Dr M Usman jabarkhil elamyar-ډاکټر محمد عثمان جبارخیل علمیار

17/06/2025

13/06/2025

په دې باوري اوسیږې په دې اوسنی نړي کی،
چې هیڅکله هم دا خبره مه کوي،چي زه تاریخ لرم.زه نفوس لرم زه قوم لرم،چې
دعلم او پوهې ګاڼه درسره نه وه ،اوپه اوسنې ټیکنالوژی سمبال نه وي پرمختګ او حتې دخپل ځان دفاع هم ناشونی ده.
داوسنې حال دتهران چي په پایتخت کي ورته دسپاه پاسداران قومندان او لوی درستیز ورته
له منځه یوړل.

20/04/2025

لوړه فشار (Hypertension) یوه ډېره عامه ناروغي ده چې کله د انسان د وینې فشار د نورمال څخه پورته شي. دا ناروغي که کنټرول نه شي، نو د زړه، سترګو، ګردو او دماغو جدي ناروغۍ رامنځته کولی شي.

د لوړې فشار نښې:

سر دردي

د زړه درزا چټکه یا ډېره محسوسه

د سینې تنګوالی

د سترګو مخ ته تیاره راتلل

ستړیا یا د خوب کمښت

د لوړې فشار اسباب:

ژور فشار یا اضطراب

ډېره مالګه خوړل

چاغوالی

د ورزش نه کول

سګریټ یا الکول

د کورنۍ تاریخ (یعنې ارثي)

د لوړې فشار خطرونه:

د زړه حمله

فالج (stroke)

د سترګو کمزورېدل

د ګردو خرابېدل

د لوړې فشار مخنیوی او درملنه:

سالمه خوړه (کم مالګه، کم غوړي، تازه میوې او سبزي)

منظم ورزش (لکه چکر وهل)

وزن کمول

د ډاکټر له مشورې پرته دوا مه کاروئ

د ډاکټر لخوا درملو منظم استعمال

19/04/2025

که شکر کنټرول نشي، دا کولی شي یو شمېر جدي ستونزې رامنځته کړي، لکه:

1. زهرجن ګلوکوز: که شکر ډېر شي، دا کولی شي د وینې زهرجن کچه لوړه کړي، چې د مختلفو ارګانونو زیان ته لاره هواروي، لکه د سترګو، پښتورګو، او عصبي سیستم ته.

2. د زړه ناروغۍ: د لوړ شکر لرونکي کسان د زړه ناروغۍ او د وینې رګونو بندېدو خطر سره مخ وي.

3. د پښتورګو زیان: که شکر په مکرر ډول کنټرول نشي، دا کولی شي د پښتورګو نارسایي رامنځته کړي، چې په ټوله نړۍ کې د پښتورګو د ناروغیو یو لوی سبب دی.

4. د سترګو ستونزې: د اوږدې مودې شکر لرونکي کسان د سترګو د زیات فشار، کټاراکټ، او د سترګو نورو جدي ناروغیو لکه د رټینوپیتي سره مخ کیږي.

5. د عصبي سیستم زیان: شکر د عصبي سیستم باندې هم تاثیر کوي، چې د پښو او لاسونو درد، خالي والی، او د حس کولو مشکلات رامنځته کوي.

6. د زخمونو وروستي کیدل: شکر د بدن د معافیت سیستم کمزوری کوي، چې د زخمونو ژر نه درملنې او د انفیکشنونو خطر زیاتوي.

7. د هضم ستونزې: د شکر د اوږدې مودې شتون کولی شي د معدې او هضمي سیسټم ستونزې هم را منځ ته کړي.

نو، د شکر کنټرول ډير مهم دی. که کومه ستونزه لرئ، نو د مناسب علاج او رژیم لپاره ډاکټر ته مراجعه وکړئ.

