Psychologiepraktijk Antinea De Valck

06/08/2025

Van walkman tot smartphone

Waarom onze jeugd herinneringen draagt en die van hen notificaties

Gisteren vroeg ik u even stil te staan bij het liedje dat u terugvoerde naar een eerste kus. Bij de doos vol vergeelde foto's. Een cassettebandje met uw naam op. Niet uit weemoed, maar omdat ze getuigen van iets wat we dreigen te vergeten: dat wij kind mochten zijn in een wereld die dat toeliet.

Een wereld waarin verveling nog bestond. Waar wachten niet gelijkstond aan missen. Waar leren gebeurde met vallen en opstaan, en opgroeien mocht zonder hashtags of filters.

In de column van 31 juli — 'En de mens zaaide zichzelf voorbij' — beschreef ik hoe elke uitvinding die ooit ons leven moest vergemakkelijken, uiteindelijk alleen maar meer van ons is gaan vragen. Meer snelheid, meer bereikbaarheid, meer perfectie. En dus ook: meer druk.

Die terugblik was geen toeval, maar een opmaat. Want wat betekent het vandaag nog om jong te zijn?

Kinderen groeien op met alles binnen handbereik — behalve ademruimte. Hun dag begint met een melding en eindigt met een scherm. Ze swipen voor ze kunnen schrijven. Scrollen door levens die mooier lijken dan het hunne. En ondertussen voelen ze zich meer bekeken dan gezien.

De druk is tastbaar. Ze weten: wie nu niet presteert, heeft straks geen plek. Een huis wordt onbetaalbaar. Een diploma geen zekerheid. Het leven voelt als een wedstrijd zonder eindmeet.

Zelfs werk biedt geen rust meer. Jongeren hoppen van kans naar kans, niet uit gemakzucht, maar omdat stilstand voelt als falen. Ambitie is de nieuwe norm. We zeggen: “Doe wat je graag doet,” maar vergeten erbij te zeggen: “En dat mag ook traag gaan.”

De WHO waarschuwt: wie leeft op prestatiedrift, brandt op. Jongeren worden aangespoord om te schitteren, te slagen, te shinen. Maar ondertussen verdwijnt de grond onder hun voeten.

En op school? Daar begint het al. Hoger onderwijs is geen kans meer, maar een sociale standaard. Een bewijs van goede opvoeding, ambitie, status. En het begint nog vroeger: op hun twaalfde al moeten kinderen kiezen. Een richting. Een toekomst. Terwijl hun handen nog in de knikkertijd zitten en hun hart nog geen richting kent.

Die vroege keuze vergroot de ongelijkheid. Kinderen uit kansarme gezinnen belanden vaker in technische richtingen, ook bij gelijke prestaties. Ook afkomst speelt mee. Niet omdat migratie een beperking is, maar omdat ze vaak samenvalt met armoede of onbekendheid met het systeem. En dus krijgen kinderen met migratieroots vaker een lager advies — niet op basis van kunnen, maar van aanname.

Toen ik als verpleegkundige werkte, hoorde ik mensen — soms zelfs in kwetsbare situaties — zeggen dat ze geen zorg wilden van iemand met een migratieachtergrond. Ook al sprak die persoon perfect Nederlands, ook al stond hij of zij klaar om te helpen. Als je zelfs bij hoge nood voorwaarden stelt aan wie je mag helpen, dan is er iets grondig mis. Zeker voor stagiairs in opleiding, vaak jong, onzeker en nog zoekend, weegt zoiets zwaar. Sommigen breken, anderen zetten de schouders eronder, proberen beter te zijn dan de rest — niet om uit te blinken, maar om te overtuigen. Vanuit hun kennis. Hun inzet. Hun menselijkheid.

En toch moeten ze, aan elk bed opnieuw, dezelfde vragen beantwoorden: "Jij bent zeker niet van hier? Vanwaar kom je?" Terwijl velen hier geboren zijn. Opgegroeid. Gestudeerd. Zoals de maatschappij het vraagt. Zoals het hoort. Zoals het zou moeten volstaan.

Wie een beperking heeft, botst op muren die anderen niet eens zien. En wie niet in het klassieke gezinspatroon past — homo, lesbisch, bi, non-binair — draagt vandaag minder open stigma dan vroeger, maar struikelt nog steeds over onzichtbare drempels. Acceptatie is gegroeid, ja, maar veiligheid en gelijkheid zijn nog geen vanzelfsprekendheid. Ze leren hun plek opeisen, terwijl anderen die vanzelf krijgen.

