14/11/2025
Het concept dat onvoldoende aandacht voor de emotionele en mentale behoeften van jonge kinderen langdurige gevolgen heeft, is een centraal thema binnen de ontwikkelingspsychopathologie.
In mijn praktijk, onder meer als EMDR therapeut, constateer ik dagelijks dat de klachten van volwassenen – zoals angststoornissen, depressie of burn-out – vaak hun oorsprong vinden in onverwerkte gevolgen van ontwikkelingstrauma.
Hoe gaat dit in zijn werk?
De onverwerkte emotionele ervaringen en de daaruit voortvloeiende ontregeling van het zenuwstelsel manifesteren zich in de volwassenheid vaak als een breed spectrum van psychische en zelfs lichamelijke klachten, omdat de fundamentele capaciteit tot zelfregulatie en veilige hechting is aangetast:
Internaliserende Problemen: dit zijn de klachten die naar binnen gericht zijn. Een kind dat nooit heeft geleerd zijn emoties veilig te uiten en te reguleren, loopt een significant verhoogd risico op:
- Angststoornissen en Paniek: De constante staat van waakzaamheid leidt tot overmatige angst, omdat de wereld onbewust als onveilig wordt ervaren.
- Depressie: Gevoelens van waardeloosheid, eenzaamheid en hopeloosheid zijn vaak een echo van zich 'niet gezien' of 'niet goed genoeg' voelen in de kindertijd.
- Burn-out: De noodzaak om te 'pleasen' of continu te presteren om liefde of acceptatie te verdienen, leidt tot chronische overbelasting.
- Relationele Problemen: Volwassenen met een onveilige hechtingsgeschiedenis vertonen vaak problemen in hun relaties, variërend van claimend en afhankelijk gedrag tot vermijdend en afstandelijk gedrag.
- Lichamelijke Klachten: Onderzoek van onder meer het Trimbos-instituut toont aan dat vroegkinderlijk trauma de kans op lichamelijke ziekten op volwassen leeftijd vergroot. De chronische stress in het lichaam verstoort het immuunsysteem en draagt bij aan chronische pijn en vermoeidheid.
Veel ouders handelen vanuit de beste intenties, maar onderschatten de diepte en de duurzaamheid van hun emotionele responsiviteit. Het gaat hier niet om perfect zijn, maar om consistent 'goed genoeg' zijn, een term geïntroduceerd door kinderarts en psychoanalyticus Donald Winnicott.
Het creëren van bewustzijn ligt in de erkenning dat de kwaliteit van de emotionele verbinding – de 'tijd' die de ouder besteedt aan afstemming en reflectie – een direct en meetbaar effect heeft op de neurobiologische architectuur van het kind. Dit is de stille, maar meest bepalende erfenis die we onze kinderen nalaten.
We hebben te weinig aandacht voor de geestelijke gezondheid van jonge kinderen tot 5 jaar. Daarvoor waarschuwt de Hoge Gezondheidsraad in een nieuw advies. Die eerste levensjaren zijn nochtans cruciaal om grotere mentale problemen op latere leeftijd te voorkomen. Vandaag is de zorg te versnipperd en...