24/03/2025
Pediatr -Dr.Kamal Rəhimov
25 Sentyabr 2016 •
Yazın gəlişi ilə müxtəlif xəstəliklər özünü büruzə verməyə başlayır. Xüsusilə immun sistemi zəif olan insanlar üçün fəsil dəyişkənliyi daha ağrılı keçir. Belə ki, qışda fəaliyyətini dayandıran bir çox viruslar bu dövrdə öz fəallığını daha da artırır. Nəticədə həmin şəxslərdə ilk baxışdan qripə bənzər xəstəliklər baş qaldırır. Xəstəliklərin ümumi əlaməti qızdırma, halsızlıq və bədənin müxtəlif orqanlarında ağrılarla müşahidə olunsa da, əslində diqqətli olmaq lazımdır. Çünki bu əlamətlər başqa bir xəstəliyin carçısı da ola bilər. Bu kimi önəmli əlamətlərə lazımi diqqət yetirilmədiyi zaman sonradan ciddi problemlər yarana bilər. Bəs virus xəstəliklərini necə ayırd etməliyik? Hansı məqamda həkimə müraciət olunmalıdır? Ümumiyyətlə, virusoloji xəstəliklər zamanı nə etməliyik? Mövzu ilə əlaqədar ekspertlərin fikrini öyrəndik.
,Virus xəstəliklərinin kəskin hal almasının əsas səbəbi kifayət qədər vitamin qəbul edilməməsidir: "İnfeksion xəstəliklər arasında virus xəstəlikləri də mühüm rol oynayır. Həm fəsil dəyişməsi, həm immun sisteminin zəifləməsi və eyni zamanda orqanizmin kifayət qədər vitamin qəbul etməməsi virus xəstəliklərinin artmasına səbəb olur. Adətən bu vaxtlar virus xəstəliklərinin artan vaxtıdır. Çünki fəsil dəyişkənliyi olur və orqanizmdə müxtəlif proseslər baş verir. Qış vaxtı vitaminlərlə zəngin qidaları kifayət qədər qəbul etmirik və immun sistemi zəifləyir. Bundan başqa, fəsil dəyişkənliyi zamanı insanlar adətən geyimlərinə fikir vermirlər. Havanın dəyişkən olan vaxtı soyuqdəymə də artır. Bu isə müxtəlif xəstəliklərin yaranmasına təkan verir". Bəzən bütün infeksion xəstəlikləri qriplə səhv salırlar. Əslində isə bu, qrip deyil: "Yuxarı tənəffüs yollarında xeyli mikroblar var ki, bu vaxt onlar fəallaşaraq qripə bənzər xəstəliklərin yayılmasına səbəb olur. Xəstəliyin əlamətləri qripə bənzədiyi üçün bəzən buna el arasında qrip deyirlər və kifayət qədər məsuliyyətli yanaşmırlar. Bu, yuxarı tənəffüs yollarında fəallaşan infeksiyalardır ki, qripə bənzər əlamətlərlə özünü büruzə verir. Bunun qarşısını almaq üçün yaz fəslində daha çox tərkibi vitaminlərlə zəngin olan qidaların qəbul edilməsi çox vacibdir. Araşdırmalar göstərir ki, insanların infeksion virus xəstəliklərinə daha çox yoluxmasının əsas səbəbi havanın kəskin dəyişməsinə saymazyana yanaşmasıdır. Ətraf temperaturu ilə bədən temperaturu arasında termorequlyasiya pozulduğu zaman bədənin həddən artıq soyuması da infeksion virusların fəallaşmasına əlverişli şərait yaradır. Bir çox viruslar yuxarı tənəffüs yollarında saprofit vəziyyətdə qalırlar. Onlar əlverişli şərait yaranan kimi fəallaşmağa başlayırlar. Bu zaman isə onlar yoluxucu olurlar".
Bu viruslar adətən insanın ciyərlərini sıradan çıxarır: "Hepatit virusu əslində sayca çoxdur. Lakin bunlardan ən mühüm olanı hepatit A virusudur. Hepatit B, C, D, E və s. isə əslində hepatit A virusunun törəmələri hesab olunur. Bu virusun yeni xassə alması həmin hepatit A virusunun formasının dəyişilməsi deməkdir. Bu zaman həmin virus yeni xassələr əldə edir. Hepatit virusları adətən qan vasitəsilə yayılır. Hepatit A virusu isə istisnadır. Çünki bu virus adətən hava-damcı vasitəsilə yayılır. Bu virusların hər biri müxtəlif aqressivliyə malikdir. Lakin onlar qaraciyəri zədələdiyinə görə onlara ümumilikdə hepatit virusları deyilir. Vərəm isə virus deyil. O, hipo-bakteriya adlanır. Vərəmin müalicəyə tabe olmayan forması son zamanlar çox geniş yayılıb. Bu bakteriyalar isə Azərbaycana Rusiya həbsxanalarından ötürülür. Natamam müalicə olunmuş vərəmli xəstələr bu bakteriyaların yayılmasına səbəb olur. Hesab olunur ki, yeni yaranan bu bakteriyalar vərəmin yeni bir növüdür və xeyli sayda insan tələfatına gətirib çıxaracağı proqnoz edilir".