Volgens Erikson begint de zoektocht naar 'wie ben ik' pas echt in de puberteit. Maar bij ons moet het al op twaalf. En het werkt niet. Meer dan 30% verandert van richting in de eerste twee jaar. Geen zwakte van het kind, maar van het systeem.

We zeggen: "In mijn tijd was het moeilijker." Misschien. Maar ook eenvoudiger. De regels waren strenger, maar duidelijker. Vandaag is alles sneller, luider, verwarrender. Een kind van nu moet niet alleen rekenen en spellen, maar ook navigeren door algoritmes, ideaalbeelden en verwachtingen die nooit slapen.

En wat doen wij ondertussen? We leggen de lat nog wat hoger. Delen foto’s van perfecte rapporten. Maken grapjes over ‘de jeugd van tegenwoordig’. En zeggen dat ze verslaafd zijn aan hun smartphone, terwijl wij de oplader aanreiken.

Misschien is het tijd om opnieuw te leren wat wij ooit vanzelfsprekend vonden: vallen, huilen, opstaan. Traag leren. Zingen met de radio. Een geheim bewaren in een dagboek in plaats van op een server. Even verdwijnen zonder schuldgevoel. Kind mogen zijn, zonder bijlage of bewijs.

Laten we niet enkel zeggen dat het vroeger beter was. Laten we zorgen dat het morgen leefbaarder wordt. Voor wie nog kind is. En voor wie dat ooit is geweest.

24/06/2025

Blauwtje, een nieuwsgierige raakt bevriend met een wijze schildpad. Wanneer ze te weten komt dat schildpadden wel honderd jaar oud kunnen worden en vlinders - met wat geluk - twee weken, loopt het mis ...

08/05/2025

26/07/2024

Dominique Van Malder, theatermaker die zijn gevecht tegen de kilo's documenteerde in 'Patiënt Dompi', over kwetsbaarheid op school.

22/03/2024

'Elke week wisselen van huis, regels of omgeving is niet evident.'

21/03/2024

Konnektit lid Nathalie Van Noyen verwoordt wat ik al heel veel collega’s hebben horen zeggen. De 300.000 mensen die via de RIZIV conventie bereikt worden en waarmee er zo graag uitgepakt wordt, is slechts een druppel op een zeer hete plaat. Niet alleen psychologen, maar ook orthopedagogen en psychotherapeuten moeten hierdoor dagdagelijkse mensen teleurstellen. Dus ja de sector moet spreken om deze realiteit in beeld te brengen…

Of zoals Nathalie het schreef ...

SPREEK EROVER!
Al enkele weken kruipt er een gevoel rond in mij, het borrelt in mij, ik wil het kwijt.
Het is eigenlijk niet 1 gevoel, maar een verwarde mix van emoties die ik maar moeilijk onder woorden kan brengen. Emoties gevoed en aangewakkerd door de campagne “Spreek erover” van het RIZIV.
En zoals de campagne aanspoort “Laat dit beestje zich niet nestelen, praat erover... “ wil ik spreken, echt spreken over wat dit met me doet.
Ik wil erover spreken als psycholoog zelf. Ik wil mijn verhaal delen met anderen, met collega’s, met niet-psychologen.
ik moet de gevoelens die in mij rondwoelen naar aanleiding van de talloze radiospots uiten. Maar het zijn voornamelijk negatieve gevoelens, helaas.
Ik wil het hard uitschreeuwen, ik wil er wat bedroefd om mogen zijn, ik wil erover spreken en voor mij werkt dat vandaag door het neer te schrijven.
Ik voel teleurstelling, ik voel boosheid, ik wil spreken over mijn onrechtvaardigheidsgevoel dat hoog oplaait als ik de loze beloftes hoor in deze reclame. Ik ben angstig voor de toekomst, welke richting gaat ons land op met mentale gezondheidszorg en psychologen en psychologen hun mentale gezondheid.
Ik wil dit alles niet voelen, ik doe de tofste job in de wereld en ben elke dag blij om te gaan werken. Ik zou niets anders willen kiezen en ik wil deze verontwaardiging niet voelen of zich laten nestelen in mijn gevoelens over mijn job. Maar toch gebeurt dit en zit ik me te ergeren.
Dus ik spreek erover.
Ik ben boos omdat er dingen beloofd worden die niet kloppen, of toch maar heel weinig. Er zijn maar een beperkt aantal psychologen geconventioneerd. Dus je kan amper ergens terecht voor gratis sessies of sessies aan 4/11 euro. Dit omdat er geen budget is voor alle psychologen, voor alle doelgroepen, voor alle problemen. Ik voel frustratie bij mezelf, bij collega’s omdat we zo vaak mensen die vragen om dit tarief moeten teleurstellen. Dat is moeilijk, dat is hard.
Er zijn ook weinig psychologen geconventioneerd omdat de voorwaarden tot toetreding er niet echt een aantrekkelijke job van maken. En ik schaam me direct voor deze bemerking en ben tegelijkertijd verdrietig dat net dit (ongepast) schaamtegevoel mij en ook andere psychologen ervan weerhoudt om te reageren op zulke campagnes. We willen niet de indruk geven op kap van mensen met problemen geld te verdienen. Maar om echt eerlijk te zijn, psychologen zijn van de beroepen die universitaire studies vereisen echt niet goed betaald. En dat weegt voor velen van ons niet door, omdat we met een groot hart in dit werkveld staan, omdat we vaak mensen ontmoeten die het veel moeilijker hebben dan wij. Omdat je deze job nu eenmaal niet kiest voor het geld. Maar eerlijk, we willen allemaal toch onze boterham verdienen en ons gezin onderhouden.
Ik ben verdrietig omdat dit “gratis verhaal” voor slechts een klein deel van de jongeren opgaat en zoveel hoop geeft aan anderen. Erger nog, door deze campagne worden

