08/09/2023
اســـــــــــــــــتفاده_از__ادویه_جات_در_حاملگی
حاملگی یک شرایط خاص فزیولوژیک است که تداوی با ادویه جات در این مقطع نگرانی های خاصی را در پی دارد زیرا حاملگی بالای فارمکوکنتیک (تاثیر عضویت بالای دوا) ادویه تاثیر نموده و یک تعداد ادویه جات مشخص با عبور از پلاسنتا به جنین رسیده باعث صدمات جدی نزد جنین و حتی مادر میگردد.
ادویه جاتی که گرفتن آنها توسط مادر باعث ایجاد خطر برای طفل میشود و ادویه جات teratogenic و ادویه مشخص را بنام teratogen یاد میکنند.
تیراتوجن (teratogen) عنصریست که باعث مختل شدن انکشاف رشیم یا جنین میشود.
تیراتوجن ها باعث توقف حمل و یا تولید سواشکال یا نقیصه های ولادی میگردند و به قرار ذیل تصنیف میشوند:
1-تشعشعات
2-انتانات مادری
3-کیمیاوی
4-ادویه جات
سازمان غذا و ادویه یا Food Drug Administration (FDA ) ادویه جات را بر اساس تاثیر و استعمال شان در حمل به پنج کتگوری A, B, C, D و X تصنیف نموده است
کتگوری -A
با مطالعات کافی در مورد این ادویه جات کدام ابنارملتی یا حالت غیر نارمل جنینی نزد خانم های باردار گزارش داده نشده و از ترایمستر یا اول حمل توصیه شده میتوانند.
مهمترین ادویه های این کتگوری شامل ویتامین های B, C, D, E، Folic acid و هورمون thyroxine میباشد.
کتگوری -B
با مطالعات کافی بالای حیوانات در مورد ادویه های شامل این کتگوری عوارض جانبی آن ثابت نشده و اما مطالعات کافی نزد انسان صورت نگرفته و یا عوارض جانبی آن در حیوانات ثابت شده لیکن در خانم های حامله ثابت نشده. این ادویه جات در اکثریت موارد نزد خانم های حامله توصیه میشود.
مهمترین ادویه جات این کتگوری شامل ادویه های ضد درد و ضد تب از قبیل paracetamol,phenacetin
ادویه جات ضد استفراغ و دلبدی مانند Doxylamine,Meclizine, Cyclizin Dimenhydrinate
انتی بیوتیک ها مانند Penicillin, Ampicillin, Amoxycillin, Cloxacillin, Cephalosporines, Erythromycin
ادویه Amoebicides مانند Metronidazole و ادویه Anti TB مانند Ethambutol
کتگوری -C
عوارض جانبی آن در حیوانات ثابت شده اما مطالعات کافی در انسان صورت نگرفته و یا مطالعه در انسان و حیوان در مورد عوارض جانبی آن صورت نگرفته.
این ادویه جات با احتیاط و در صورتی که نفع آن بیشتر از ضرر آن باشد نزد خانم های حامله توصیه شده میتوانند.
مهمترین ادویه جات این گروپ شامل Aspirin, Gentamycin, Antimalarial, Antifungal, INH, Rifampicin, Pyrazinamide, PAS و Bronchodilators میباشند
کتگوری -D
عوارض جانبی آنها بالای انسان ثابت شده لیکن در مواردی که نفع آن بیشتر از ضرر آن باشد نزد خانم های حامله توصیه شده میتوانند.
مهمترین ادویه جات این کتگوری عبارتند از Amikacin, Streptomycin, Sulfonamides, Tetracyclin و Progesterone ها.
کتگوری -X
مطالعات کافی در مورد این کتگوری ادویه جات ثابت نموده که این گروپ ادویه جات باعث سوتشکلات ولادی گردیده استفاده آن نزد خانم های حامله و خانم های که احتمال حمل نزد شان موجود است مضاد استطباب میباشد.
بعضی ادویه جات مهمی که استعمال آنها در حاملگی بی خطر است.
1-Amoxycillin
2-Levothyroxine
3-Paracetamol یا Acetaminophen یا Tylenol
4-Folic acid و Vitamin B6
5-Methyl dopa و Hydralazine
6-Insulin
7-Heparin
ادویه جاتی که گرفتن آن در زمان حاملگی برای مادر و یا طفل و یا هم برای هردو خطرناک است.
1- ویتامین A و مشتقات آن مانند Isotretinein, Accutane و Etretinate اینها باعث خطرات قابل ملاحظهای چون سقط های بنفسهی یا انومالی (سوشکل) قابل ملاحظه میشوند.
2- ادویه جات ACEI بطور مثال Captopril, Enalapril که بخاطر تداوی فشار بلند خون و عدم کفایه قلبی استفاده میشوند ممکن باعث آفات کلیوی در جنین، کاهش مایع امنیوتیک و سواشکال در وجه، دست و پا و بلاخره ریه ها در صورتیکه در ترایمستر دوم و سوم حاملگی استفاده شوند.
3- ادویه جات ضد لخته خون یا Anticoagulants
وارفارین (Warfarin) در صورتیکه در ترایمستر اول حاملگی استفاده شود باعث تولید نقیصه های چون فرورفتگی یا فشردگی تیغه بینی که تحت عنوان fetal warfarin Syndrome است میشود و استفاده آن در ترایمستر دوم و سوم حاملگی با سوتشکلات جنینی در ارتباط است.
هپارین (Heparin) اگر چی یک دوای بیخطر است اما استفاده طولانی مدت آن باعث پوکی استخوان یا osteoporosis و کاهش تعداد صفیحات دمویه یا platelets در خانم های حامله میشود.
4- استروجن ها و اندروجن ها باعث سواشکال طرق جنسی میشوند
داکتر سمیع الله «حبیبی» کندز افغانستان