Virus xəstəlikləri orqanizmdə müxtəlif ağırlıqda fəsadlara gətirib çıxara bilər: "Son zamanlar viruslar kəskin şəkildə yayılıb. Bu, həm böyüklər, həm də kiçik yaşlı uşaqlar üçün aktualdır. İlk növbədə qeyd edim ki, fəsil dəyişkənliyi insanın orqanizmində müxtəlif dəyişikliklərə səbəb olur. Adətən nənə-babalarımız deyirdilər ki, yaz gələndə qan qaynayır. Bu isə o deməkdir ki, insanın immun sistemi dəyişir. İmmun sisteminin dəyişməsi orqanizmin həssaslığını daha da artırır. Ona görə də yaydan payıza və qışdan yaza keçərkən virusların inkişafı üçün əlverişli şərait yaranır. Bu zaman orqanizm çox zəif olur və xəstəliyə daha davamsız olur. Ona görə həm antivirus dərmanlardan, həm də tərkibində vitaminlər olan qidalardan və meyvə şirələrindən istifadə etmək lazımdır. Kimin bədənində hansı xəstəlik varsa, onun üstünə daha çox düşməlidir. Çünki bu viruslar adətən xəstə orqanlara daha çox ziyan vurur. Bu cür viruslar ağır orqanizmdə fəsadlar törədir və əsasən insanın ağ ciyərini zədələyir. Əgər öncədən qarşısı alınmazsa, kiçik yaşlı uşaqların boğazında müxtəlif xəstəliklər törəyə bilər. Adətən bu virusların qarşısını almaq mümkün olmur. Çünki onlar hava-damcı vasitəsilə ətrafa yoluxur. Bunun qarşısını isə yalnız orqanizmin immun sistemini gücləndirməklə almaq olar. Virusa yoluxduqdan sonra isə xəstəliyin əleyhinə dərman və iynə qəbulu vacibdir. Xüsusilə immun sistemini möhkəmləndirən dərmanların qəbulu çox vacibdir. Lakin dərman vasitələri ilə yanaşı, bu virusların müalicəsində təbii vasitələrdən istifadə olunması da orqanizmə xeyli faydalıdır. Bəzən antibiotiklərdən istifadənin faydasının olmadığını və onların təhlükəli olduğunu deyirlər. Əgər virusa yoluxmuş şəxsin temperaturu 3 gündən artıq davam edərsə, antibiotiklərdən mütləq istifadə etmək lazımdır. Bu, xüsusilə yuxarı tənəffüs yollarında və ağ ciyərlərdə fəsadların qarşısının alınması üçün çox vacibdir".
Hazırda vərəm və hepatit xəstəliyinə yoluxanların da sayı artıb. Vərəm və hepatit viruslarından qorunmaq üçün bir sıra məsləhətlər . "Vərəm virusları da hava-damcı vasitəsilə yayılır. Bunun qarşısının əvvəlcədən alınması çox vacibdir. Odur ki, məsləhətdir ki, altı aydan bir, yaxud da ildə bir dəfə ağ ciyərlərin rentgen müayinəsi olunsun. Vərəm xəstəliyinin ümumi əlamətləri bədəndə zəifliyin yaranması, başda və əzələlərdə ağrılarla müşahidə olunur. Lakin daha sonra bu, öskürəklə əvəz olunur. Öskürək 10-15 gün davam edirsə, mütləq həkimə müraciət etməli və təxliyə olunmalıdır. Hepatit virusları isə adətən qan vasitəsilə yayılır. Hepatit viruslarından qorunmaq üçün ilk növbədə şəxsi gigiyenaya və təmizliyə riayət olunmalıdır. Bu, xüsusilə qadınlara aiddir. Gözəllik salonlarında istifadə olunan ümumi ləvazimatlar bu xəstəliyin yayılmasına səbəb ola bilər. Xüsusilə manikür və pedikür zamanı hepatit virusları orqanizmə asanlıqla daxil ola bilir. Ona görə də çalışmaq lazımdır ki, bu zaman şəxsi ləvazimatlardan istifadə olunsun. Və digər ləvazimatları da təmizləməyi tələb etmək lazımdır. Bundan başqa, ginekoloji və stomatoloji otaqlarda istifadə olunan alətlər yalnız birdəfəlik istifadə üçün olmalıdır. Çünki bu alətlər vasitəsilə hepatit virusu asanlıqla keçir. Hepatit virusları adətən qaraciyər sirrozuna səbəb olur. Çox vaxt isə bu viruslar qaraciyərin xərçənginə səbəb olur".
Hazırladı-Pediatr-Dr.Kamal Rəhimov.
