شود. اختلالات سرویکس (دهانه رحم) که حدود ۵ درصد از علل عقامت در زنان را تشکیل میدهد و میتواند ژنتیک باشد
۲-فاکتور تخمدانها( Ovaries):
اختلالات تخمه گذاری از قبیل عدم تخمک گذاری، تخمک های کم ونقایص فاز ترشحی تخمدان از علل عقامت زنانه است.
اختلال قسمتی از مغز که تنظیم تخمدانی را به عهده دارد میتواند منجر به سطوح پایین دو هورمن LH، FSHشود. حتی بینظمی ناچیزی در سیستم هورمونی میتواند از آزاد سازی تخمه توسط تخمدان جلوگیری کند (عدم تخمک گذاری). دلایل اختلالات هیپوفیز- هیپوتالاموسی که منتج به عدم تخمک گذاری میشوند عبارتند از صدمات فیزیکی، تومور، ورزش شدید و گرسنگی. به علاوه برخی از داروها نیز میتوانند با نارسایی تخمدان مرتبط باشند. و عبارت اند از
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS):
در این سندرم بدن مقدار زیادی هورمون آندروژن تولید میکند که تخمک گذاری را تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین این سندروم با مقاومت انسولین و چاقی نیز مرتبط است.
Premature overian failure
• یائسگی زودهنگام (نارسایی تخمدان زودرس):
یائسگی زودرس به معنای قطع قاعدگی و تخلیه تخمدانها قبل از سن ۴۰ سالگی است. اگرچه علت مشخصی ندارد ولیکن شرایط خاصی با ایجاد یائسگی زودهنگام مرتبطاند که عبارتند از: بیماریهای سیستم معافيتى، شیمو تراپی یا رادیو تراپی و استعمال دخانیات.
• بالابودن میزان پرولاکتین (Hyperprolactinemia):
هورمون پرولاکتین، پستان را تحریک به تولید شیر میکند. سطوح بالای آن در زنانی که حامله یا شیرده نیستند میتواند تخمک گذاری را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین افزایش سطوح پرولاکتین میتواند تعیین کننده وجود تومور هیپوفیزی باشد. به علاوه برخی از داروها میتوانند سطوح پرولاکتین را افزایش دهند. ترشح شیر در صورت باردار نبودن یا شیرده نبودن نشانهای از سطوح بالای پرولاکتین است.
- آمنوره هیپوتالاموسی(عدم قاعدگی بعلت بیماری هیپوتالاموس)
– اختلالات تیروئیدی و آدرنال. سیستم ایمنی مثل ویتیلیگو (لک و پیس)، کم کاری پاراتیروئید، دیابت، کم خونی، نارسایی غدههای تیروئید و فوق کلیه.
۳-فاکتور لوله رحمی یا نفیر ها(Fallopian tubes) :
اختلالات در نفیر ها که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از علل عقامت در زنان است. انسداد نفیر ها میتواند به دلیل انتانات مکرر حوصلی، مشکلات مادرزادی، چسبندگی ناشی از بیماری اندومتریوز یا چسبندگی ناشی از عمل جراحی باشد. راه تشخیص این بیماری هیستروسالپنگوگرافی یا عکسبرداری از رحم با مواد حاجب رادیولوژی است که هر چند روش دردناکی است اماروش تشخیصی دقیق و مطمئنی است.
- Hysterosulphangiography ( عکس رنگی از رحم و نفیر ها)
- Leprascopy (با یک دستگاه مخصوص وارد شکم شده ولوله رحمی را نگاه می کنند).
• آسیب یا انسداد نفیر ها:
معمولاً آسیب لوله فالوپ به دلیل التهاب لوله فالوپ میباشد. Chlamydiaکه یک بیماری انتقالی جنسی است بیشترین و رایجترین علت این عارضه میباشد. ممکن است فرد متوجه التهاب نفیر ها نشود و نشانهای در وی وجود نداشته باشد؛ ولی همچنین میتواند منجر به درد و تب نیز شود. آسیب نفیر منتج به نوعی حاملگی میشود که تخم بارور شده قادر به عبور نفیر ها و جایگذاری در رحم نیست (حاملگی خارج از رحم). بخشی از انتانات نفیر ها منجر به ایجاد مشکلاتی در باروری میشود. خطر حاملگی خارج از رحم با هر بار ابتلا به انتانات نفیرها افزایش مییابد.