mensen in hun zoektocht rechtstreeks toegeleid naar psychologen die geen plaats hebben. En dan begint de zoektocht naar psychologen, die niet op deze lijst staan en die duurder zijn en ook weinig plaats hebben. Een ganse zoektocht voor mensen die dringend nood hebben aan hulp. En als niet geconventioneerd psycholoog zou je je voor minder slecht kunnen gaan voelen in je job.
Ik voel teleurstelling en vind het zo onrechtvaardig dat mensen eigenlijk in het zak worden gezet en iets beloofd krijgen dat er amper is.
Ik voel frustratie omdat we als psychologen geen reclame mogen maken in de zin van vergelijken met andere collega’s of dingen beloven die we niet kunnen waarmaken. Ik vind geen woorden dat het RIZIV dat wel mag en dat we allemaal braaf toekijken.
Ik ben boos en wil hardop mijn enervatie schreeuwen naar de verschillende beroepsgroepen voor psychologen die geen echt antwoord geven op deze campagne. De teneur is steeds om te blijven hopen op beter. We moeten blij zijn dat de regering mee is met het belang van psychische problemen en de noodzaak om erover te praten. En we hopen dat dan ooit, misschien, ... er betere zorg zal zijn. Maar intussen laten we toe dat psychologen niet naar waarde worden geschat en de kastanjes van deze foute campagne uit het vuur moeten halen.
Ik baal omdat onze boodschap “spreek erover” zo foutief gebruikt wordt in de aanloop naar verkiezingen. Stemmen winnen, maar we durven het niet zeggen. Want psychologen moeten altijd wikken en wegen. Moeten de verschillende standpunten kunnen belichten en het positieve blijven zien. En ik kan dat en ik wil dat, maar ik wil ook even praten over mijn teleurstelling en het gevoel van niet gewaardeerd te zijn.
Ik ben graag een psycholoog, ik ben trots op mijn beroep, maar ik heb schrik dat ik deze negatieve gevoelens ooit ga binnennemen. Ik vrees ook dat andere collega’s gaan afhaken van dit mooie beroep. Ik wil erover praten. Ik hoop dat er echte reacties komen van collega’s en andere mensen. Mijn boodschap mag gedeeld worden als dit gevoel ook bij anderen leeft. Laten we er inderdaad over spreken. Laten we zorgen dat bevlogen psychologen ook met goesting en een gevoel van waardering in hun job blijven staan.
Laten we hopen dat mensen sneller de hulp krijgen die ze nodig hebben en niet enkel vooral hoop krijgen en dan het harde besef dat het niet voor hen opgaat. Gratis wil helaas vaak zeggen voor de “happy few”, en dat is inderdaad een eerste stap, moeizaam, hopelijk naar beter. En daar wil ik in geloven, graag, maar dit hele mediagebeuren geeft me zoveel andere emoties. Dit klopt niet voor mij.
Nathalie (psycholoog Wilsele)