18/04/2025

شکر(Diabetes) څه شی ده؟
شکر یوه دوامداره ناروغي ده چې پکې د انسان د وینې شکر ډېر لوړ شي. دا ځکه وي چې بدن انسولین نه جوړوي یا یې سم کار نه شي کولای.
د شکر ډولونه:
1. لومړی ډول: انسولین بالکل نه جوړېږي (ډېر وخت په ماشومتوب کې پېښېږي).
2. دوهم ډول: انسولین لږ یا ضعیف وي (زیاتره په لويانو کې وي).
3. د حمل شکر: د امیندوارۍ پر وخت موقتي شکر

۱:////د شکر نښې نښانې:
ډېره تنده
ډېر ادرار
بې ځایه ستړیا
د وزن کمېدل
لوږه
د سترګو دید خرابېدل
زخمونه نه جوړېدل

۲////د شکر سببونه:
چاغوالی
کورنۍ تاریخ (پلار، مور، ورور، خور)
ناسمه غذا
د ورزش نشتوالی
زیات فشار یا خپګان--

۳////که شکر کنټرول نه شي، دا ستونزې پیدا کوي:
د زړه حمله
د سترګو ړندوالی
د ګردو خرابېدل
د پښو ګوتې یا پښې پرې کېدل

۴////د شکر درملنه یا کنټرول
صحي او ساده خواړه
منظم ورزش
وزن کمول
دوا یا انسولین د ډاکټر په مشوره
منظم د وینې شکر چک کول.

۵/////مخنیوی:
سالم ژوند
ورزش کول
د بدن وزن سم ساتل
د شکر کتل که کورنۍ کې څوک شکره لري

نوټ:
شکرنه رغېږي، خو که کنټرول شي، مریض کولای شي روغ او عادي ژوند وکړي.

---

17/03/2025

پام موشته،ځینې ناروغان کله کله وایې چې ډوډې وخورم اسهال پیداکوم تشویش دې نه کوې درملنه یې شته،دغنمو ډوډی او دوربشو له وجې دوامداره اسهال پیداکیږې،تداوې څه ده...؟؟؟؟
سیلیاک ناروغي څه شی ده؟
سیلیاک ناروغي یوه دفاعې (Autoimmune) ناروغي ده چې پکې د بدن معافیتي سیستم د کولمو کوچني جدار ته زیان رسوي، کله چې ناروغ ګلوټین (Gluten) لرونکي خواړه وخوري.

ګلوټین یو پروټین دی چې په غنمو (Wheat)، وربشو (Barley)، او رای (Rye) کې موندل کېږي. د سیلیاک ناروغي لرونکي کسان که دا مواد وخوري، نو د دوی معافیتي سیستم د کولمو داخلي جدار (Villi) ته زیان رسوي، چې دا د غذايي موادو د جذب مخه نیسي.

---

د سیلیاک ناروغۍ میکانیزم (څنګه کار کوي؟)

1. ناروغ ګلوټین لرونکي خواړه خوري.

2. د بدن معافیتي سیستم غلط عکس‌العمل ښيي او د کولمو داخلي جدار ته حمله کوي.

3. د کولمو داخلي پوښ (Villi) تخریبېږي، چې دا د غذايي موادو جذب ته زیان رسوي.

4. بدن د ضروري غذایي موادو لکه اوسپنه، وټامین B12، کلسیم، او فوليک اسید جذب نه‌شي کولی.

5. ناروغ کمخوني، هډوکي کمزوري، نس ناستی، وزن کمېدل، او نورې ستونزې تجربه کوي.

---

د سیلیاک ناروغۍ نښې نښانې

1. د هاضمې ستونزې:

نس ناستی یا قبضي

د ګېس جمع کېدل او د معدې درد

بدبویه او غوړ لرونکي مدفوع

2. د غذايي موادو د کمښت نښې:

د وزن ناڅاپي کمېدل

کمخوني (د وینې کمښت)

د هډوکو کمزوري (Osteoporosis)

3. نورې نښې:

د پوستکي خارښت او زخمونه (Dermatitis Herpetiformis)

د اعصابو ستونزې (Neuropathy)

د حافظې کمزورتیا او ذهني ستونزې

---

د سیلیاک ناروغۍ تشخیص

1. د وینې معاینه: د Anti-TTG antibodies معلومول.

2. اندوسکوپي او بایوپسي: د کولمو د داخلي جدار معاینه.

3. د جینیټیکي معاینه: د HLA-DQ2 او HLA-DQ8 جینونو معلومول.

---

درملنه

یوازینۍ درملنه: د ګلوټین څخه پاکه غذا

باید غنم، وربشې، او رای ونه خوړل شي.

خوندي خواړه: وريجې، جوار، تازه مېوې، غوښه، او لبنیات (که د شیدو نه زغم ستونزه نه وي).

---

پایله

سیلیاک یوه جدي ناروغي ده، چې د بدن غذايي جذب خرابوي. ناروغان باید د ټول عمر لپاره د ګلوټین څخه پاکه غذا وخوري، تر څو د روغتیا ستونزې ونه لري.