۴-فاکتور رحمی(Uterus):
فاکتورهای رحمی بیشتر باعث سقط می شوند تا عقامت.لیومیومها( با انسداد مکانیکی و ممانعت از لانه گزینی) و سندرم آشرمن از علل مهم رحمی برای عقامت می باشند.
عکس رنگی از رحم بهترین روش برای ارزیابی رحم است. • فیبروئیدهای رحمی:
فیبروئیدها تومورهای سلیم هستند که در دیواره رحمی وجود دارند و در زنان سنین ۳۰ تا ۴۰ سال معمول هستند. فیبروئیدها به ندرت از طریق مسدود کردن لولههای فالوپ منجر به عقامت میشوند. غالباً فیبروئیدها در جایگذاری تخم بارور شده مداخله ایجاد میکنند.
چه عواملی سبب افزایش احتمال عقامت درخانمها میشوند؟
• چسپندگی رحمی:
چسپندگیهای رحمی گروهی از بافتهای همبند جای زخم هستند که ارگانها را بعد از انتانات رحمی،PID, آپاندیسیت یا جراحیهای شکمی و رحمی به یکدیگر متصل میکنند. این بافتهای همبند میتوانند در حاملگی اختلال ایجاد کنند.
• آندومتریوز(Endometeriosis):
آندومتریوز زمانی ایجاد میگردد که نسج رحمی در خارج از رحم جایگذاری و رشد داشته باشد و معمولاً عملکرد تخمدانها، رحم و لولههای فالوپ تحت تاثیر قرار میگیرد. اینجایگذاری به سیکل هورمونی پاسخ داده و همزمان با جدار رحمی به صورت ماهانه رشد کرده و دچار ریزش و خون ریزی میشود و بدین نحو منتهی به التهاب میشود. درد و عقامت در زنان مبتلا به آندومتریوز معمول هستند
در ۱۰ فیصد واقعات هیچ علتی برای عقامت موجود نمیباشد.
فاکتورهای خطر:
بسیاری از عوامل خطر برای هر دو جنس مرد و زن مشابه هستند و عبارتند از:
• سن: میزان حاملگی زنان در سنین کمتر از 25 سال بیشتر از 80% و در زنان بالای 35 سال به کمتر از 50% می رسد زیرا با افزایش سن، تعداد تخمکها محدود می شود و در نتیجه با کاهش باروری و افزایش خطر ناهنجاریهای مادرزادی در نوزاد مواجه می شویم. همچنین در مردان بالای ۴۰ سال چانس باروری کمتری وجود دارد و ریسک ناهنجاریهای کروموزومی در نوزاد نیز بیشتر می شود
• استعمال تنباکو:
مردان و زنانی که استعمال تنباکو دارند شانس بچه دار شدن خود را کاهش میدهند و احتمال درمانهای ممکن را نیز کم میکنند. تکرر سقط جنین در زنانی که سیگار میشکند از درصد بالاتری برخورداراست.
• چاق بودن:
در میان زنان، غالباً عقامت به دلیل سبک زندگی بیتحرک و چاق بودن آنها است. به علاوه تعداد اسپرمهای مردان با چاق بودن آنها تحت تاثیر قرار میگیرد و کاهش مییابند.
• لاغر بودن زیاد:
زنان در معرض خطر عقامت عبارتند از زنانی که مبتلا به نارساییهای خوردن و نارساییهایی مانند بیاشتهای عصبی (انورکسیا نروزا) و یا پرخوری عصبی (بولیمیا) و نیز زنانی میباشند که از رژیمهای غذایی با محدودیت شدید کالری پیروی میکنند. گیاهخواران محض نیز مشکلات ناباروری را به دلیل کمبود دریافت برخی از ریزمغذیهای مهم مانند ویتامین ب۱۲، آهن و اسید فولیک تجربه میکنند.
