Psikologjia dhe Filozofia

23/09/2025

Ai ra nga kati i pestë....!

Macja ime....shoku im i heshtur.
Ai e përballoi vdekjen, e takoi shumë pranë... e megjithatë, në fund, vdekja e hodhi shikimin diku tjetër.
Goditja e la me gjakderdhje të brendshme, një frakturë të radiusit të djathtë dhe një zhvendosje të shpatullës së majtë. Ndonjëherë ai rënkonte, shpesh qante dhe pjesën tjetër të kohës vuante në heshtje.
Ai më shikoi për një kohë të gjatë, me sytë e tij të përlotur, sikur të donte të më tregonte se çfarë kishte parë. Sikur të lutej të kuptohej.
Ai më tregoi, pa fjalë, për panikun e boshllëkut, tmerrin e rënies, zhurmën e shurdhër të goditjes. Ai më tregoi gjithashtu për torturën e ngadaltë që pasoi, javë dhimbjeje dhe pafuqie.
Unë mora leje.
Iu përkushtova plotësisht. Ai nuk mund të qëndronte më vetë: nuk hante, nuk pinte, as nuk mund të bënte më punët e tij.
Para aksidentit, ai kishte një mijë mënyra për ta bërë veten të kuptueshëm: një mjaullim, një puthë lozonjare, disa kafshime. Ai ishte i gjallë, kurioz, plot jetë.
Më pas, ai ra në heshtje. Heshtje totale.
Po unë? Si mund ta kuptoja çfarë donte ai?
Filluam ta kuptonim përsëri njëri-tjetrin me shikimet tona.
Mjaftoi vetëm një takim i syve, një anim i lehtë i kokës. Biseda të heshtura, të thella që prekën zemrën.
E ushqeja, i pastroja kutinë e rërës, e ruaja, e sigurova... dhe ai ra në gjumë pranë meje, duke marrë frymë më qetë.
Nuk fjeta më kurrë. Jetova sipas ritmit të ilaçeve të tij, frymëmarrjes së tij, heshtjeve të tij.
Disa më gjykuan:
"Ai është thjesht një kafshë, po e ekzagjeron."
"Adopto një tjetër, është po aq i mirë."
"Duhet ta lësh mënjanë, do ta kursesh vuajtjet."
Por kush janë ata që vendosin?
Pse kaq shumë njerëz nuk e kuptojnë se butësia nuk ka specie?
Ata që janë të ëmbël me një kafshë shpesh janë të ëmbël edhe me njerëzit. Ata që duan një qenie jetojnë me empati, pavarësisht formës që merr ajo jetë. Për shumë kafshë, ne bëhemi prindër, shokë shpirtërorë. Dhe kjo nuk është më pak e vërtetë, as më pak e shenjtë.
Macja ime ishte gjallë. Ajo merrte frymë. Ai luftonte.
Dhe pastaj, një ditë, ai mjaulliti përsëri. Më thirri. Ai u përpoq të lëvizte, pak nga pak, pastaj gjithnjë e më shumë.
Një mëngjes e gjeta në këmbë, duke u lëkundur pas meje. Ai dukej si një pijanec qesharak, i pasigurt në hapat e tij. Pastaj ecte drejt. Pastaj vrapoi. Pastaj kërceu.
Ai u kthye në jetë.
Çfarë do të kishte ndodhur nëse do t'i kisha dëgjuar ata që më thanë ta lija të shkonte? T'i merrja atë frymë që po kthehej ngadalë?
Kush jam unë që të dekretoj fundin e tij? Për sa kohë që ka një rrahje në gjoksin e tij, një shkëndijë në shikimin e tij, një vullnet për të jetuar... Unë qëndroj, unë shikoj dhe unë dua.
Ai më kuptoi.
Dashuria ime funksionoi.
Ndonjëherë nuk është ilaçi që shëron, por prania: vëmendja, durimi, ngrohtësia e dikujt që nuk largohet kurrë.
Unë qëndrova....!

17/09/2025

😔

01/09/2025

Një grup ushtarësh pushtuan një fshat dhe përdhunuan të gjitha gratë, përveç njërës. Ajo refuzoi të nënshtrohej, u përball me ushtarin, e vrau dhe ia preu kokën. Kur ushtarët përfunduan mizorinë e tyre dhe u larguan, gratë e fshatit dolën nga shtëpitë duke mbledhur rrobat e shqyera e duke qarë. Vetëm ajo grua doli ndryshe: me kokën e ushtarit në duar dhe me sy plot krenari. Ajo u tha:

“Çfarë menduat? Se do pranoja përdhunimin apo të më vriste, pa u mbrojtur? Jo, zgjodha ta vrisja unë.”

Por gratë e tjera, të frikësuara se burrat e tyre do t’i pyesnin pse nuk rezistuan njësoj si ajo, vendosën ta vrisnin. Dhe kështu bënë. Ata vranë nderin, vetëm që turpi të jetojë.

Ky rrëfim është një metaforë e shoqërisë sonë sot: aty ku çdo njeri i drejtë e i ndershëm sulmohet, shtypet ose izolohet, vetëm që të mos dëshmojë për korrupsionin dhe padrejtësitë e tyre.

