13/05/2025
#حساسیت عاج دندان چیست ...؟
حساسیت دندان که حساسیت شدید عاج دندان نیز نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که قسمت حساس دندان موسوم به عاج، در اثر از بین رفتن مینای دندان یا تحلیل بیره ایجاد شود.
حساسیت دندان معمولا به صورت درد، هنگام خوردن و آشامیدن غذاها و نوشیدنی های داغ، سرد، شیرین و حتی تنفس هوای سرد تجربه می شود.
در حساسیت های دندانی یا به طور اختصاصی حساسیت عاج دندان یک درد کاملا مشخص و تیز داریم که مریض کاملا تشخیص می دهد این درد بر روی کدام دندان است،
ولی در بعضی از دردهای دیگر مریض نمی تواند به طور دقیق نقطه درد دندان را تشخیص دهد.
اگر دندانهایتان حساس شده باشد، بعضی کارها مانند برس زدن، نخ کشیدن و غذا خوردن باعث دندان دردی موقتی و تیر کشیدن می‌شود.
حساسیت دندانی معمولاً پی‌آمد ساییدگی مینای دندان یا مشخص شدن ریشه‌های دندان است.
البته این ناراحتی گاهی علل دیگری مانند پوسیدگی دندان، ترک خوردن، لب پر شدن یا شکستگی دندان یا به تازگی پر کردن دندان دارد
یا از عوارض جانبی تدوای های دندانی مانند سفید کردن دندان‌ها نشأت می‌گیرد.
#دلیل حساسیت دندانی
هرچند ده‌ها دلیل را می‌توان برای حساسیت دندانی برشمرد، اما روند حساس شدن دندان‌ها در اصل یکی است؛
“داخل دندان در تماس با جهان خشن خارج قرار می‌گیرد”.
دندان‌های ما عمدتاً از عاج تشکیل می‌شود که به نوبه خود حاوی توبول‌های کوچکی پر از پایانه‌های عصبی حساس است. در حالت عادی مینا روی توبول‌های عاجی را می‌پوشاند و این لایه در برابر آسیب‌های خارجی از دندان محافظت می‌کند. اما اگر مینای دندان ساییده یا پوسیده شود یا ترک بخورد و محافظ بخش ظریف داخل دندان از بین برود، دندان حساس می‌شود.
اگر تخصصی‌تر به موضوع حساسیت دندان نگاه کنیم،
باید به توضیح نظریه‌ای پذیرفته شده موسوم به نظریه هایدرودینامیک بپردازیم.
نظریه هایدرودینامیک این استدلال را مطرح می‌کند که جریان مداوم مایع داخل توبول‌های عاجی دلیل اصلی تیر کشیدن دندان است.
این مایع در دمای پایین منقبض و بالعکس در دمای بالا منبسط می‌شود،
ترشی یا شیرینی شدید مایع را بیرون می‌کشد و هوا آن را خشک می‌کند و لمس کردن آن، مانند زمان تدوای های دندانی، آن را بیشتر می‌کند.
تغییر در جریان مایع گیرنده‌های مکانیکی موجود در عصب‌های توبول‌ها را فعال می‌کند،
به بیان دیگر مقدار استاندارد مایع تغییر می‌کند و در نتیجه درد بروز می‌یابد.
واقعیت این است که دندان‌های ما نسبت به تقریباً هر چیزی حساسیت فوق‌العاده دارد،
کم برس زدن، به شدت برس زدن، خوردنی های اسیدی ترش یا شیرین، کثیف بودن دندان‌ها،
به تازگی جرمگیری یا سفید کردن دندان‌ها، دندان قروچه، و …
همه و همه باعث حساسیت دندان‌ها می‌شود، به همین دلیل است که رعایت حفظ دهن و دندان بسیار مهم است.
ساده‌ترین، سریع‌ترین، ارزان‌ترین و بدون دردترین تدوای حساسیت دندان ها همان توصیه‌ای است که قرن‌ها سینه به سینه نقل شده است؛
#وقایه بهتر از تدوای است
متداول‌ترین علل حساسیت دندان را در ادامه شرح می‌دهیم:
#سفید کردن دندان‌ها
حساس شدن دندان‌ها، به ویژه دندان‌های کوچکتر مانند دندان‌های ثنایای فک بالا و پایین تا چند ساعت پس از سفید کردن دندان‌ها نگران کننده نیست.
حساسیت دندانی پس از بلیچینگ به این علت است که (عامل سفید کننده) به عصب‌های مغز (پولپ) دندان می‌رسد.
این عارضه طبیعی است و پس از چند روز برطرف می‌شود.
#تحلیل بیره
متاسفانه تحلیل بیره یکی از پی‌آمدهای طبیعی افزایش سن است.
با بالا رفتن سن بیره تحلیل می‌رود و عاجی که بیره از آن محافظت می‌کرد، نمایان می‌شود.
امراض بیره انواع مختلفی دارد، اما عوارض ناشی از آنها یکسان است.
#برس زدن شدید و نامناسب
اگر از برس سخت استفاده می‌کنید و دندان‌ها را با خشونت برس می‌زنید،
باید بدانید که بدترین ظلم را در حق دندانهایتان می‌کنید و با از بین بردن مینای دندان باید منتظر حساسیت دندان‌ها باشید.