• فعالیت بدنی بیش از حد:
در برخی از مطالعات، فعالیت بدنی بیش از ۷ ساعت در هفته با مشکلات تخمدانی مرتبط بوده است. از طرف دیگر عدم فعالیت بدنی کافی با چاقی نیز مرتبط است در نتیجه از این طریق نیز میتواند عقامت را افزایش دهد.
• دریافت کافئین:
نتیجه یکسان و واحدی در رابطه با ارتباط مصرف بیش از حد کافئین با کاهش باروری وجود ندارد. برخی از مطالعات احتمال کاهش باروری را با افزایش مصرف کافئین نشان دادهاند درحالیکه دیگر مطالعات اثر معکوس فوق را نشان ندادهاند. به هر جهت به طور قطع نشان داده شده که کافئین بر حاملگی زنان نسبت به مردان اثر بیشتری را دارد. دریافت بالای کافئین ریسک سقط جنین را افزایش میدهد.
علایم عقامت:
بیشتر زوجها طی ۶ ماه اولی که تلاش شان براى باردارشدن را آغاز میکنند به هدف شان یعنی (باردار شدن) نایل میگردند. به طور کلی بعد از ۱۲ ماه آمیزش بدون جلوگیری، حدود ۸۵ % از زوجها باردار میشوند و اغلب زوجهای باقی مانده نیز بلاخره با یا بدون درمان به هدف میرسند.
نشانه اصلی عقامت عدم توانایی زوج ها در باردارشدن است و نشانه مهم دیگری در برخی موارد در خانم های عقيم
- عادت ماهوار درد ناک و غیرطبیعی
- ممکن درد هنگام رابطه جنسی داشته باشند
- درد های حوصله، اکنی جلدی مزمن، وزن زیاد
این احتمال وجود دارد که یک مرد نابارور نیز نشانه هایی از مشکلات هورمونی مانند
عدم توانایی باردار کردن همسر
مشکلات در عملکرد جنسی همچون اختلال نعوظ (مشکل در نعوظ آلت جنسی و یا نگه داشتن نعوظ)
درد، ورم یا برجستگی در نواحی بیضه ها
تغیر غیر عادی صدا، بزرگ شدن پستان ها
کاهش موی صورت و یا بدن که میتواند نشان دهنده مشکلات هورمونی باشد
تعداد اسپرم کم تر از سطح نرمال (۱۵ میلیون اسپرم در هر میلی متر منی،
داکتران معمولا تاریخچه و معلومات ذیلرا آز مریض میگیرد،
- مدت زمان یا دوام عقامت
- سابقه عقامت در خود مریض یا خانم اش
- زمان بلوغ، قبل آز وقت ،به وقت نارمل یا بعد آز زمان نارمل
- تاریخچه عملیات جراحی و یورولوژی در طفولیت
- تاریخ داشتن امراض دیگر در گذشته و حال
- تاریخچه جنسی
- تاریخچه سرطان های سیستم بولی تناسلی
- تاریخچه اجتماعی، اعتیاد، سگرت، الکول
- ادویه که میگیرد،
- تاریخچه فامیلی
- تاریخ محیط و ماحول کار و زندهگی
- تاریخچه ترومای ستون فقرات و نخای شوکی
و معاینات مکمل فزیکی سیستم بولی و تناسلی را نزد مریضان انجام میدهند.
بعد از چه مدتی از زوجها باید جهت بررسی به داکتر مراجعه کنند؟
به طور کلی بعد از یک سال باید مراجعه صورت گیرد. در خانمهای بالاتر از 35 سال بعد از 6 ماه باید مراجعه داشته باشند. توانایی باروری خانمها بعد از سی سال با سرعت بیشتری کاهش مییابد.
