11/12/2024
Al van jongsaf aan heb ik een onderzoekende geest en wil ik alles begrijpen. Zo kon ik er als kind niet bij dat een regenworm geen ogen, neus of ingewanden had en toch kon leven en ademen.
Ook mensen begreep ik niet omdat ik veel dingen anders zag en beleefde. Ik wou mensen ook altijd 'ontleden', begrijpen, dieper graven...
Echter is de mens zo complex en iedere mens zo anders dat er geen beginnen aan is 😅
Deze theorie van de dramadriehoek van Triple Impact vind ik boeiend om te delen en ook wel herkenbaar als zijnde dat ik me ook soms wel laat vangen aan de reddersrol. Maar niet iedereen hoeft zijn kooi uit te vliegen, we hoeven niet te zeggen hoe iemand zijn vleugels moet strekken.
Eenmalig zeggen dat de kooi open staat en hij vleugels geeft is voldoende. En voor jezelf kijken waarom het lastig is voor jou te kijken naar iemand die de kooi verkiest (niet letterlijk een kooi uiteraard, in zijn praktijkvoorbeelden gaat het over verslaving, over toxische relaties, over... als vluchtweg maar de 'kooi' of dus de 'vluchtweg' gaat vaak over een nood aan veiligheid. En veiligheid gaat vaak over hetgeen we kennen, hetgeen betrouwbaar is (al dan niet uit de kindertijd).
Dramadriehoek – De Slachtofferrol
Het woord “slachtoffer” klinkt niet sympathiek. Wat ermee bedoeld wordt, is, dat als iemand de slachtofferrol aanneemt, hij impliciet of expliciet de boodschap uitzendt dat hij lijdt. Vaak roept het slachtoffer het gevoel bij anderen op dat hij geholpen moet worden. U kent het vast:
*een vriend(in) die bij u om advies komt;
*een collega die worstelt met een conflict met een andere collega en u om raad vraagt;
*...
Dramadriehoek – De Reddersrol
Vanuit deze rol doet u van alles om het de ander (het Slachtoffer) naar de zin te maken. U kunt dat doen door:
*aardig te doen;
*behulpzaam te zijn;
*advies te geven en/of
*oplossingen aan te dragen waarvan u overtuigd bent dat deze zullen helpen.
Als de redder dit doet, zal hij tot zijn verbazing ontdekken dat zijn collega, vriend(in) of partner niet staat te juichen en blij is met de oplossingen. Je ontmoet dan de aanklagersrol in de ander.
Dramadriehoek – De Aanklagersrol
Ondanks het behulpzaam zijn, advies te geven, oplossingen aan te reiken, bleek er niets te veranderen.
De redder voelt zich vervolgens verantwoordelijk voor het doorgaan met helpen. Wellicht onbedoeld worden de adviezen, oplossingen, et cetera, door de aanklager afgewezen met opmerkingen als:
“Je snapt niet werkelijk, waar ik mee zit…”;
“Jij hebt gemakkelijk praten, maar in mijn situatie….”;
”Zoiets heb ik al geprobeerd, en het heeft niet gewerkt”.
De sfeer van de uitspraken is: ” ja-maar…”. Als de eerste ja-maar valt, zegt hij in feite “nee” tegen wat je*- zegt. De aanklager hoeft niet altijd wat te zeggen. Ook door niets te doen, ervaart de redder de boodschap dat hij het niet goed (genoeg) heeft gedaan. De redder reageert op de aanklagersrol door nog meer te redden. Eerst doet hij dat vanuit liefde of betrokkenheid, daarna ontstaat irritatie, machteloosheid, en uiteindelijk moeheid. Deze moeheid kan leiden tot burn-out klachten. In feite zitten zowel slachtoffer als redder in een systeem gevangen. De redder gelooft daadwerkelijk dat wat hij doet een positief effect heeft op het slachtoffer. Het slachtoffer voedt die overtuiging door zijn gedrag.
Oplossing: maak pas op de plaats
Ondanks alle goede bedoelingen van de redder verandert er niets bij het slachtoffer. U moet zich als helpende partij afvragen: “Help ik de ander daadwerkelijk?” en “Verandert er echt iets?”. En als uw eerlijke antwoord ‘niet’, of ‘nog niet’ is, is de kans groot dat u in de dramadriehoek verstrikt bent geraakt. Het zit namelijk niet in de kwaliteit van uw advies, de aangedragen oplossingen, uw dienstbare houding, et cetera, maar in de houding van het slachtoffer. Er zit iets in de houding van het slachtoffer dat maakt dat datgene wat u probeert te bewerkstelligen, faalt. Het probleem waar het slachtoffer mee worstelt, is niet dat hij of zij te weinig kennis heeft, of dat uw hulp niet deugt, maar dat hij bang is. Deze angst kan de angst zijn voor:
*verandering;
*verantwoordelijkheden;
*volwassen worden;
*de consequenties van keuzes.
Wat de redder niet ziet of kan zien, is dat door het helpen het gedrag juist in stand wordt gehouden. De redder beschermt het slachtoffer tegen (nog meer) pijn. U leert hem of haar niet met pijn om te gaan. In de rol van redder doet u ontzettend uw best, terwijl het slachtoffer als het ware alleen wat kritiek moet dulden. Het slachtoffer is in feite geen probleemeigenaar. Zolang de redder blijft redden, hoeft het slachtoffer niet in beweging te komen. Vanuit compassie of liefde is dat begrijpelijk, maar u zult voor uzelf moeten toegeven dat u van de twee het hardste werkt. Vaak hoort u de redder dan ook uitspraken doen als:
“Zolang ik hem nog kan beïnvloeden, is er hoop op verandering”
“Als ik niet help, dan loopt het helemaal uit de hand”
“Als ik niet meer help, stort hij in”
“Als ik niet meer help, wordt hij helemaal ongelukkig”
Stop met gedrag in stand houden
We kunnen nog zo ons best doen om de ander te helpen, de ander kiest uiteindelijk zelf voor of tegen de verandering, voor of tegen het leven. Wel kunnen we ons best doen om de ander te begeleiden en te ondersteunen op weg naar het probleemeigenaarschap. Door de bestaande situatie in stand te houden, hoeft een slachtoffer zijn pijn en angsten niet onder ogen te zien en het heft in eigen handen te nemen. We kunnen beter iemand met pijn leren omgaan dan hem daartegen te blijven beschermen. De pijnlijke ervaringen in ons leven zijn onze grootste leermeesters. In normale omstandigheden zou iemand die pijn en ongemak ervaart niet passief blijven. Er zou constructieve boosheid ontstaan in de trant van: “Ik ben het zat, ik ga er nu wat aan doen!”
De Aanklager protesteert
Als u stopt met redden, moet u voorbereid zijn op protest. De aanklager zal alles uit de kast trekken om niet te hoeven veranderen. De voorspelbare reacties zijn:
“Dit kunnen jullie me niet aandoen”;
“Ik zal instorten”;
“Ik dacht dat ik jou kon vertrouwen”;
“Jij bent de enige die mij gelukkig maakt”;
“Ik dacht dat jij mijn vriend was”
Deze uitspraken lokken vaak discussies uit die de redder ertoe kunnen verleiden aan zichzelf te gaan twijfelen. Zolang dat gebeurt, hoeft het gesprek niet te gaan over het werkelijke probleem: de angst voor verantwoordelijkheid, volwassen worden, etc. Niet dat ik geloof dat iemand doelbewust de slachtofferrol kiest. Meestal is er geen sprake van opzet. De slachtofferrol komt vaak eerder voort uit het niet bewust zijn van de eigen kracht en mogelijkheden.
