Sinaps

02/02/2023

Zehni təfəkkür gündəlik həyatın bir parçasıdır ancaq həddindən artıq eyni mövzuda düşünmək ağıl və bədənə bir çox mənfi təsirlər vura bilər. Ruminasiya (rumination) müəyyən bir problemlə bağlı passiv düşüncələrin təkrarlanan şəkildə beynimizdə dövrə vurması kimi izah olunur. Bu düşüncələr insanı sıxıntılarını aradan qaldıracaq və əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdıracaq aktiv mübarizə mexanizmləri ilə məşğul olmağa yönləndirmir. Ruminasiyanın sağlam dərin düşüncədən fərqi budur ki: Həll tapmaq əvəzinə adətən özünü qınamağa, günahkarlığa ya da utanmağa səbəb olur. Problemi həll ya da qəbullanma mərhələsinə keçmək yerinə mənfiliklər ətrafında “ilişib qalır”. Ruminasiyaya səbəb ola biləcək və ya onunla pisləşə bilən psixi vəziyyətlərə aşağıdakılar daxildir: Depressiya, təşviş və anksiyete, bulimiya və anoreksiya, obsessiv-kompulsiv xəstəliyi, travma sonrası sinir pozğunluğu.

25/01/2023

Gündəlik həyatımızda hamımız zaman-zaman işimizi və vəzifələrimizi gecikdirmə davranışları içində ola bilərik. Ancaq bu vəziyyət həyat keyfiyyətimizi xronik şəkildə pozlamağa başlamışsa, müdaxilə edilmək lazım ola bilər. İşləri gecikdirmə, təxirə salma davranışının arxasında bir çox səbəb gizli ola bilər. Ən mühüm səbəblərdən biris mükəmməliyətçilikdir. Mükəmməliyətçi şəxslər işlərin kifayət qədər yaxşı olmayacağını düşündükləri zaman, qüsursuz iş görməəkdənsə, onu gecikdirməyə üstünlük veririlər.

19/01/2023

“Özümü çox mənasız hiss edirəm”, “həyat çox mənasız görünür” kimi fikir və hisslər həyatda mənalı məqsəd tapa bilməməkdən qaynaqlanır. Bəzən isə fərdin məqsədləri vardır, ancaq məqsədləri ilə arasındakı boşluq onun ümidsizliyə qapılmağına səbəb olur. Viktor Frankl bu məna çatışmazlığını ekzistensial vakuum adlandırır. Anlamsızlıq düşüncə və hissləri başlamaqda olan ciddi depressiyanın ilkin təkan vericisi ola bilər. Bu vəziyyətdə olan insanlara özlərinə qapanmağı dayandırmağı və diqqətlərini mənalı məqsədlərə çevirməyi tövsiyə edilməkdədir. Depressiya ağıraşdıqca bu tövsiyəyə ayaq uydurmaq daha çətin hal almağa başlayır. Bu vəziyyətdə edə biləcəyiniz ən yaxşı şey psixiatrik medikal müalicə ya da professional psixoterapiya dəstəyi almağınızdır.

16/01/2023

Qeyri-kafi yuxu təkcə bədənimiz üçün deyil, həm də sosial əlaqələrimiz üçün də son dərəcə dağıdıcıdır. Tədqiqatlar göstərir ki, yuxusuz qaldığımız zaman başqalarının ehtiyaclarına qarşı daha az həssas oluruq, hirs və döyüşlərə daha çox meylli, daha az yardımsevər və az səxavətli oluruq.

