09/13/2025
ඔයා සමහරවිට අහලා ඇති, අපි ලෙඩවෙන්න, අපේ පෙනුම තීරණය වෙන්න අපේ ජාන (genes) බලපානවා කියලා. ඒක ඇත්ත. ඒත් ඔයා දන්නවද, අපේ ජීවන රටාව, අපි කන බොන දේවල්, අපි ඉන්න පරිසරය වගේ දේවල් වලින් මේ ජාන ක්‍රියාත්මක වෙන විදියත් වෙනස් කරන්න පුළුවන් කියලා?
අන්න ඒ දේවල් ගැන, ඒ කියන්නේ ජාන ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පාලනය කරන සාධක ගැන තමයි අපි Epigenetics කියන මේ මාතෘකාව යටතේ කතා කරන්නේ. මේක ටිකක් අලුත් මාතෘකාවක් වුණත්, අපේ සෞඛ්‍යයට ගොඩක් වැදගත් දෙයක් නිසා අපි මේ ගැන කතා කරමු.
🤔 එතකොට මොකක්ද මේ Epigenetics කියන්නේ හරියටම?
සරලවම කිව්වොත්, Epigenetics කියන්නේ අපේ ජාන (genes) ක්‍රියාත්මක වෙන විදියට අපේ වටපිටාවෙන්, අපි කරන කියන දේවල් වලින් වෙන බලපෑම ගැන අධ්‍යයනය කරන එක. ජාන කියන්නේ වෙනස් කරන්න බැරි, ගලක කෙටුවා වගේ දෙයක් කියලා හිතෙන්න පුළුවන්. ඒත්, හිතන්නකෝ මේ ජාන ක්‍රියාත්මක වෙන විදිය වෙනස් කරලා අපේ සෞඛ්‍යය තවත් හොඳ කරගන්න පුළුවන් නම් කොච්චර හොඳද කියලා?
විද්‍යාඥයින් Epigenetics ගැන හොයන්නේ අන්න ඒ බලාපොරොත්තුවෙන්. Epigenetics කියන්නේ සාපේක්ෂව අලුත් අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍රයක්. මේකෙන් බලන්නේ අපේ ශරීරයේ සෛල ඇතුළේ තියෙන සමහර රසායනික ද්‍රව්‍ය කොහොමද අපේ ජාන ක්‍රියාත්මක වෙන විදිය පාලනය කරන්නේ කියලා. විද්‍යාඥයෝ මේ රසායනික ද්‍රව්‍ය හඳුන්වන්නේ ‘එපිජෙනටික් මාර්ක්ස්’ (epigenetic marks) එහෙමත් නැත්නම් ‘රසායනික සලකුණු’ (chemical signatures) කියලයි.
‘එපි’ (epi) කියන්නේ ග්‍රීක භාෂාවෙන් ‘උඩින්, පිටතින්, වටේට’ වගේ තේරුමක්. ඉතින්, අපි Epigenetics ගැන කතා කරනකොට, අපි කතා කරන්නේ ඔයාගේ ජාන වටේ තියෙන හැමදේම ගැන. විද්‍යාඥයෝ බලන්නේ වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම ඔයාගේ ජාන මත තැන්පත් වෙලා, ඒවා මත ක්‍රියා කරන රසායනික ද්‍රව්‍ය ගැන. ඒ වගේම, අපි කන කෑම, අපි කරන ව්‍යායාම ප්‍රමාණය, පොඩි කාලේ අපිට ලැබුණු රැකවරණය වගේ එදිනෙදා ජීවිතයේ දේවල් ගැනත් එයාලා අවධානය යොමු කරනවා.
🧬 මුලින්ම අපි ජාන සහ DNA ගැන ටිකක් දැනගමු
ජාන කියන්නේ DNA වල මූලික ඒකක. ඔයාගේ ශරීරයේ තියෙන හැම සෛලයකටම සාමාන්‍ය විදියට වැඩ කරන්න අවශ්‍ය උපදෙස් DNA වලින් ලැබෙනවා. ඔයාගේ ශරීරයේ ඕනෑම වෙලාවක සෛල ට්‍රිලියන ගාණක් තියෙනවා. මැරිලා යන සෛල වෙනුවට අලුත් සෛල හදන්න මේ සෛල නිරන්තරයෙන්ම බෙදෙනවා.
සෑම සෛලයක්ම ශරීරය ඇතුළේ තමන්ට අදාළ වැඩ කොටස කරනවා. ඒ වැඩේ කරන්න එයාලා ඔයාගේ DNA වල නිශ්චිත කොටස් කියවනවා. අන්න ඒ කොටස් තමයි ඔයාගේ තනි තනි ජාන කියන්නේ. ජාන කියන්නේ එකතු වෙලා ඔයාගේ සම්පූර්ණ ජාන එකතුව හෙවත් ජෙනෝමය (genome) හදන පොඩි පොඩි කොටස්.
📜 එතකොට මොකක්ද මේ එපිජෙනෝමය (Epigenome) කියන්නේ?
ඔයාගේ එපිජෙනෝමය කියන්නේ ඔයාගේ සියලුම ජාන සහ ඒ ජාන ඔයා කොහොමද පාවිච්චි කරන්නේ කියලා නියාමනය කරන හැමදේම එකතු වුණාම. වැදගත්ම දේ තමයි, ඔයාගේ එපිජෙනෝමය කියන්නේ නිතරම වෙනස් වෙන දෙයක්.
✅ හොඳ පැත්ත: පෝෂ්‍යදායී ආහාර, ව්‍යායාම, පාලනය කරගන්න පුළුවන් මට්ටමේ මානසික ආතතිය වගේ දේවල් වලින් සෞඛ්‍යයට හිතකර එපිජෙනටික් වෙනස්කම් ඇතිවෙන්න පුළුවන්.