دندان‌ها را به روش صحیح با برس مناسب برس بزنید.
#دهنشویه و غذاهای اسیدی
منظور از غذای های اسیدی پرتقال، لیمو و گریپ فروت است.اسید مرکبات مینای دندان را از بین می‌برد و دهنشویه‌های اسیدی دندان‌های حساس را حساس‌تر می‌کند.
ضربه سخت
جویدن چاکلیت های سخت و یخ یا دندان قروچه کردن از عادت‌های مضر بسیاری از ما است.
ترک خوردن و شکستگی دندان پایانه‌های عصبی مغز دندان را در معرض محیط خارج قرار می‌دهد.
عصب‌های بدون محافظ در تماس با غذا یا ضربه ناشی از دندان‌های مقابل تیر می‌کشد،
به علاوه باکتری‌ها نیز عصب‌ها را ملتهب می‌کند.
#مصرف بیش از حد نوشابه
فراورده‌های جانبی قندی مینای دندان را نرم و متلاشی می‌کند به این ترتیب مینای دندان آسیب‌پذیر می‌شود.
نوشابه بدون قند ضرر کمتری دارد، اما هنوز هم بسیار اسیدی است.
#تدوای
مهمترین اقدام برای تدوای حساسیت دندانی مراجعه به داکتر دندان برای تشخیص علت مشکل و بررسی علائم حساسیت دندان است.
به یاد داشته باشید که علت‌های متفاوت نیازمند تدوای های متفاوت است.
تدوای های خانگی برای کاهش حساسیت دندان
چنانچه حساسیت دندان از مشکلات جدی دندان‌ها نشأت نگرفته باشد،
می‌توانید حساسیت دندان را با رعایت توصیه‌های ساده زیر کاهش دهید:
استفاده از کریم دندان فلوراید ضدحساسیت
اصلاح روش برس زدن و خودداری از برس زدن خشونت‌آمیز
تعویض برس قدیمی با برس جدید نرم یا فوق نرم
کاهش مصرف نوشابه‌ها و غذاهای قندی و اسیدی
متوقف کردن تدوای سفید کردن دندان‌ها
اگر دندان قروچه می‌کنید، بهتر است شب‌ها از گارد یا محافظ دهن استفاده کنید.
روش‌های تخصصی دندانی برای رفع حساسیت دندان
اگر دندانهایتان پس از رعایت توصیه‌های فوق باز هم تیر می‌کشد، به داکتر دندان مراجعه کنید تا مشکل‌تان با بهره‌گیری از یکی از تدوای های زیر حل شود:
فلورایدتراپی: از آنجایی که فلوراید به مینای دندان کمک می‌کند تا به طور طبیعی خود را ترمیم کند،
فلورایدتراپی یکی از تدوای های موثر رفع حساسیت دندان است. فلوراید را می‌توان به صورت وارنیش با قلم مخصوص یا به صورت ژل یا کف با تری دهنی روی دندان‌ها زد.
تدوای حساسیت دندانی با فلوراید باید چند بار تکرار شود تا نتیجه مطلوب به دست آید.
اعمال عامل باندینگ روی دندان: لایه‌ای از سیلانت روی دندان‌های حساسی زده می‌شود که مینای روی آن از بین رفته و عاج‌شان مشخص شده است.
به این ترتیب دندان با یک لایه محافظ به نوعی عایق‌کاری می‌شود.
پرکردگی‌های ریخته و آسیب‌دیده باید ترمیم و تجدید شود.
دندان شکسته با توجه به ماهیت شکستگی باید ترمیم یا کشیده شود.
اگر دندان پوسیده باشد، باید پوسیدگی برداشته و با مواد پر کردن دندان جایگزین شود.
عصب‌کشی در موارد جدی ضرورت می‌یابد. عصب‌کشی برای تدوای مشکلات هسته نرم دندان (مغز یا پولپ دندان) انجام می‌شود.
هر چند عصب‌کشی به نظر تدوای پیچیده و گسترده می‌آید، اما در واقع موفقیت‌آمیزترین روش برای رفع حساسیت دندان است.
اگر انساج نرم روی ریشه دندان تحلیل رفته باشد، با جراحی پیوند بیره انجام شود.
#وقایه
باز هم تاکید می‌کنیم که وقایه موثرترین و خوشایندترین روش حفظ دندان‌ها است.
بعضی غذاها مقاومت دندان را در برابر پوسیدگی افزایش می‌دهد؛
ماهی و چای سبز حاوی مقادیر زیادی فلوراید است.
چنانچه در کنار مصرف این غذای‌های مفید از کریم دندان فلوراید نیز استفاده کنید، تاثیر آن مضاعف خواهد شد.
کلسیم را نیز از یاد نبرید، کلسیم در لبنیات بدون چربی، بادام، آجیل، پنیر و ... محصولات شیری یافت می‌شود.
فاسفورس نیز در کنار مکمل‌های فوق و پروتئین‌هایی مانند ماهی، تخم مرغ و گوشت سرخ دندان‌هایی سالم و قوی را به ارمغان می‌آورد.
