Dr Aizazulhaq Qudouszy ډاکټر اعزازالحق قدوسزی

29/05/2025

Grateful to Allah above all.
Proud to have successfully completed the Hospital Management course — a key program in Afghanistan designed to enhance the quality and standards of major hospital administration.

24/04/2025

د یوی خکلی شپګیزی ننداره

17/04/2025

نن
یو مریض چی هیڅ داسی ستونزه یی نه وه چی تشویش پری یو سالم شخص وکړی بیا یی هم د بی خوبئ ژور خفګان شکایت کول
د یو پوښتنی په جواب کی یی وویل راته چی قران تلاوت می زده خو بیخی دیر وخت وشو چی مخ می یی ندی کتلی

ته ووایه چی سکون او راحت کتاب په کلونو او میاشتو نه ګوری بیا راحت غواړی هیڅکله به هم درته رانشی

16/04/2025

Dehydration by Dr Aizazulhaq

07/04/2025

19/12/2024

د ډیرې مودې راهيسې زمونږ په هیواد کې د ګاز نیونې پيښې زیاتې شوی ومې غوښتل چې په اړه يې یوڅه ولیکم

ګاز نیونې یا د کاربن مونو اکسایډ تسمم
Carbon mono oxide poisoning
کاربن مونو اکساید څه شی دی؟
کاربن مونو اکساید (CO) یو ډول ګاز دی. تاسو یې نه لیدلی شئ، نه یې بوی کولی شئ، او نه یې خوند درک کولی شئ. کله چې د تېلو، طبیعي ګاز، لرګیو، یا سکرو په څېر سون مواد سوځیږي، CO تولیدوي. د موټرو او ټرکونو دود، بخارۍ، ګازي فرشونه، جنریټرونه، او د تودوخې وسایل د CO مواد لري.
کاربن مونو اکساید هغه ګاز دی چې بې رنګه، بې بویه او بې خونده دی. کله چې دا ګاز په وینه کې جمع شي، د بدن لپاره ژوند تهدیدوونکی حالت رامنځته کوي، کاربن مونو اکساید د هیموګلوبین سره ډیر ژر یو ځای کیږي، د اکسیجن په پرتله د هیموگلوبین سره دیوځاي کیدو لپاره ۲۵۰ برابره لوړه علاقه لري. دا د وینې وړتیا کموي چې اکسیجن انتقال کړي، او حجرو ته د اکسیجن رسولو پروسه ګډوډوي.
ځکه چې دا د وینې دهغه وړتیا مخه نیسي چې د بدن مهموحیاتی غړو او نسجونو ته اکسیجن ورسوي.
د CO زهرجن کېدل څه ته ویل کیږي؟
د CO زهرجن کېدل هغه وخت رامنځته کیږي کله چې تاسو ډیر CO تنفس کړئ. دا سر درد پیدا کوي، تاسو بې هوښه کولی شي، او حتی وژونکي کیدی شي.
خلک څنګه د CO په واسطه مسموم کیږي؟
خلک هغه وخت د CO په واسطه مسموم کیږي کله چې په بند ځای کې ډیر CO تنفس کړي، چیرته چې تازه هوا نشي ننوتلی.
د زهرجن کېدو لاملونه: Causes of CO Poisoning:
• د سون توکو (لکه ګاز، تېل، ډبرو سکاره او لرګي) نیمګړې سوځیدنه
• د نلونو یا د دودکشونو خرابوالی یا بندیدل
• د ګازي وسایلو، بخارۍ او هیټرونو ناسم وینټیلیشن
• د موټر په تړلي ځای (لکه ګراج) کې چالان ساتل
• په کم وینټیلیشن لرونکو ځایونو کې د ګازي جنریټرونو یا هیټرونو کارول
• د اور په وخت کې د لوګي تنفس
د CO زهرجن کېدو نښې نښانې څه دي؟
د CO زهرجن کېدو نښې د زکام په څېر ښکاري، خو تبه نه وي. دې نښو کې لاندي شیان شامل دي:
• سر درد Headache
• سر گنکسیت Dizziness
• زړه بدوالی او کانګې Nausea and vomiting
• د ساه اخیستلو ستونزه Shortness of breath
• ډیره ستوماني احساسول
• خوبجن حالت Confusion
• په سختو مواردو کې بې هوشي Loss of consciousness (in severe cases)
که تاسو یا ستاسو ترڅنګ څوک دا نښې ولري او د CO سره په تماس کې وي، نو ژر تر ژره تازه هوا ته ولاړ شئ او د امبولانس لپاره زنګ ووهئ
ډیر لوړ CO تنفس کول کولی شي دا ستونزې پیدا کړي:
• د دورې راتلل (Seizures): دا د مغزو غیر نورمال برقي فعالیتونه دي چې تاسو ته عجیب حرکتونه یا چلند درکوي، یا مو بې هوشه کولی شي.
• مړینه
• د سخت تسمم وروسته ژوندی پاتې شوي کسان ممکن دایمي عصبي یا رواني ستونزې تجربه کړي
ځانګړي خطرونه:
• جنین او نوی زیږیدلی ماشوم د کاربن مونو اکساید سره د ډیر حساسیت له امله زیانمن کیدی شي، ځکه چې د دې ګاز سره د جنین دهیموګلوبین علاقه ډېره زیاته ده.
•
________________________________________
د CO زهرجن کېدو لپاره کوم ازموینه شتون لري؟
هو. ډاکټر یا نرس ستاسو د نښو او طبي معاینې له لارې پوهیدلی شي چې تاسو دا ستونزه لرئ که نه. د دې لپاره د وینې معاینه هم اړینه ده ترڅو ستاسو په بدن کې د CO اندازه معلومه کړي.
________________________________________
د CO زهرجن کېدو درملنه څه شی ده؟
الف. اضطراري او حمایوي اقدامات:
1. د هوايې لارو خلاص ساتل او که اړتیا وي د کومکي تنفس مرسته وکړئ.
2. ناروغ د ګاز له منبع لرې کړئ.
3. ناروغ ازادې هوا ته راویستل
4. د کوما، ټیټ فشار، یا دورو(اختلاجات) درملنه وکړئ.
د CO زهرجن کسان په روغتون کې د اکسیجن په مرسته درملنه کیږي. اکسیجن په لاندې ډولونو ورکول کیږي:
• د ماسک په مرسته چې په پوزې او خولې باندې ایښودل کیږي
• د تنفسي ماشین (Ventilator) په مرسته چې د ستوني له لارې تنفس کولو کې مرسته کوي
• هایپرباریک اکسیجن په واسطه درملنه (HBO):
o د اتموسفیر له فشار څخه په لوړه کچه ۱۰۰٪ اکسیجن ورکوي، چې د Co Hb نیم ژوند نور هم لنډوي.
o دا ممکن د عصبي یا رواني عوارضو پیښیدو خطر کم کړي.
o HBO د لاندې حالتونو لپاره توصیه کیږي:
 د هوش له لاسه ورکولو تاریخچه ولرِي.
 د CoHb کچه له ۲۵٪ څخه پورته وي.
 میټابولیک اسیدوسس.
 عمر له ۵۰ کلونو څخه پورته وِي.
 د نیورولوژیکي معاینې پر مهال د cerebellum نښې د زیانمنیدو نښې موجودې وي .

