27/01/2025
(بروسيلوزس)
Brucellosis
تر اخيره يي ولولي
بروسيلوزس ته Undulant تبه؛
Bangs Disease , Malta Fever
هم وايي؛
چي يوه سيستميکه باکتريايي له څارويو څخه ليږديدونکي (زونوتيکه) ناروغي ده چي ککړ شوي څاروي څخه نيغ په نيغه يا غير مستقيم ډول انسان ته ليږدیږي!
لاملونه!
انسانی بروسيلوزس د بروسيلا ډول (strain)په واسطه رامنځته کيږي٫ چي په بيلابيلو ډلو وېشل شوې دي !
بروسيلا Melitensis په انسانانو کي د عرضي ناروغۍ دوديز لامل دي پسونه ٫اوزي او اوښان يي بنسټيزي سرچيني دي !
بروسيلا Abortus لپاره کورنۍ ٫صحرايي غواګاني او ميښي بنسټيزي سرچيني دي!
بروسيلا Suis د سرکوزي بروسيلا Canis د پسونو او بروسيلا Neotomae د ځانګړيو صحرايي موږکانو څخه انسان ته ليږديږي !
ټول بروسيلا کوچني ګرام منفي کوکوبسيلونه دي چي سپور نه جوړي او کپسول نه لري او يوازي چاپيريال کي وده کوي !
دا اورګانيزم د لمر وړانګو او ايونايزراډيشن او منځني تودوخې سره حساس دي ٫ په جوش او پاستورايزډ شيدو کي له منځه ځي لاکن يخ او وچيدو سره مقاوم دي بروسيلا کيداشي په هغه پنير ګي چي د اوزو يا پسونو له شيدو څخه جوړ شوي وي تر دوه مياشتو او په هغه وچه خاوره کي چي د حيوان تشو متيازو يا مهبلي افرازاتو سره ککړه شوي وي تر شپږو مياشتو ژوند وکړي ، همدارنګه په اسانۍ سره د يو شمير Disinfection موادو سره له منځه ځي !
اپيديمولوژي!
د WHOد احصايې له مخي د نړي په سلو (۱۰۰) هيوادونو کي په کال کي پينځه سوه زره (۵۰۰۰۰۰)پيښي راپور ورکړل شوي دي!
کلنيکي بڼه!
د تفريح دوره يي په دوديزه توګه ۵تر ۲۱ورځي دی !
د بروسيلوزس ناروغانو د ناځانکړو ګيلو څخه لکه! تبه ،خوله،سستيا،بي اشتهايي، سرخوږ،د ملاخوږ څخه ګيله من وي!
د ناروغي پيل کيداشي تدريجي يا بيړني وي !
د بروسيلوزس په ناروغي کي تبه چي د خولو سره ځاي وي په ځانکړي ډول د شپي لخوا ناروغ له دي ګيله من وي او خولي بد بوي لري
په انډيميک ځايونو کي د بروسيلوزس توپير د نورو تبه لرونکو ناروغيو څخه ستونزمن دي خو بيا هم دوه ځانکړي ځانګړتياوې د تبي د نورو ناروغيو سره توپير روښانه کوي يو دا چي که درملنه نه وي شوي نو د بروسيلوزس تبه د يوي اونئ لپاره دوامداره پاتي کيږي او وروسته کميږي او بيا راګرځي او بله دا چي د بروسيلوزس تبه د عضلي اسکليټي ګيلو او نښو سره په په نيمايي ناروغانو کي يو رقم وي
کلنيکي څرګندتياوي نږدي د بروسيلوزس د ټولو ډولونو يو شان وي
مګر Melitensis لږ شان بيړني او شديدي څرګندوني لري او د بروسيلوزي Buisځايي ابسي جوړيدل خوخوي !
اما بروسيلوزس Abortus ورو ورو رامنځته کېږي او ځنډني تګلاره لري د ناروغي د تفريح دوره له يوي اوني څخه د تر څو مياشتو پوري ده تبی او نورو ګيلو منځته راتګ ښايي ناڅاپي. يا په ورو ډول پر تبي او خولي سربيره رنځوران بي علاقې ستړي،بي اشتها او کم وزنه وي همدارنګه د عضلي دردونو سردردي او يخني احساس څخه ګيله من وي
د بروسيلوزس نوري څرګندونې کيداشي له دري شکايتونو سره سمون ومومي
الف :تبه د وچکۍ په شان مګر شدت يي کم وي !
ب: تبه او بيړني مونو ارترايټس په ځانګړي ډول زنګون او د Hip Joint په ځوانو ماشومانو کي اخته کوي
ج: دوامداره تبه د ملا له درد سره يا هيپ بند درد سره په زړو خلکو کی
په ځانګړې ډول سيپتيک ارترايټس ،زنګون،Hip, sacroiliac د اوږي او د Sterno clavicular joint اخته کوي چي کيداشي د مونو ارتيکلولر ارترايټس او يا پولي ارترايټس وي ، اوستومايلايټيس هم کيداي شي سيپتيک ارترايټس په تعقيب رامنځته شي !
ناروغان کيداشي وچ ټوخي او کله کله سينه بغل ،براکايټس،امپايما، داخل صدري دينوپتي او د سږو ابسي ولري
۲۰ الي ۳۰٪ناروغانو کي د يني او توري غټوالي ۱۰-۲۰٪ناروغانو کي لمف ادينوپتي موجوده وي ۱۰٪ناروغانو کي د بيړني Epididymo Orchitis منځته راځي چي په دودیز ډول يو طرفه وي !
په اميدواره ښځو کي د سقط (Abortion)منځته راتګ پدي ناروغانو کي زيات دي!
بروسيلا کيداشي د (Anemia)،لوکوپينيا،ترومبوسايتوپينيا او clotting تشوشاتو لامل شي ۷۵٪پيښو کي کيداشي ګرانولوما د هډوکو په معز کي پيدا شي
په ۱-۲٪پيښو کي اندوکاردايټس چي زياتره د ابهر د سام (طبعي يا پروستاتيک ) اخته کوي پريکاردايتس ،مايکوتيک انيوريزم او ژور وريدي ترمبوزس (D,V,T) نادر اختلاطات دي
توپيري تشخيص:
بروسيلوزس بايد د يو شمير بيړنيو تبه لرونکو ناروغيو لکه انفلونزا ،تولریمیا ،Q-fever,انتاني مونو نيکلوزس او وچکۍ سره توپير شي ځنډني شکل يي بايد هوجکن ناروغي ، نري رنځ،HIV, ملاریا ،هستوپلازموزس او Coccidiosis سره توپير شي !
درملنه:
د ميکروب ضد درملنه د ګيلو د کموالي ، Relapse د مخنيوي او د اوسني ميکروب له منځه وړلو لپاره استعماليږي
که چيري د ناروغۍ موضعي څرګندوني موجودي وي نو جراحي ته اړتيا ده لکه (دزړه د سام بدلول ،خنځي خالي کول د بندونو بدلول ) سر بيره پر دي بايد دوامداره د ميکروب ضد درمل هم واخلي !
بايد د ميکروب ضد درمل په کډه سره استعمال شي که په ځانګړي ډول يو درمل استعمال شي نو د Relapse کچه يي ۵۰٪دي
داکتر حمیدالله سلطانی
