08/11/2025
قبضیت: constipation
قبضیت هغه حالت دﺉ چې غایطه مواد (stool) په تاخیر سره راځي او یا هم ډیر کلک وی چې شخص باید ډیر زور ووهي.
په طبیعی ډول یو انسان په یوه ورځ یا یوه اونۍ کې درې ځله مواد خارجوي
د غټو کولمو په مرسته د غایطه موادو (f***s) ورو حرکت عبارت له قبضیت څخه دﺉ قبضیت (constipation) د غټو کولمو یوه اساسي ستونز ده (د دې ناروغۍ اساسي علتونه؛ د مایعاتو زیات جذب او یا د مایعاتو لږ اخيستل) که چيري د وړو کولمو په مرسته تر حد زیات مایعات د ویني دوران ته جذب سي یا شخص تر اړتیا لږ مایعات واخلي په پایله کي غایطه مواد وچ او کلک کيږي او د غټو کولمو په دریمه برخه (descending colon) کي راټولېږي چي نوموړي حالت ته قبضیت وایي.
همدارنګه د کولمو هره پتالوژي (ناروغي) چي په کولمو کي د موادو حرکت له منځه وړي د قبضیت سبب ګرځي لکه، تومور ، adhesion (د کولمو په دېوال پوري د یوې مادې نښلېدل چي د کولمو د قطر د تنګېدو یا زخم لامل ګرځي).
له یو کلنۍ څخه کم ماشوم (infant) ډېر لږ د قبضیت په ناروغۍ باندي اخته کيږي کلینیکي تجربو ښوولې ده کله چي د غایطه موادو عکسه (defecation reflex) را و پارول سي او شخص د غایطه موادو کړنه تر سره نه کړي او یا شخص د کولمو د نورماله طبیعي دندي د تر سره کېدو لپاره د قبضیت ضد موادو څخه استفاده کوي نو په تدریجي ډول د وخت په تېرېدو سره د غایطه موادو عکسه کمزورې کيږي په پایله کي د کولمو حرکات کميږي غایطه مواد په غټو کولمو کي راټوليږي او قبضیت منځته راځي.
قبضیت د غټو کولمو د (sigmoid colon) د یوې وړې برخي د غیر ارادي حرکاتو (spasm) له امله هم رامنځته کيږي په نورمال ډول د غټو کولمو حرکات کمزوري دي ځکه نو د غټو کولمو د یوې وړې برخي ډېر لږ spasm د شدید قبضیت لامل کيږي کله چي قبضیت څو ورځي دوام وکړي نو زیات غایطه مواد د (sigmoid colon) د سپزم لرونکي برخي څخه پورته را جمع کيږي د دې له کبله د غټو کولمو افرازات تر نورمال حد زیاتيږي په پایله کي تقریباً د یوې ورځی لپاره نس ناستي (diarrhea) منځته راځي تر دې وروسته نوموړی سایکل (دوره) دویم ځل پیليږي یعني بیرته قبضیت را پیدا کېږي هر ځل نس ناستي او قبضیت د مخکيني سایکل سره توپیر کوي.
د موضوع اړوند د ځنیو اصطلاحاتو تشریح:
تومور: د نسجونو غیرنورمال وده عبارت له تومور څخه ده تومور دوه ډوله دي؛ benign tumor (هغه تومور چي متاستاز نه کوي او ممکن د کنټرول وړ وي) Malignant tumor (هغه تومور چي متاستاز کوي او د کنټرول وړ نه وي).
متاستاز (metastasis): له لومړۍ ساحې څخه بلي ساحې ته انتقال)
د قبضیت لاملونه:
۱- ماشومان:
کوچني ماشومان،د پوډري شيدو په وجه قبضیت پیداکولی شي.پوډري شيدې د مور او غوا دشیدو په نسبت ډیره اوسپنه (ضروری مقدار) لري چې اوسپنه د قبضیت سبب کیداي شي.
دغه راز نادرا او په یو لږ شمیر حالاتو کې د ماشوم غټه کولمه تنبله وي.
هغه کوچنیان چې تشناب ته تللی شي،هغوی د لوبو سره بوخت وی نو په لازم وخت کې تشناب ته ورځي.
کله هم د قبضیت له امله د ماشوم مقعد څیري شوي وي(fissure) او د تغوط په وخت کې درد کوي.
نادرا ځینې ناروغۍ لکه د تایروید د غدې کمکاري او ځینې درمل د قبضیت سبب کیدای شي.
۲قبضیت لاملونه په لویانو کی .
۲- لویان:
*د مقعد ناروغي،لکه څیرې کیدل یا بواسیر
* په مناسب وخت کې تشناب ته نه تلل
* ځینې دارو درمل چې د قبضیت سبب کیدای شي (یو ګڼ شمیر دارو او مخدرات)
* په خوراک کې د اوبو او فایبر کموالی(ډیر مهم سبب)
* ډیری وخت نامناسب خواړه:لکه سپينې وریجي،سپینه ډوډي،ډیرې شيدې او د شيدو محصولات.
* په دوامدار ډول د قبضیت ضد دواګانو استعمال.
* ځیني ناروغي لکه د تایرویډ کمکاري یا په وینه کې دډیر کلسیم شتون.نادر عصبي امراض لکه پارکنسون او MS.
* دIrritable Bowel Syndrome ناروغۍ.
* حاملګي
*د منظم فعالیت او ورزش نشتوالي
* سترس( د اسهال یا قبضیت باعث ګرځي)
** اثتثنا د غټو کولمو سرطان.
درمــــــلـــــــنــــه :
هغه دارو درمل استعملول چی قبضیت له منځه وړی لکه Besacodyl , lactolose
په خوراک د اوبو او فایبر زیاتوابی
د اوبو زیات استعمال
سټرس او د روانی ستونزو لمنځه وړل
تمرین او ورزش کول
مناسب غزا خوړل خصوصا هغه غزا چی فایبر ولری .