20/10/2025
کمخونی در دوران حاملگی؛ خستگی خاموش مادران
حاملگی، زیباترین فصل از زندگی یک زن است؛ فصلی که در آن بدن او مأمنِ روییدن زندگی دیگری میشود. اما در پس این شکوفایی، گاهی کمخونی چون سایهای آرام بر پیکر مادر مینشیند و او را از درون میفرساید.
🌿 تعریف و اهمیت
کمخونی یا Anemia in Pregnancy به حالتی گفته میشود که در آن میزان هموگلوبین خون مادر پایینتر از حد طبیعی میافتد؛ یعنی کمتر از ۱۱ گرم در دسیلیتر در سهماههی اول و سوم، و کمتر از ۱۰.۵ گرم در دسیلیتر در سهماههی دوم.
این کاهش هموگلوبین به معنای آن است که اکسیژن کافی به سلولهای بدن مادر و جنین نمیرسد؛ و نتیجه، خستگی، ضعف، رنگپریدگی و گاه خطراتی برای هر دو است.
💫 علل کمخونی در حاملگی
دوران بارداری نیاز بدن به آهن و ویتامینها را دوچندان میکند. در بیشتر زنان، علت اصلی کمخونی فقر آهن (Iron Deficiency Anemia) است.
اما گاهی نیز دلایل زیر دخیلاند:
کمبود فولات یا ویتامین B₁₂
عفونتهای مزمن (مانند مالاریا یا هلمینتوز)
از دست دادن خون در حاملگیهای قبلی یا قاعدگیهای شدید پیش از آن
سوءتغذیه و فاصلهی کوتاه بین بارداریها
🌺 علایم و نشانهها
مادران کمخون معمولاً از این شکایات رنج میبرند:
احساس خستگی و بیحالی
تنگی نفس حتی با فعالیت اندک
رنگپریدگی پوست، لبها و بستر ناخنها
سرگیجه، تپش قلب و گاه تورم پاها
شکنندگی ناخنها یا ریزش مو در کمخونیهای طولانیمدت
🌼 عوارض برای مادر و جنین
کمخونی درماننشده میتواند پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد:
افزایش خطر زایمان زودرس، وزن کم تولد، و تاخیر رشد جنین
احتمال خونریزی زایمان (PPH) به دلیل ضعف عضلانی رحم
عفونتهای بعد از زایمان به سبب کاهش مقاومت بدن
در موارد شدید، نارسایی قلبی و مرگ مادر یا جنین
🌹 تشخیص
تشخیص بر پایهی:
CBC (Complete Blood Count) برای اندازهگیری هموگلوبین، MCV، MCH و شاخصهای دیگر
Peripheral blood smear برای نوع سلولها
Serum ferritin و iron studies جهت افتراق نوع کمخونی
🌷 پیشگیری و درمان
پیشگیری، نخستین گام در حفاظت از مادر و جنین است:
1. مصرف منظم مکمل آهن و فولیک اسید از اوایل بارداری
2. تغذیه غنی از آهن: گوشت سرخ، جگر، سبزیجات سبز تیره، حبوبات و تخممرغ
3. ویتامین C برای افزایش جذب آهن
4. درمان عفونتها و انگلهای رودهای در صورت وجود
در موارد شدید، ممکن است نیاز به تزریق آهن داخل وریدی یا حتی انتقال خون باشد.