18/09/2025
Een week geleden verbleef ik in Zuid-Korea, voor mijn deelname aan de expo Identity. Wat ik niet had verwacht, was dat het thema van de tentoonstelling veel dieper in mijn reis zou doorklinken dan enkel binnen de muren van de expo. Identity werd een spiegel, een uitnodiging om ook mijn eigen lagen van identiteit & bewustzijn te onderzoeken.
Naast de kunst vond ik mezelf in de stilte van eeuwenoude tempels, waar ik even mocht proeven van de wijsheid die het boeddhisme eeuwenlang heeft gedragen. Ik zat neer, luisterde, keek & leerde. Niet vanuit het idee om een religie te omarmen, maar eerder vanuit nieuwsgierigheid, vanuit de wens om te begrijpen hoe mensen door de eeuwen heen antwoorden hebben gezocht op dezelfde vragen die wij vandaag nog stellen: Wie ben ik? Wat is de essentie van dit leven?
Tijdens een gesprek met een monnik werd er iets in mij geraakt. Haar uitspraak bleef hangen: “Je moet elke dag in full lotus houding mediteren. Je moet die fysieke pijn voelen om beter te worden.”
Ik voelde weerstand bij deze uitspraak – eigenlijk nog steeds. Want moet pijn altijd een weg zijn naar groei? Of kan groei ook ontstaan vanuit zachtheid, liefde & het toelaten van wat er is? Daar werd voor mij het verschil tussen religie, spiritualiteit & bewustzijn duidelijker.
Religie geeft vaak kaders, regels & rituelen die richting willen geven aan het leven. Spiritualiteit daarentegen voelt voor mij als een vrije reis naar binnen: een weg van zelfonderzoek, bewustzijn & het leren vertrouwen op je eigen innerlijke stem. Het ene sluit het andere niet uit, maar de essentie is: wat resoneert écht met jou?
Het ontwaken van jezelf gaat voor mij niet over het trotseren van pijn om er sterker uit te komen, maar over het doorzien van illusies, het loslaten van overtuigingen die je klein houden & het herinneren van wie je in wezen al bent. Soms kan dat via stilte & meditatie, soms via kunst, natuur of ontmoeting. Bij mij is het via mijn kunst, via mijn fotografie.
Religie is een van de oudste structuren die de mens heeft gecreëerd om het leven te begrijpen. Het biedt houvast in een wereld vol onzekerheid, rituelen die troost bieden, verhalen die richting geven & wetten die veiligheid suggereren. Religie kan een bron van troost zijn: een gemeenschap waarin we ons veilig voelen, een plek waar we delen in verdriet en vreugde, een handvat dat ons helpt te navigeren door de mysteries van leven en dood. Het kan ons leren mededogen, discipline en verbondenheid met anderen, en soms zelfs met het hogere, te ervaren.
Religie kan licht brengen, een fundament voor compassie & een bron van inspiratie om het beste in onszelf & anderen naar boven te halen.
Toch schuilt er in religie ook een schaduw. Wanneer rituelen & regels belangrijker worden dan de essentie ervan, kan religie veranderen in een kooi. Een kooi van dogma’s, restricties, schuldgevoel & angst. Het kan de natuurlijke nieuwsgierigheid van de ziel belemmeren, het innerlijke vuur doven & ons gevangen houden in een verhaal dat niet langer ons eigen verhaal is. Religie kan zo een lens worden waardoor we de wereld alleen in zwart-wit zien, waarbij nuance, twijfel & persoonlijke ervaring soms worden weggedrukt.
Spiritualiteit werd geboren uit de behoefte om verder te kijken dan de structuren van religie. Het is de zoektocht naar verbinding met datgene wat groter is dan wijzelf, een open uitnodiging om te voelen, te ervaren & te groeien. Spiritueel zijn is een uitnodiging om te voelen, te ervaren, te ontdekken & verbonden te zijn met het grotere geheel. Het nodigt uit tot introspectie, meditatie, bewust ademen, het luisteren naar de stilte tussen de geluiden van het leven. Spirituele praktijken kunnen een bron van diepe vreugde zijn, van heling, van compassie & liefde. Ze laten ons zien dat we deel zijn van een groter web, een mozaïek van energie & bewustzijn waarin alles met elkaar verbonden is.