29/08/2025

1. Asnjëherë mos e shtrëngoni dorën ndërsa jeni ulur.

2. Asnjëherë mos fol keq për ushqimin kur je mysafir.

3. Mos ha pjesën e fundit të diçkaje që nuk e ke blerë.

4. Mbroni kë është pas jush dhe respektoni kë është përkrah jush.

5. Asnjëherë mos e bëj ofertën e parë në një negociatë.

6. Mos merr merita për punën që nuk e ke bërë.

7. Vishuni mirë, pavarësisht çfarë rasti.

8. Fol sinqerisht: thuaj atë që mendon dhe nënkupto atë që thua.

9. Kërko më shumë sesa përgjigjesh.

10. Lëreni gjuhën profane për më pak të arsimuarit.

11. Shmangni vendosjen e telefonit tuaj në tavolinë kur hani me dikë.

12. Dëgjoni, buzëqeshni dhe mbi të gjitha bëni kontakt me sy.

13. Nëse nuk jeni të ftuar, mos kërkoni të shkoni.

14. Asnjëherë mos ki turp nga vjen.

15. Mos u lut për lidhje.

28/08/2025

Të gjithë bëjnë këto fotografi të ushqimit në restorante, ose vajzat janë të gjitha të veshura pak si mjerane, me minifunde e taka 12-sh dhe me ato buzët e fryra që i nxjerrin gjithmonë njësoj… Po pse i bëjnë buzët ashtu xhanëm?!!!
Është diçka që më jep një boshllëk, më sjell një ndjesi trishtimi… sepse, nëse e bën këtë, do të thotë që nuk je asgjë.
Pse të gjitha vajzat janë veshur kështu, me minifunde, taka të larta, të gjitha njësoj, dhe bëjnë ato buzë të fryra? Është e tmerrshme....!
Do të thotë se ka një vetmi të madhe, edhe kur fotografon pjatën… sepse duhet të tregosh se po kënaqesh, se ke një jetë të mrekullueshme, se shkon në vende të mrekullueshme , gjë që nuk është aspak e vërtetë.

Të gjithë dukemi si të pasur, por nuk është e vërtetë…!

-Christian De Sica-

26/08/2025

PO kjo është edhe pse secili në mënyrën e vet rreket ta “shpëtojë” veten nga një ndëshkim kaq i pamëshirshëm i ligjësisë së jetës...
"Por më thuaj, a mund të durojë një person kaq shumë dhimbje pa bërtitur? "Pa u shkatërruar? A mund të mbajë njeriu në zemrën e tij kaq shumë vetmi, kaq shumë frikë dhe të qëndrojë akoma sikur asgjë nuk ka ndodhur? A nuk është e çuditshme se si mund të buzëqeshim ndërkohë që digjemi brenda? Si mund ta përshëndesim njëri-tjetrin ndërkohë që jemi duke vdekur ngadalë?
Shiko përreth teje... të gjithë mbajnë maska, të gjithë fshehin pas syve të tyre një histori që nuk guxonin ta tregonin, një plagë që nuk mund ta dëgjonin. Miku im, ne nuk jetojmë; ne i luajmë rolet tona shkëlqyeshëm deri në fund, dhe kur bie perdja, askush nuk i dëgjon duartrokitjet... askush nuk e mban mend. "
Ky përkufizim i jashtëzakonshëm është si një pasqyrë e shpirtit njerëzor të çarë mes skenës dhe prapaskenës. Ai është Dostoyevskian në thelb, sepse e zhvesh njeriun nga çdo iluzion, duke e vendosur përballë një të vërtete të patjetërsueshme. Njeriu nuk është vetëm qenie që jeton, por aktor luan dramën e tij tragjik-komike dhe e përjeton në çdo ind dhe nerv, në çdo gulç dhe ofsham. Dhimbja, vetmia, frika, këto nuk shuhen, por maskohen, derisa shfaqja e jetës të mbarojë.
Këtu qëndron madhështia e këtij vizioni. Në një botë ku të gjithë luajnë rolet e tyre, buzëqeshja është një petk i stolisur, përshëndetja një replikë, kurse heshtja, tragjedia e vërtetë. Dhe ironia më therëse është se, ndryshe nga teatri ku të paktën pret duartrokitje, në dramën e jetës nuk ka as spektatorë të kujdesshëm, as memorie që të përkujtojë vuajtjen tonë, dhimbjen tënde apo t’i lagen faqet nga lotët e tu.
Ky përkufizim është një homazh i errët ndaj aftësisë së njeriut për të duruar të padurueshmen, për të fshehur zjarrin nën hirit e buzëqeshjes, për të bërë nga dhimbja një rol të shndritshëm, ndonëse pa publik. Një manifest për tragjedinë e fshehur që secili bart dhe që, megjithëse nuk e ndan dot, e bën të duket si pjesë e një skenografie të përbashkët.
Një Dostoyevsk i thënë me fjalët e ditës, por me të njëjtën peshë të përjetshme: drama e njeriut nuk është ajo që shfaq, por ajo që nuk guxon të tregojë kurrë, ajo që duke u’a fshehur të tjerëve, besojmë se nuk i’a bëjmë të pranishme as vetes.

