21/12/2024
Մի շարք
քաղցկեղների
զարգացումը պայմանավորված է քաշի ավելցուկով եւ ճարպակալմամբ։ Որո՞նք են այդ կապի ախտածին մեխանիզմները.
1. Ինսուլինի եւ ինսուլինանման աճի գործոնների (ԻԱԳ) ազդեցության ուժգնացումը: Ճարպակալմամբ պայ- մանավորված ինսուլինառեզիստեն- տությունը նպաստում է ինսուլինի ձերբազատման ուժգնացմանը: Ին- սուլինը խթանում է բջիջների աճը եւ պրոլիֆերացիան, նպաստում է հյուս- վածքներում անաբոլիզմի ուժգնաց- մանը: Այս կոնտեքստում հատկապես | էական է դառնում ուռուցքային
բջիջների կողմից ինսուլինային եւ ԻԱԳ-ի ընկալիչների էքսպրեսիայի ուժգնացումը: Սրան զուգահեռ պրոլիֆերատիվ ազդեցություն կարող են թողնել հիպերլեպտինեմիան եւ ադիպոնեկտինի մակարդակի նվազումը: Այսպես՝ ցույց է տրված, որ ադիպո- նեկտինը կասեցնում է բջիջների աճը եւ նպաստում ապոպտոզին՝ ԱՄՖԿ-ն ակտիվացնելով եւ ընդգրկելով այդ մեխանիզմում նաեւ p53-ը եւ p21-ը: Ադիպոնեկտինն ընկճում է նաեւ անգիոգենեզը եւ ինվազիվ աճը:
2. Ճարպակալման դեպքում մեծանում է նաեւ ծայրամասային արոմատազի ակտիվությունը, որը մեծացնում է սեռական հորմոնների սինթեզը: - Զուգահեռաբար նվազում է սեռական հորմոնները տեղափոխող սպիտակուցի (SHBG: s*x hormone binding globulin) սինթեզը, որի հետեւանքով մեծանում է նաեւ այս հորմոններով պայմանավորված հյուսվածքների (կրծքագեղձ, էնդոմետրիում) պրոլիֆերատիվ ակտիվությունը:
3. Արդեն իսկ նշվել է, որ ճարպակալումը բնութագրվում է քրոնիկական համակարգային բորբոքմամբ, որը բազում մեխանիզմներով նպաստում է քաղցկեղագոյացմանը ։
4. Շարունակվում է ուսումնասիրվել ճարպակալման կապը ներբջջային աճը կարգավորող mTOR-ի5 եւ ԱՄՖԿ-ի հետ:
5. Տեղային գործոններ. օրինակ՝ ճարպակալումը մեծացնելով ներորովայնային ճնշումը մեծացնում է ռեֆլյուքս էզոֆագիտի զարգացման հավանականությունը, որը նպաստում է կերակրափողի ստորին երրորդականում մետապլազիայի զարգացմանը (Բարետի կերակրափող), ապա նաեւ քաղցկեղագոյացմանը:
Ճարպակալման ախտածին նշանակության մասին են վկայում նաեւ հետեւյալ փաստերը. 10% եւ ավելի նիհարելիս սիրտ-անոթային հիվանդությունների զարգացման ռիսկը նվազում է 9%-ով, շաքարային դիաբետինը՝ 44%- ով, ճարպակալման հետ համակցված ուռուցքային հիվանդություններից մահացությունը` 40%-ով, իսկ ընդհանուր մահացությունը՝ 20%-ով:
#քաղցկեղ
#ստամոքսիմասնահատում #սլիվ #ճարպակալում