Ook hier weer kan een schaduwzijde schuilen. Wanneer het zoeken naar verlichting, bijzondere ervaringen of spirituele titels belangrijker wordt dan het ware voelen & ervaren, kan spiritualiteit een nieuwe vorm van kooi worden. Het risico bestaat dat men zichzelf vergelijkt, dat ego’s zich voeden met ‘verlicht zijn’, en dat de schoonheid van het gewone, alledaagse leven over het hoofd wordt gezien.
Ook spiritualiteit kan, als ze oppervlakkig wordt beoefend, leiden tot ontkoppeling van het lichaam, van emoties & van de directe werkelijkheid. Het kan zelfs gaan lijden tot ego-versterking, het veroordelen van anderen of het vermijden van het leven in al zijn dagelijkse realiteit. De valkuil van spiritualiteit is dat het, net als religie, oppervlakkig kan blijven als het niet verbonden is met diep bewustzijn.
Bewustzijn is de sleutel die zowel religie als spiritualiteit overstijgt. Het is niet gebonden aan rituelen, dogma’s of idealen. Het is het ontwaken van de innerlijke waarnemer, het vermogen om te zien, te voelen & te erkennen wat is, zonder oordeel. Bewustzijn stelt ons in staat het leven in al zijn dimensies te ervaren: licht & donker, vreugde & verdriet, zekerheid & twijfel. Het opent een pad naar vrijheid dat niet afhankelijk is van externe structuren, en herinnert ons eraan dat we meer zijn dan labels, overtuigingen of rollen.
In bewustzijn ontdekken we dat religie & spiritualiteit hulpmiddelen zijn geweest om de weg te vinden, de bestemming ligt altijd in jezelf. Het is hier, in deze ruimte van diepe aanwezigheid, dat ware transformatie plaatsvindt. We leren dat er meer is dan geloven of oefenen; er is ervaren, voelen & het subtiele luisteren naar het leven zelf. Het is een uitnodiging om alle aspecten van onszelf te omarmen, ook de donkere, ook de tegenstrijdige. Het is een uitnodiging om werkelijk te leven, volledig & bewust, voorbij systemen, titels & verwachtingen.
Bewustzijn betekent niet dat we religie of spiritualiteit verwerpen, maar dat we begrijpen dat ze slechts vormen zijn, spiegels waarin we onszelf kunnen herkennen. Het is het (h)erkennen van de schaduwen die in religie & spiritualiteit kunnen bestaan & tegelijkertijd ook het (h)erkennen van het licht ervan. Het is het besef dat vrijheid niet buiten ons zelf ligt, net in het ontwaken van de eigen ziel. Het betekent zien dat het pad naar innerlijke vrijheid zowel zachte momenten van vrede als harde confrontaties met jezelf kan bevatten.
Het is een uitnodiging om niet langer slechts volger te zijn, maar waarnemer & schepper van je eigen ervaring. Het is de realisatie dat echte vrijheid, echte verbondenheid & echte wijsheid altijd beginnen bij het ont-waken in jezelf, en dat dit ontwaken zowel een reis als een thuiskomst is.
Er is zoveel meer dan religie & spiritualiteit. Er is het leven zelf — rijk, intens, subtiel & vol lagen van betekenis die geen naam nodig hebben. Er is het moment - het nu - waarin bewustzijn zich ontvouwt & waarin we ontdekken dat we vrij zijn om ons eigen pad te bewandelen, met open hart, met ogen die alles zien. En met een ziel die altijd haar eigen waarheid kent.
🙏
Aho
Wendy
© Energy-Health