12/01/2023

Self mutilasiya (özünə zərər yetirmə), qəsdən ölümü hədəfləmədən bədən toxumalarına ciddi ziyan vurma davranışına deyilir. Özünə xəsarət yetirməyə misal olaraq, dərinin kəsilməsi, yanıqlar, iynə batırma, özünü dişləmə, saçların dartılması misal göstərilə bilər. Ümumiyyətlə, yeniyetməlik və gənc yetkinlik dövründə özünə zərər vermə davranışının daha intensiv olduğu müşahidə edilir.
Özünə zərər vermə davranışı depressiya, qidalanma pozğunluğu, travma sonrası stress pozğunluğu, borderlayn şəxsiyyət pozğunluğu, cinsi kimlik pozğunluğu və psixotik xəstəliklərin göstəricisi ola bilər.
Kiminsə bilə-bilə özünü fiziki cəhətdən incitdiyini başa düşmək çətin ola bilər. İnsanlar özünə zərər vermə davranışını adətən “diqqət çəkmək” olaraq açıqlamağı sevirlər. Əslində isə səbəb çox fərqli ola bilər. Self mutilasiyanın psixolojik səbəblərinə aşağıdakılar göstərilə bilər.
1. Mənəvi olaraq boşluqda olduqlarını bildirən fərdlər yaşadıqlarını hiss etmək və hisslərini canlandırmaq üçün özlərinə bədən xəsarətləri yetirməyi seçə bilirlər. Özlərini tamamilə cansız hiss edərkən gördükləri qanayan bədən onların ölmədiklərinin sübutu ola bilər.

2. Duygusal ağrıları basdırmağa çalışmaq: Güclü emosional gərginlik yaşayan insanlar bu ağrı verici duyğular ilə başa çıxmaqda çətinlik çəkirsə, bu ağrıları təcəssüm etdirib bədənlərinə yönəldə bilirlər. Ağrıyan ruhun yerini tutan bədən daha çox başa düşülə bilər.

3. Mənəvi ağrıları bədənə köçürərək təcəssüm etdirən fərdlər bir neçə dəqiqəlik fiziki və mənəvi rahatlıq eldə edə bilirlər. Ruhən yaşadıqları çətinliklərin bədənlərindən atıldığını hiss edirlər. Ancaq bu hiss zaman keçdikcə yerini narahatlığa və utanca buraxmağa başlayır.

4. Xüsusilə, laqeydlik və sui-istifadə qurbanları tez-tez günah və utanc hissi yaşayırlar, tez-tez travmatik hadisələrə görə özlərini günahlandırmağa meyyilli olurlar. Bu travmatik hadisələrə layiq olduqlarını düşünən fərdlər bir müddət sonra bədənlərinə dəfələrlə zərər verərək özlərini cəzalandırırlar.

5. Nəzarəti ələ almaq: Baxımsızlıq və sui-istifadə edilən insanların ən çox yaşadığı hisslərdən biri fiziki və zehni olaraq nəzarəti itirmək hissidir. Digər tərəfdən, bədənə zərər vermək onlara bədənləri ilə nə edəcəyinə qərar verdiklərini və ruhən özlərinə zərər vermənin onların nəzarətində olduğunu hiss etdirə bilər.

6. İntiqam almaq və manipulyasiya etmək: Fərd yaşadıqlarının intiqamını almaq və yaxınlarını cəzalandırmaq üçün öz bədənini kəsə bilər. Bu davranışla qarşı tərəfdə günahkarlıq hissi oyandırıraq onu müəyyən davranışı etməyə məcbur edə bilər.

7. Qəzəb: İdarə olunması ən çətin duyğulardan biri olan, şiddətlənən və özünə dönən aqressiya ilə özünü kəsə bilər.

09/01/2023

05/01/2023

İmposter sindromu bir çox uğurlu qadın və kişilərin fərqinə varmadan yaşadıqları problemdir. Bu sindormdan əziyyət çəkən insanlar müvəffəq ve bacarıqlı olduqları halda, öz uğur və bacarıqlarına daim şübhə ilə yanaşmaqdadırlar. Öz bacarıq və uğurlarının şans əsəri olduğuna və “o gün” gəldiyi zaman öz bacarıqsızlıqlarının ortaya çıxacağını düşünürlər . İmposter sindormu yaşayan məşhur insanlara Tom Hanks, Serena Williams və Albert Einsteini misal vermək olar. Göründüyü kimi bu insanlar öz sahələrində zirvədə olan insanlar olsa da uğurları ilə barışmaqda problem yaşayıblar.

29/04/2022

Bizimlə əlaqə və onlayn tibbi məsləhət haqqında məlumat almaq üçün :
⏩DM
⏩Whatsapp: +994 70 992 93 22
⏩e-mail:sinaps.randevu@gmail.com