17/03/2025

څنګه پوهه شوو.چې له دوامداره اسهال یا قبض څخه ځان وساتو.
سیلیاک ناروغي (Celiac Disease) بشپړ معلومات

سیلیاک ناروغي یوه اوتوایمون (Autoimmune) اختلال ده، چې پکې بدن د غنمو پروټین ګلوټین (Gluten) ته غیر معمولي غبرګون ښيي. دا ناروغي د کولمو کوچنۍ برخې (Small Intestine) ته زیان رسوي، چې د غذايي موادو د جذب مخه نیسي.

---

د سیلیاک ناروغۍ نښې نښانې

سیلیاک ناروغي د هر عمر خلکو ته پېښېدای شي، او نښې یې د یو کس څخه بل ته فرق لري. ځینې عامې نښې دا دي:

1. د هاضمې ستونزې

نس ناستی (Diarrhea) – چرب نس ناستی چې بویناکه وي.

قبض (Constipation) – د ځینو ناروغانو لپاره قبض هم رامنځته کېږي.

د ګېس جمع کېدل (Bloating) او د معدې درد

بدبوی لرونکې یا خړ رنګ لرونکي مدفوع

2. د غذايي موادو د نه جذب نښې

د وزن کمېدل – بدن ضروري غذایي مواد نه جذبوي.

د اوسپنې کمښت (Iron Deficiency Anemia) – کمخوني، د ستړیا احساس، او د رنګ سپینوالی.

د وټامین D او کلسیم کمښت – د هډوکو کمزوري، د هډوکو درد، او اوستیوپروسیس (Osteoporosis).

د وټامین B12 کمښت – د حافظې کمزورتیا او ذهني ګډوډي.

3. غیر هاضمي نښې

پوټکي ناروغۍ – د سیلیاک ناروغي ځینې وختونه د ډرماټایټیس هرپیټیفورمیس (Dermatitis Herpetiformis) په نوم د خارش، سور والي، او کوچنیو زخمونو سبب کېږي.

د مفصلونو درد او التهابات

د اعصابو ستونزې (Neuropathy) – د لاسونو او پښو بې‌حسي یا درد.

د ماشومانو د ودې کمښت – د قد نه اوږدېدل او فزیکي وده نه کول.

د ګورې ناروغي (Aphthous Ulcers) – په خوله کې سپین زخمونه.

---

د سیلیاک ناروغۍ اسباب

سیلیاک ناروغي د جینیټیکي عوامل (Genetic Factors) او محیطي عوامل (Environmental Factors) له امله رامنځته کېږي.

1. جینیټیکي (ارثي) عوامل

که د کورنۍ غړي دا ناروغي ولري، امکان شته چې نورو ته هم انتقال شي.

د HLA-DQ2 او HLA-DQ8 جینونه له دې ناروغۍ سره تړاو لري.

2. د معافیتي سیستم غبرګون

د ګلوټین خوړل د بدن معافیتي سیستم ته غیر معمولي تحریک ورکوي، چې د کولمو د داخلي جدار حجرې زیانمنوي.

3. محیطي عوامل

ځینې ویروسونه یا انتانات دا ناروغي فعاله کولی شي.

د ماشومتوب تغذیه – که ماشومان په لومړیو کې ډېر ګلوټین وخوري، خطر یې لوړیږي.

---

د سیلیاک ناروغۍ تشخیص

1. د وینې معاینات

Anti-TTG (Tissue Transglutaminase) Antibodies

Anti-EMA (Endomysial Antibodies)

د اوسپنې، وټامین B12، او فوليک اسید اندازه

2. اندوسکوپي او بایوپسي

د کولمو د داخلي جدار معاینه او د حجرو خرابوالی معلومول.

3. د جیني معاینه

د HLA-DQ2 او HLA-DQ8 جینونه معلوموي.

---

د سیلیاک ناروغۍ درملنه

د سیلیاک ناروغۍ لپاره دایمي درملنه نشته، خو د غذايي رژیم په کنټرول سره اداره کېدای شي.

