02/04/2025
(لیکنــــه درازه خو ګټه لرونــــکی.دحوصلی څخه مو نړی منــــــــــــــنه)
👈د غوښی زرق (Injection) له امله د غوټې (Lump) رامنځته کېدل :
★ لاملونه
1. د درملو ځانګړتیاوې
•ځینې درمل، لکه غوړی (oily) یا غلیظ درمل، په اسانۍ سره نه جذبیږي او د غوټې لامل کېږي.
★ځینې واکسینونه یا انټي بیوټیکونه هم د بدن د عکس العمل له امله غوټه جوړولی شي.
2. غلط تخنیک
•که ستنه سمه نه وي کارول شوې (ژوره یا سطحي زرق).
•که زرقه په ناسم عضله (muscle) یا ناسم ځای کې وشي.
•که ستنه په سمه زاویه ونه نیول شي.
3. د درملو چټک یا ناسم تزریق
•که درمل ژر تزریق شي، عضلات یا نسجونه ښه نه جذبوي، نو غوټه جوړېږي.
•ځینې درمل باید ورو، په مرحلهيي ډول، او د سمې تخنیک سره تزریق شي.
4. بدني عکس العمل
•ځینې خلک د زرق په ځای کې حساسیت (Allergic reaction) لري، چې پړسوب یا غوټه جوړولی شي.
•د بدن دفاعي سیستم ځینې درمل بهرنی عنصر ګڼي او د التهاب سبب کېږي.
5. انفیکشن یا میکروبي ناروغي
•که ستنه یا زرق ناپاکه وي، یا ځای ښه نه پاک شي، نو میکروبونه ننوتلی شي او Abscess (میروبي غوټه) جوړولی شي.
6. د زرق دوامداره تکرار
•که یو ځای ته بیا بیا زرق وشي، هلته د نسجونو تخریب یا سختوالی رامنځته کېدای شي.
دا په ځانګړي ډول د انسولین یا نور اوږدمهاله درملو کارونکو کې عام دی.
👈څه باید وشي؟
•ګرم کمپرس (Hot compress) مرسته کوي چې درمل جذب شي.
•ماساژ مه کوه که چیرې دردناک یا سور وي، ځکه چې کیدای شي انفیکشن پیدا کړي.
•که غوټه لویېږي، درد لري، یا پکې چټل مواد (Pus) جوړ شي، باید ډاکټر ته لاړ شې.
★ځینې درمل د خپل ترکیب یا خاصیت له امله د زرق په ځای کې غوټه (Lump) رامنځته کولی شي. دا درمل عموماً غلیظ، غوړ، یا د نسجونو د تحرک سبب ګرځي. لاندې مهم درمل دي چې زیات احتمال لري غوټه جوړ کړي:
1. انټي بیوټیکونه (Antibiotics)
•Penicillin
•Ceftriaxone (Rocephin)
•Amphotericin B
•Erythromycin
•Vancomycin
👈(دا درمل ځینې وختونه سخت التهاب او پړسوب هم رامنځته کوي.)
2. د هورمون درمل (Hormonal Injections)
•Testosterone (د نارینه هورمون)
•Progesterone او Estrogen (د ښځو هورمون)
•Depo-Provera (د حمل ضد انجکشن)
(دا درمل ځکه غوټه جوړوي چې غوړی (oily) وي او ورو جذبېږي.)
3. واکسینونه (Vaccines)
•BCG vaccine (د توبرکلوز واکسین، چې عموماً دایمي کوچنۍ غوټه پرېږدي)
•DTaP (Diphtheria, Tetanus, Pertussis)
•Hepatitis B vaccine
•Influenza vaccine
(واکسینونه د بدن د معافیتي عکس العمل له امله لنډمهاله غوټه جوړولی شي.)
4. د درد ضد درمل (Painkillers/NSAIDs)
•Diclofenac injection
•Ketorolac (Toradol)
•Morphine
(ځینې مسکن درمل عضلاتو ته تحرک ورکوي او پړسوب رامنځته کوي.)
