29/03/2024
SOSIAL FOBIYA NƏDIR ?
İnsan sosial bir varlıq olduğu üçün digər insanlarla ünsiyyət qurmaq onun əsas ehtiyaclarından biridir. Lakin bəzi insanlar ünsiyyət zamanı özlərini rahat hiss etmir və narahat olurlar.
Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatında (XBT) sosial fobiya olaraq adlandırılan bu xəsətlik utanmaqdan, alçalmaq qorxusundan, başqaları tərəfindən p*s qəbul olunmaqdan və eləcə də bu kimi qorxduğu vəziyyətlərdən qaçma ilə özünü göstərən bir xəstəlikdir.
Sosial fobiya haqqında danışarkən bu məqamı xüsusi ilə qabartmaq lazımdır ki, sosial fobiya adi utancaqlıqdan şəxsin gündəlik fəaliyyətinə, eləcə də social əlaqələrinə ciddi mənada təsir etməsi ilə fərqlənən bir xəstəlikdir.
Bu fobiya daha çox yeniyetməlik yaşlarında başlayır, müalicə olunmadıqda ömür boyu davam edir. Müalicə edilməyən sosial fobiyalı xəstələrdə paralel olaraq depressiya, aqrofobiya (evdən çölə tək çıxa bilməmək) əlamətləri əksər hallarda rast gəlinir.Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, bu tip xəstələr spirtli içkilər qəbul edərkən özlərini nisbətən rahat hiss etdikləri üçün tez –tez alkoqolizmdən də əziyyət çəkə bilərlər.
Sosial fobiyanın əlamətləri:
Sosial fobiya xəstəliyində qorxu yaradan vəziyyətlə üz – üzə gəldikdə ilk öncə həyəcanın somatik əlamətləri özünü biruzə verməyə başlayır:
üzün qızarması,
ürəkdöyünmə,
tərləmə,
ağız quruluğu,
boğulma,
əzələ gərginliyi
ayaqyoluna getmək istəyi ola bilər.
Sosial fobiyalı xəstələr tez-tez “qaçınma davranışları” edirlər ki, bu davranışlarla onlar özlərini “sakit etməyə və qorumağa” çalışırlar. Həmin davranışlar bunlardır:
insanlar çox olan yerlərdən uzaq durmaq,
tanımadığı yerlərə müxtəlif bəhanələrlə getməmək,
dərs zamanı ən arxa partada oturmaq,
sifətinin qızarmasını gizlətmək üçün iri yaxalıqlı köynəklərdən istifadə etmək və s.
Ən çox yeniyetmələrdə görülür. Yaranma səbəbləri həm bioloji (serotonin hormonunun əskikliyi, həm genetik, həm də psixoloji ola bilər. Bəzən adi sonradan keçər kimi düşünülsə də əslində ciddi problemdir, şəxsin həyatını iflic edə bilir. Bu səbəbdən psixoloji dəstək almaq mütləqdir.
________________________
Psychoscience PM
Klinik Psixoloq Samir Rüstəmov
Əlaqə: 0506807716
#2024