بعضی از مشکلات سبب کاهش قابلیت باروری در خانمها میشود. بنابراین خانمها باید در موارد به داکتر خود مراجعه کنند.
1-وجود قاعدگیهای نامنظم و یانداشتن قاعدگی
۲- عادت ماهوار بسیار دردناک
3-اندومتریوز
4- بیماریهای التهابی حوصله
5-بیشتر از یک مورد سقط جنین
شرايطي براي مردان و زنان وجود دارد که در صورت بروز آنها نياز به 12 بار تلاش براي بچه دار شدن به مدت یک سال نيست و زوج بايد هر چه زودتر براي درمان اقدام کند.
* در صورتي که بيضه مرد دچار عفونت ناشي از جراحي شده باشد يا ضربه خورده باشد.
* اگر رويش موها در بدن مرد به صورت نرمال و طبيعي نباشد.
* مرداني که دچار کوتاهي يا بلندي قد مفرط هستند.
* افرادي که سابقه عقامت در خانواده آنها وجود دارد نيز بايد مانند گروههاي قبلي باید زودتر براي درمان اقدام کنند.
* زناني که سابقه جراحي در ناحيه شکم داشتند يا سابقه چسبندگي در ناحيه شکم داشتند نيز در اين گروهاند.
* در صورتي که سن زني از مرز 35 گذشته باشد يا سن زوج به طور کلي بالا باشد نيز بايد سريعتر براي درمان اقدام کند و نيازي نيست تا 12 مرحله را پشت سر بگذارد.
تشخيص:
تستهای تشخیصی برای ارزیابی مرد:
۱-آنالیز منی(semen analysis)
قبل از گرفتن نمونه منی بیمار باید حداقل ۴۸ ساعت و حداکثرتا ۷ روز قبل از گرفتن نمونه، از انزال پرهیز کند.
۲ تا ۳ نمونه به فواصل ۱تا ۳ ماه برای آنالیز لازم است.
مشخصات یک اسپرموگرام(spermogram) نورمال:
حجم(vulium):١,٥-٥ ملى ليتى
غلظت (Density) : ١٥ ميليون اسپرم در ۱ میلی لیتر
حرکت سپرمsperm motility)۰)اظافه از ٤٠℅درصد.
لخته شدن: ۳۰ دقیقه.
شكل (Morphology۰) ٤٠ تا ۶۰فيصد را اشکال نرمال تشکیل دهند.
2-تعیین سطوح تستستورون،LH,FSH,TSH و پرولاکتین سرم.
۳-تعیین قدرت نفوذ اسپرم.
۴-بیوپسی(نمونه برداری)بیضه
۵-سونوگرافی برای بررسی واریکوسل
برای تشخیص عقامت در زنان نیز از آزمایشات زیر استفاده می شود
• آزمایش خون : برای مشخص شدن سطح هورمون ها
۰ التراسوند یا معاینات تلویزیونی بطن
• بیوپسی (نسج برداری) آندومتر : برای بررسی پوشش رحم
• هیستروسالپنگوگرافی (HSG) : هیستروسالپنگوگرافی در واقع عکس رنگی رحم است که نوعی رادیوگرافی رحم و لوله های رحمی است که برای یافتن علت عقامت بکار می رود.
• لاپاراسکوپی : لاپاراسکوپی نوعی روش برای درون بینی شکم و لگن است. در این روش، یک لاپاراسکوپ (یک نفیر و باریک مجهز به یک دوربین فیبراپتیک) از طریق یک برش کوچک در نزدیکی ناف به شکم وارد می شود. لاپاروسکوپ ، داکتر را قادر می سازد تا خارج از رحم ، تخمدانها و نفیرها را ببیند و هر نوع رشد غیر طبیعی ، مثلاً اندومتریوز ، را شناسایی کند. همچنین داکتر می تواند باز یا مسدود بودن نفیرها را تشخیص دهد.