5. د وینې نری کولو درمل (Anticoagulants)
•Heparin
•Enoxaparin (Lovenox)
(دا درمل کولی شي د زرق ځای ته داخلي وینه راوباسي، چې بیا غوټه جوړیږي.)
6. د انسولین انجکشن (Insulin Injections)
د شکر ناروغان که انسولین بیا بیا په یو ځای کې وکاروي، هلته غوټه (Lipohypertrophy) رامنځته کېږي.
👈د زرق له امله د غوټې (Injection site lump) د خپله ښه کېدو فیصدي د لامل، درملو، او د بدن عکس العمل پورې اړه لري، خو عموماً:
۱. عادي غوټه (Mild Lump)
✅ که غوټه د درملو د ورو جذب له امله وي، نو ۷-۱۴ ورځې کې پخپله ښه کېږي.
✅ فیصدي: ۹۰-۹۵٪ خلک پرته له درملنې ښه کېږي.
✅ ګرم کمپرس او ماساژ جذب ګړندی کوي.
۲. د معافیتي عکس العمل غوټه (Immune Reaction Lump)
✅ لکه د BCG واکسین، چې کوچنۍ غوټه جوړولی شي، خو په ۳-۶ میاشتو کې پخپله ورکېږي.
✅ فیصدي: ۸۵-۹۰٪ خلک پرته له درملنې ښه کېږي.
۳. د غوښې سخته کېدل (Induration) یا کلکوالی
✅ که غوټه د زرق غلط تخنیک یا مکرر انجکشن له امله وي، نو ۲-۶ اونۍ کې پخپله ښه کېږي.
✅ فیصدي: ۷۰-۸۰٪ خلک پخپله ښه کېږي، خو که دوام وکړي، طبي مداخله ته اړتیا لري.
۴. که غوټه له انفیکشن سره وي (Abscess یا Pus Formation)
❌ که سور، دردناک، یا پکې چټل مواد (pus) راټول شي، نو پخپله نه ښه کېږي.
❌ فیصدي: یوازې ۳۰-۴۰٪ خلک پخپله ښه کېږي، نور جراحي یا انټي بیوټیک ته اړتیا لري.
۵. د انسولین یا مکرر زرقې له امله غوټه (Lipohypertrophy)
❌ دا ډول غوټه معمولاً پخپله نه ورکېږي او اوږدمهاله ده.
❌ فیصدي: ۲۰-۳۰٪ خلک پرته له درملنې ښه کېږي، خو نور باید د زرقې ځای بدل کړي.
✅ پایله
که غوټه ساده وي، ۹۰٪ چانس دی چې پرته له درملنې ښه شي.
که انفیکشن ولري، باید درملنه وشي.
که اوږدمهاله وي (لکه انسولین غوټه)، نو د ځای بدلول اړین دي.
👈د زرق (Injection) له امله د لمپ (Lump) د مخنیوي لپاره لاندې مهم اقدامات کول پکار دي:
✅ ۱. د زرق سم تخنیک وکاروئ – ستنه په سمه زاویه او ژوروالي سره ورکړئ.
✅ ۲. زرقه هر ځل په نوي ځای کې وکړه – ځانګړې نښې وکاروه ترڅو یو ځای بیا بیا ونه کارېږي.
✅ ۳. د ستنې اندازه (Needle Size) مناسبه وټاکه – د عضلي (IM) یا ترجلدي (SC) زرق لپاره مناسب اوږدوالی او قطر غوره کړئ.
✅ ۴. زرقه ورو ورکړه – چټک تزریق د درملو راټولېدو او غوټې جوړېدو سبب ګرځي.
✅ ۵. د زرقې ځای پاک وساته – انفیکشن ته د مخنیوي لپاره الکولي سویب وکاروئ.
✅ ۶. د زرق وروسته ګرم کمپرس وکاروئ– د درملو جذب کی مرسته کوي.
✅ ۷. که ممکنه وي، د ماساژ څخه ډډه وکړه – ځینې درمل (لکه انسولین) ماساژ ته اړتیا نه لري، خو عضلي زرق کې نرم مالش مرسته کوي.
✅ ۸. د روغتیا معیارونه مراعات کړه – تل پاکې، نوی، او معیاري ستنې وکاروئ.