1. د ګلوټین څخه پاکه غذا (Gluten-Free Diet)

باید ونه خوړل شي:

غنم (Wheat)

وربشې (Barley)

رای (Rye)

ځینې دالونه او صنعتي خواړه چې پټ ګلوټین لري

خوراکي توکي چې خوندي دي:

وريجې (Rice)

جوار (Corn)

د غنمو نه پاکه اوړه

تازه مېوې او سبزيجات

غوښه، هګۍ، او لبنیات (که د شیدو نه زغم ستونزه نه وي)

2. د وټامینونو او معدني موادو اضافه کول

وټامین D، کلسیم، او اوسپنه د هډوکو د ساتنې لپاره

وټامین B12 او فوليک اسید د کمخونۍ لپاره

3. د معافیتي ستونزو کنټرول

که د پوستکي ناروغي (Dermatitis Herpetiformis) وي، ډاپسون (Dapsone) درمل ورکول کېږي.

که شدید التهاب وي، ځینې وختونه سټرایډ درمل ورکول کېږي.

---

پایله

سیلیاک ناروغي یوه جدي اتوایمون ناروغي ده، چې د غذايي موادو جذب خرابوي او د ګڼو ستونزو لامل کېږي. یوازینی دریمیت حل د ګلوټین څخه پاکه غذا ده. که یو څوک دا ناروغي ولري، نو باید د ژوند تر پایه د ګلوټین څخه ډډه وکړي.

جبارخېل کلینیک.

16/03/2025

ډیره جالبه ده،دغنمو ډوډی او دوربشو له وجې دوامداره اسهال پیداکیږې،همدی ته سیلیاک ناروغې
وايې.
سیلیاک ناروغي څه شی ده؟
سیلیاک ناروغي یوه دفاعې (Autoimmune) ناروغي ده چې پکې د بدن معافیتي سیستم د کولمو کوچني جدار ته زیان رسوي، کله چې ناروغ ګلوټین (Gluten) لرونکي خواړه وخوري.

ګلوټین یو پروټین دی چې په غنمو (Wheat)، وربشو (Barley)، او رای (Rye) کې موندل کېږي. د سیلیاک ناروغي لرونکي کسان که دا مواد وخوري، نو د دوی معافیتي سیستم د کولمو داخلي جدار (Villi) ته زیان رسوي، چې دا د غذايي موادو د جذب مخه نیسي.

---

د سیلیاک ناروغۍ میکانیزم (څنګه کار کوي؟)

1. ناروغ ګلوټین لرونکي خواړه خوري.

2. د بدن معافیتي سیستم غلط عکس‌العمل ښيي او د کولمو داخلي جدار ته حمله کوي.

3. د کولمو داخلي پوښ (Villi) تخریبېږي، چې دا د غذايي موادو جذب ته زیان رسوي.

4. بدن د ضروري غذایي موادو لکه اوسپنه، وټامین B12، کلسیم، او فوليک اسید جذب نه‌شي کولی.

5. ناروغ کمخوني، هډوکي کمزوري، نس ناستی، وزن کمېدل، او نورې ستونزې تجربه کوي.

---

د سیلیاک ناروغۍ نښې نښانې

1. د هاضمې ستونزې:

نس ناستی یا قبضي

د ګېس جمع کېدل او د معدې درد

بدبویه او غوړ لرونکي مدفوع

2. د غذايي موادو د کمښت نښې:

د وزن ناڅاپي کمېدل

کمخوني (د وینې کمښت)

د هډوکو کمزوري (Osteoporosis)

3. نورې نښې:

د پوستکي خارښت او زخمونه (Dermatitis Herpetiformis)

د اعصابو ستونزې (Neuropathy)

د حافظې کمزورتیا او ذهني ستونزې

---

د سیلیاک ناروغۍ تشخیص

1. د وینې معاینه: د Anti-TTG antibodies معلومول.

2. اندوسکوپي او بایوپسي: د کولمو د داخلي جدار معاینه.

3. د جینیټیکي معاینه: د HLA-DQ2 او HLA-DQ8 جینونو معلومول.

---

درملنه

یوازینۍ درملنه: د ګلوټین څخه پاکه غذا

باید غنم، وربشې، او رای ونه خوړل شي.

خوندي خواړه: وريجې، جوار، تازه مېوې، غوښه، او لبنیات (که د شیدو نه زغم ستونزه نه وي).

---

پایله

سیلیاک یوه جدي ناروغي ده، چې د بدن غذايي جذب خرابوي. ناروغان باید د ټول عمر لپاره د ګلوټین څخه پاکه غذا وخوري، تر څو د روغتیا ستونزې ونه لري.