❌ නරක පැත්ත: කෘත්‍රිම ආහාර, දුම්පානය, අධික මානසික ආතතිය වගේ දේවල් වලින් සෞඛ්‍යයට අහිතකර එපිජෙනටික් වෙනස්කම් ඇතිවෙන්න පුළුවන්.
🩺 Epigenetics වලට සම්බන්ධ වෙලා තියෙන ලෙඩ රෝග මොනවද?
අලුත්ම පර්යේෂණ වලින් පෙන්වනවා එපිජෙනටික් වෙනස්කම් මේ දේවල් වලට සම්බන්ධයි කියලා:
➡️ ඔයාගේ ශරීරයේ පරිවෘත්තීය ක්‍රියාවලිය (metabolism).
➡️ වයසට යෑමේ ක්‍රියාවලිය සහ ඒ හා සම්බන්ධ ලෙඩ රෝග.
➡️ පාකින්සන් රෝගය, ඇල්සයිමර් රෝගය වැනි මොළයට බලපාන රෝග.
➡️ පිළිකා (cancer) වර්ධනය වීම.
➡️ මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයට ඇබ්බැහි වීමේ රෝග.
➡️ ප්‍රදාහය (inflammation) සහ ඒ හා සම්බන්ධ ඇදුම සහ ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග.
🌱 අපේ එපිජෙනෝමය වෙනස් කරන බලවේග
ඔයාගේ එපිජෙනෝමය හැඩගැහෙන්නේ ගණන් කරන්න බැරි තරම් බලවේග වලින්.
➡️ ඔයාගේ අම්මා ඔයාව කුසේ දරාගෙන ඉන්නකොට ගත්ත ආහාර.
➡️ ළදරු සහ කුඩා දරුවෙක් විදියට ඔයාට ලැබුණු පෝෂණය.
➡️ කුඩා කාලයේදී සිදුවුණු කම්පනකාරී අත්දැකීම්.
➡️ වායු දූෂණය, සිගරට් දුම වැනි විෂ ද්‍රව්‍යවලට නිරාවරණය වීම.
➡️ ප්ලාස්ටික්, BPA, ඊයම් වැනි රසායනික ද්‍රව්‍යවලට නිරාවරණය වීම.
➡️ මත්පැන්, දුම්කොළ සහ වෙනත් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය.
➡️ වැඩිහිටියෙක් විදියට ඔයා ගන්නා ආහාර.
➡️ ඔයාගේ ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් මට්ටම.
➡️ ඔයාගේ එදිනෙදා ජීවිතයේ තියෙන මානසික ආතතිය මට්ටම.
➡️ ඔයාගේ සබඳතා සහ සමාජ අන්තර්ක්‍රියා.
❤️ අපිට පුළුවන්ද අපේ එපිජෙනෝමයට හොඳ විදියට බලපෑම් කරන්න?
ඔව්, අනිවාර්යයෙන්ම පුළුවන්!
✅ පෝෂ්‍යදායී ආහාර ගන්න.
✅ ඔයාගේ දවසට ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් එකතු කරගන්න.
✅ මත්පැන් සීමා කරන්න, දුම්කොළ නිෂ්පාදන සම්පූර්ණයෙන්ම නවත්වන්න.
✅ මානසික ආතතිය (stress) කළමනාකරණය කරගන්න.
ඔයා දෙමව්පියෙක් නම්, මේ දේවල් ගැන සැලකිලිමත් වෙන එක ගොඩක් වැදගත්:
✅ ඔයාගේ දරුවට නිවැරදි පෝෂණය ලැබෙනවද කියලා තහවුරු කරගන්න.
✅ පුංචි කාලේ ඉඳන්ම ඔයාගේ දරුවට ඉගෙනගන්න අවස්ථා ලබාදෙන්න. (දරුවත් එක්ක කතා කරන එක, පොත් කියවන එක).
✅ ඔයාගේ දරුවා වටේට එයාලට සුවපහසුවක්, ආරක්ෂාවක් දැනෙන, ආදරණීය පරිසරයක් හදන්න.
📌 අවසාන වශයෙන්, අපි මතක තියාගන්න ඕන දේවල්
Epigenetics කියන සංකල්පය අපිට බලාපොරොත්තුවක් දෙනවා, අපේ ශරීරයේ අභ්‍යන්තර ක්‍රියාවලීන්වලට යම්තාක් දුරකට හරි බලපෑමක් කරන්න අපිටත් පුළුවන් කියලා.
සරලවම කිව්වොත්, අපේ ජාන අපේ කතාවේ එක කොටසක් විතරයි. අපි ජීවත් වෙන විදිය, අපි තෝරගන්න දේවල්, අපිට ලැබෙන ආදරය, රැකවරණය මේ හැමදේම ඒ කතාව ලියවෙන විදියට ලොකු බලපෑමක් කරනවා. ඒක තමයි Epigenetics වලින් අපිට කියාදෙන වටිනාම පාඩම.
මේ වැදගත් තොරතුරු තවත් කෙනෙක් එක්ක බෙදාගන්න. 👉 පෝස්ට් එක Share කරන්න!
ඔබේ ජීවන රටාවේ කරන කුඩා වෙනසක් ඔබේ සෞඛ්‍යයට ලොකු බලපෑමක් කළ හැකි බව ඔබ විශ්වාස කරනවාද?
#ජාන #සෞඛ්‍ය #දැනුවත්වෙමු
Dr Pulasthi පිටුවෙන් උපුටා ගන්නා ලදී