• د هایپرباریک اکسیجن خونې په مرسته، چې دا یو ځانګړی ځای دی چیرته چې لوړ فشار اکسیجن ژر ستاسو بدن ته جذبوي
________________________________________
ایا د CO زهرجن کېدو مخنیوی ممکن دی؟
د CO زهرجن کېدو د خطر کمولو لپاره دا اقدامات وکړئ:
o کورونه او خیمې د تازه هوا د تګ راتګ لپاره د کړکیو یا نورو هوا تېرېدونکو لارو سره مجهز کړئ.
o د دودکشونو پاک ساتنه او د بندیدو مخنیوی وکړئ.
• په خپل کور کې د CO معلومولو لپاره آله ولرئ. دا وسیله د لوګي الارم ته ورته ده. که تاسو آله په برقي ساکټ کې نښلوئ، ډاډ ترلاسه کړئ چې د بیټرۍ بیک اپ لري.
• ډاډ ترلاسه کړئ چې ستاسو د کور ټول وسایل سم کار کوي.
• په بندو ځایونو کې د ګازي وسایلو، د سکرو بخارۍ ، جنریټرونو، یا موټرو کارولو څخه ډډه وکړئ.
• خپل د تودوخې سیستم (په شمول د دودکشونو او وینټونو) معاینه کړئ ترڅو ډاډ ترلاسه کړئ چې سم کار کوي.
• هیڅکله موټر په ګراج کې چالان مه پرېږدئ، حتی که د ګراج دروازه خلاصه وي.
• د وینټیلیشن لپاره ځانګړي تدابیر ونیسئ.
• هیڅکله جنریټر په کور، ګراج یا د کړکۍ، دروازې یا وینټ ترڅنګ مه چالانوی.
• د خلکو پوهاوی زیات کړئ:
o د ګاز نیونې په اړه د کورنۍ غړو او ګاونډیانو ته معلومات ورکړئ.
o د دې ګواښ په اړه عامه پوهاوی زیات کړئ، په ځانګړي توګه په هغو سیمو کې چې د برښنا او وینټیلیشن ستونزې لري.
________________________________________