24/08/2025

Shpjegim psikologjik:
Kur dikush që ka lënduar përpiqet të rikthehet duke thënë “Më fal, kam ndryshuar”, shpesh nuk është e thjeshtë të besosh. Shumë herë pas sjelljeve abuzive, manipulimeve apo zhgënjimeve, personi tjetër përdor premtimin e ndryshimit si një mënyrë për të ulur rezistencën dhe për të fituar përsëri besimin.

Në psikologji kjo lidhet me:
1.Manipulimin emocional – përdorimi i fjalëve të bukura, dhuratave apo ndjenjës së fajit për të kontrolluar tjetrin.
2.Cikli i abuzimit – pas një periudhe dhune apo zhgënjimi, vjen një fazë “pendese” dhe “premtimesh” që krijon shpresën e rreme se gjithçka do të ndryshojë.
3.Disonanca kognitive – viktima shpesh lufton mes asaj që sheh realisht (sjellja e dëmshme) dhe asaj që dëshiron të besojë (shpresa për ndryshim).

19/08/2025

16/08/2025

20/07/2025

Kur dikush të kritikon, të ofendon apo të sulmon…

𝗟ë𝗿𝗲.
𝗠𝗼𝘀 𝘂 𝗽ë𝗿𝗴𝗷𝗶𝗴𝗷.
𝗠𝗼𝘀 𝘂 𝘀𝗵𝗽𝗷𝗲𝗴𝗼.
𝗠𝗼𝘀 𝘂 𝗷𝘂𝘀𝘁𝗶𝗳𝗶𝗸𝗼.

Sepse ndonjëherë mund të flasësh për orë të tëra…
dhe sërish të mos ndryshosh asgjë.

Kur dikush ka vendosur të të gjykojë, ai nuk dëgjon më asgjë tjetër përveç asaj që mendon se di.

E ke provuar, apo jo?
Ke tentuar të shpjegohesh, të qetësosh, të kuptohesh…
Dhe prapë, gjithçka mbeti njësoj.

𝗔𝘁ë𝗵𝗲𝗿ë, 𝗹ë𝗿𝗶 𝘁ë 𝗳𝗹𝗮𝘀𝗶𝗻.
𝗟ë𝗿𝗶 𝘁ë 𝘀𝗵𝗽𝗶𝗸𝗶𝗻, 𝘁ë 𝗻𝗷𝗼𝗹𝗹𝗼𝘀𝗶𝗻, 𝘁ë 𝗽ë𝘀𝗵𝗽ë𝗿𝗶𝘀𝗶𝗻.

𝘚𝘦𝘱𝘴𝘦 𝘯ë 𝘧𝘶𝘯𝘥 𝘵ë 𝘧𝘶𝘯𝘥𝘪𝘵, 𝘢𝘫𝘰 𝘲ë 𝘢𝘵𝘢 𝘮𝘦𝘯𝘥𝘰𝘫𝘯ë 𝘱ë𝘳 𝘵𝘺, 𝘯𝘶𝘬 ë𝘴𝘩𝘵ë 𝘦 𝘫𝘰𝘵𝘫𝘢.𝘜 𝘱ë𝘳𝘬𝘦𝘵 𝘢𝘵𝘺𝘳𝘦. 𝘐 𝘱ë𝘳𝘴𝘩𝘬𝘳𝘶𝘢𝘯 𝘢𝘵𝘢 — 𝘫𝘰 𝘵𝘺.

𝘛𝘪 𝘦 𝘥𝘪 𝘴𝘢 𝘷𝘭𝘦𝘯.𝘋𝘩𝘦 𝘬ë𝘵ë… 𝘢𝘴𝘬𝘶𝘴𝘩 𝘯𝘶𝘬 𝘮𝘶𝘯𝘥 𝘵𝘢 𝘴𝘩𝘬𝘢𝘵ë𝘳𝘳𝘰𝘫ë.

16/07/2025

Nuk mund ta zëvendësosh një grua që të dha pjesë të vetes që nuk ja dha askujt tjetër.
Një grua që u zbut kur jeta e bëri të vështirë, që qëndroi kur kishte çdo arsye për t'u larguar.
Një grua që qëndroi pranë teje ndërsa ti e gjete veten, që e mbajti dhimbjen e saj në heshtje që të mos ndiheshe i mbingarkuar.
Do ta kujtosh një ditë, jo për atë që tha, por për atë që bëri.
Si dëgjoi pa gjykuar.
Si fali pa mbyllur asgjë.
Si të deshi përmes konfuzionit tënd, ftohtësisë tënde, mospërputhjes tënde.
Dhe ndoshta do ta kuptosh që nuk ishte se nuk ishte e mjaftueshme.
Është se ajo ishte shumë grua për versionin tënd që nuk dinte si të përballonte diçka të vërtetë..!