29/01/2025
Ստորին վերջույթների մակերեսային երակների թրոմբոֆլեբիտը (թրոմբոզ) ախտաբանական վիճակ է, որի դեպքում մակերեսային երակներում ձևավորվում են թրոմբոտիկ զանգվածներ՝ զուգահեռաբար դրսևորվելով մաշկի և ենթամաշկային ճարպաբջջանքի բորբոքային ռեակցիայով։ Հայրենական և ռուսալեզու գրականության մեջ ավանդաբար կիրառվում են «թրոմբոֆլեբիտ» (այդպիսով ընդգծելով հիվանդության բորբոքային բնույթը) և «վարիկոթրոմբոֆլեբիտ» տերմինները։ Անգլալեզու աղբյուրներում կիրառվում են «մակերեսային երակների թրոմբոզ» (superficial vein thrombosis) և «մակերեսային թրոմբոֆլեբիտ» (superficial thrombophlebitis) տերմինները։ Մորֆոլոգիական տեսանկյունից սկզբունքային տարբերություններ թրոմբոզի և թրոմբոֆլեբիտի միջև չկան, որով պայմանավորված՝ ներկայումս երկու տերմինների կիրառումն էլ արդարացված է։ Թրոմբոտիկ և ուղեկցող բորբոքային պրոցեսը կարող է ախտահարել ոչ միայն վարիկոզ ձևափոխված, այլև առողջ և առանց ախտաբանական փոփոխությունների երակները։ Պայմանավորված այս հանգամանքով՝ կարևոր է տարբերակել վարիկոզ ձևափոխված երակների թրոմբոֆլեբիտ «վարիկոթրոմբոֆլեբիտ» և մակերեսային ոչ վարիկոզ երակների թրոմբոֆլեբիտ տերմինները։ Պայմանավորված վերոթվարկյալ հանգամանքներով՝ հիվանդության ընթացքը և բուժման տակտիկան ունեն որոշակի տարբերություններ։ Մակերեսային երակներում առկա թրոմբոտիկ պրոցեսը կարող է ուղեկցվել խորանիստ երակների թրոմբոզով- «ֆլեբոթրոմբոզ»։։ Ընդ որում՝ խորանիստ երակների թրոմբոզը կարող է ունենալ «միաժամանակյա» բնույթ՝ զարգանալով ինչպես միևնույն, այնպես էլ կոնտրալատերալ վերջույթում։ Խորանիստ երակային թրոմբոզի տարածման մյուս ճանապարհը սաֆենո-ֆեմորալ, սաֆենո-ծնկային և պերֆորանտ երակներով անցման ուղիներն են։
Ստորին վերջույթների ֆլեբոթրոմբոզը խորանիստ երակային համակարգում թրոմբային մակարդուկի ձևավորումն է, որը առաջացնում է արյան հոսքի խանգարում։ Երակային թրոմբոզը համարվում է բազմագործոն հիվանդություն՝ միասնական էթիոլոգիկ գործոնի բացակայության պայմաններում։ Տարբերակում են բնածին և ձեռքբերովի ռիսկի գործոններ, որոնք իրենց հերթին ընդգրկվում են «Վիրխովի տրիադայի» (երակային արյան կանգ, անոթի էնդոթելի վնասում, գերմակարդելիություն) կոնցեպցիայում՝ այս կամ այն կերպ մեծացնելով երակային թրոմբոզի զարգացման հավանականությունը։
Մակերեսային թրոմբոֆլեբիտների դեպքում անհրաժեշտ է հակաթրոմբոտիկ դեղամիջոցներ կիրառել խորանիստ երակային թրոմբոզի չափավոր կամ մեծ ռիսկի և թոքային զարկերակի թրոմբոէմբոլիայի զարգացման դեպքում։ Ներկայումս մակերեսային թրոմբոզները բուժելու համար կիրառվում են ոչ ֆրակցիավորված հեպարինի, ցածրմոլեկուլային հեպարինի, ֆոնդապարինուքսի, վիտամին K-ի ներհակորդներ, ռիվարօքսաբան (Ksarelto) դեղամիջոցներ, անուղղակի օրալ հակակոագուլյանտներ։ Սակայն հարկ է նշել, որ այս խմբի բոլոր դեղամիջոցների կիրառումը զուգորդվում է արյունահոսության ռիսկով, այդ իսկ պատճառով նախքան բուժում նշանակելը անհրաժեշտ է առանձին գնահատել հեմոռագիկ բարդությունների վտանգը և հնարավոր օգուտները։
