
11/04/2023
ژيړی (یرقان یا Jaundice)
ژيړی (یرقان یا jaundice) څه شی دی، لاملونه او مخنیوی یې:
ژيړی یو داسي حالت دی چي په وینه کي د Bilirubin د جوړېدو له امله د بدن پوستکی او د سترګو سپین ژيړ کیږي. Bilirubin یو ژيړ رنګ دی چي د ویني د سرو حجرو د ماتېدو په وخت کي رامینځته کیږي.
لاملونه:
د ژړي د رامینځته کېدو ډېر لاملونه دي، چي عبارت دي له:
۱) د ځيګر ناروغۍ لکه هیپاټیټ (Hepatitis)، cirrhosis، یا د ځيګر سرطان، چي کولای سي د ځیګر د Bilirubin پروسس کولو وړتیا کمزوري کړي.
۲) Hemolytic کمخوني، داسي یو حالت دی چي په هغه کي د ویني د سرو حجرو تخریب نسبت د حجراتو جوړېدو په پرتله چټک وي، چي په وینه کي د Bilirubin د زیاتوالي لامل کیږي.
۳) د صفرا د قناتونوبندېدل، کوم چي کولای سي د ځیګر څخه د Bilirubin د وتلو د جریان مخه ونیسي.
۴) انتانات لکه ملاریا یا sepsis، کوم چي کولای سي د ویني د سرو حجرو د ماتېدو او د Bilirubin د جمع کېدو لامل سي.
۵) ځیني درمل یا زهري توکي چي کولای سي ځیګر ته زیان ورسوي او د Bilirubin پروسس کولو وړتیا زیانمن کړي.
مخنیوی:
د ژيړی د مخنیوي لپاره د ځيګر د ساتني او د ځیګر د زیان رسېدو د مخنیوي لپاره ځیني اقدامات شتون لري. د ژيړی د مخنیوي ځیني لاري په لاندي ډول دي:
۱) د هیپاتیت A او B په وړاندي واکسین کول.
۲) د الکول د مصرف څخه ډډه کول.
۳) صحي خواړه خوړل او صحي وزن ساتل.
۴) یوازي د توصیه سوي درملو اخیستل او د زهرجنو موادو سره د مخ کېدو مخنیوی کول.
۵) که تاسو د ځيګر ناروغۍ یا د ژيړی اعراض درته معلوم سي، نو سمدستي طبي پاملرنو په لټه کي سئ.
دا په یاد ولرئ چي د ژيړی د ټولو قضیو مخه نسي نیول کېدای، ځکه چي ځیني لاملونه د فرد له کنټرول څخه بهر دي. که تاسو ته د ژيړی اعراض ښکاره سي، لکه د پوستکي یا د سترګو ژيړ کېدل، تبه، د نس درد، یا دلبدي، تاسو باید ژر تر ژره طبي ډاکټر ته مراجعه وکړئ.
ډاکټر عبدالحنان عزت