08/12/2024

موسمي ناروغيو لړئ
الف :
والګی ( Common Cold Acute croyza or )

يوه وايروسی ساري نارغئ ده سببي عامل يي رينو وايروس دی
خپريدنه : يو شخص نه بل شخص ته د نږدي تماس ، پرنجي ټوخي څاڅکو پواسطه انتقال مومي
اکثره ګڼه ګوڼه ځايونو کي يي انتقال زر کيږي
په‌ اوسط ډول هر يو شخص په کال کي د ۲-۳ ځلو پوري په والګي اخته کيږي خو د عمر په تيريدو سره د معافيت د رامنځته کیدو سره يي پيښي کميږي
د ناروغئ د تفريح دوره ۱۲ ساعتو څخه تر ۵ ورځو پوري ده

کلنيک : د والګي شروع ناڅاپي ده په پوزه کي د سوزش او بندش احساس ، پرنجي ، تبه ، سر درد، ستوني درد ، د پوزي نري افرازات ، مګر په ۲۴ ساعتونو کي د د ثانوي انتان له کبله د پوزي افرازات شين يا ژيړ رنګ غوره کوي

اختلاطات :
د ساينسونو التهاب
اوريدلو کي ګډوډي
منځني غوږ التهاب
د سږو ښکتني برخي انتانات لکه برانکايتس ، نمونيا

درملنه :
زياتره وخت درملنی ته اړتيا نه ليدل کيږي خو د سيستميک اعراضو د خاموشئ لپاره پاراسیتامول په ځينو حالاتو کی د پوزي د احتقان ضد دوا توصیه کيږي
نوټ : په غير اختلاطي حالاتو کي انتي بيوتيکو ته اړتيا نشته

ډ.ا.ع.ق

31/10/2024

ګرانو هیوادوالو!
راځئ چې په ګډه د ډینګي اوملاریا ناروغیو څخه چی د غوماشو پواسطه انتقالیږي، د لاندې تدابیرو په واسطه ځان او خپله کورنۍ وژغورو:
١. د غوماشو ضد درملو باندې ککړې شوې ماشلومي (پشه خانې) په کلکه و کاروو.
٢. دکوټو کړکیو او دروازو ته د غوماشو د مخنیوې لپاره جالۍ ولګوو.
٣. روښانه رنګ لرونکې جامی واغوندو.
٤. د اوبو لوښو ذخیره کولو لوښو (چاټیو. بوشکو، منګیو، بیلرونو، پلاستیکیي بیلرونو او داسې نورو ) سرونه په کلکه پټ و ساتو.
٥. د اوبو ذخیره کولو لوښو (چاټیو. بوشکو، منګیو، بیلرونو، پلاستیکی بیلرونو، زړو ټایرونو او داسی نورو ) کې ددریو ورڅخه زیاتو ورځو لپاره اوبه ذخیره نه کړو او مکمل یې خالي کړو او بیا یې نوې اوبو څخه ډک کړو.
٦. په خپل کور او شاوخوا کې ولاړی اوبه او ډنډونه یا وچ او یا هم جاري کړو.

28/08/2024

Monkey pox ,

دشادو ( بيزو ) څخه د يو خطرناک او ساري وايروس انتقال انسان ته
نړيواله ايمرجنسي ناروغئ

25/05/2024

د ملاريا پرازيتي ناروغئ په اړه لنډ معلومات د خپلو وطنوالو لپاره