پیشگیری از عقامت:
خیلی از انواع عقامت قابل پیشگیری نمیباشند. با اینحال با رعایت موارد زیر خطر عقامت را میتوان کاهش داد. این عوامل شامل:
سگرت نکشیدن و یا ترک سگرت
ترک مصرف الکل
اجتناب از مصرف داروهای غیرقانونی و یا مواد مخدر
کاهش وزن
خوردن میوه جان و سبزیجات
آز خوردن زیاد چربی و شیرینی جلوگیری شود
کاهش استرس
حفظ الصحه فردی مراعات شود تا آز انتانات طرق بولی تناسلی و بلاخره انسداد تیوبها و چسپندگی ها جلوگیری شود
اجتناب از آلوده شدن به مواد سمی و فلزات سنگین و شعاع
درمان عقامت:
داکتر برای تداوی شما پس گرفتن مکل تاریخچه، معاینات فزیکی و معاینات لابراتواری و از شناسایی علت عقامت با یکی از روش هایی که در زیر بیان میکنیم، اقدام میکند،
روش های درمان عقامت در مردان
• آنتی بیوتیک ها : برای درمان انتانات اندام تناسلی
• داروها و مشاوره : برای درمان مشکلات نعوظ و یا انزال
• درمان هورمون ها : اگر عقامت به دلیل افزایش و یا کاهش سطح هورمون های خاصی باشد ، می توان عقامت مرد را با درمان سطح هورمون ها درمان کرد.
• عمل جراحی : اگر علت عقامت مرد ، واریکوسل (گشاد شدن رگ ها در کیسه بیضه) و یا انسداد مجرای دفران (لوله های حامل اسپرم) باشد ، می تواند با عمل جراحی عقامت مرد را درمان کرد.
روش های درمان عقامت در زنان
۰. اختلالات تخمه گذاری با تداوی دوایی اظافه آز ۹۰ فیصد نتیجه میدهد،
• داروهای هورمونی :در اختلالات هورمونی تجویز میشود که به زن در تخمک گذاری و تثبیت سطح هورمون ها کمک می کنند.
۰ اگر سبب انتانات باشد با تجویز آنتی بیوتیک تداوی صورت میگیرد،
• عمل جراحی : برای برداشتن نسج مسدود کننده (مانند اندومتریوز) و یا باز کردن نفیرهای مسدود شده
و بلاخره اگر تمام تداوی ها نتیجه بخش و مؤثر نبود، در حالاتی مشخص، همچنین می توان عقامت در زنان و مردان را از طریق فن آوری (assisted reproductive technology) نیز درمان کرد. این فن آوری به چندین روش انجام می شود که عبارتند از :
• تلقیح داخل رحمی (IUI : intrauterine insemination) : در این روش ، اسپرم جمع آوری شده و سپس به طور مستقیم در داخل رحم قرار داده می شود که در حال تخمک گذاری است.
• القاح آزمایشگاهی (IVF) : در این روش اسپرم و تخمک جمع آوری شده ، در محیط لابراتواری با هم ادغام می شوند. تخمک بارور شده برای چند روز رشد می کند و سپس جنین در رحم زن قرار داده می شود.
• انتقال گامت داخل نفیرها ( GIFT gamete intrafallopian transfer) و انتقال تخمک بارورشده داخل لوله ( ZIFT : zygote intrafallopian transfer ) : در این روش ، اسپرم و تخمک جمع آوری شده ، در محیط آزمایشگاه با هم ادغام گشته و به سرعت در نفیر قرار می گیرد.
• میکرواینجکشن (ICSI : Intercytoplasmic S***m Injection) : در این روش ، اسپرم و تخمک جمع آوری شده و به هر تخمک یک اسپرم تزریق می شود. سپس تخمک های بارور شده درون نفیرها و یا رحم قرار داده می شوند.
رژیم غذایي:
غذاهای که هاوی انتي اکسيدانت های زياد مانند ويتامين Eو C هستند، بالاى كيفیت سپرم تاثیرات مثبت دارند، همچنان زینک، روغن ماهی و سیلینیوم مفید ثابت شده اند،