09/10/2025
Κριτική Παραμυθιού
Τίτλος: Σαν Φωτεινό Ηλιοβασίλεμα
Στοιχεία έργου/συντελεστών
Συγγραφέας: Έλενα Φρίξου
Εικονογράφος: Βιβή Μαρκάτου
Εξώφυλλο: Κωνσταντίνα Κατσιάρη
Εκδόσεις: Ευγνώμων
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Εγγεγραμμένη ειδική ψυχολόγος η οποία παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους. Με ζήλο συμμετέχει σε φιλανθρωπικές δράσεις οργανώσεων και συνδέσμων. Μέσω των παραμυθιών της προσφέρει όμορφα συγγραφικά ταξίδια στα παιδιά.
Λίγα λόγια για την υπόθεση:
Η Αμαλία διαφέρει από τα άλλα λιοντάρια. Το τρίχωμά της είναι πλούσιο και φουντωτό, κάτι που συμβαίνει στα αρσενικά λιοντάρια. Η άποψή της για τον εαυτό της αλλάζει και νιώθει μειονεκτικά όταν γίνεται στόχος κοροϊδίας στο σχολείο. Ο πατέρας της την ενθαρρύνει λέγοντάς της όπως έχει όμορφη χαίτη. Μια καμηλοπάρδαλη (συμμαθήτρια) βλέπει ως προτέρημα τη διαφορετικότητά της Αμαλίας. Αυτό επαναφέρει τη λιονταρίνα στην πρότερή της καλή διάθεση.
Η άποψή μου…
Διαβάζοντας το παραμύθι «Σαν Φωτεινό Ηλιοβασίλεμα», αντιλαμβάνομαι αμέσως πως όλα τα συστατικά είναι πετυχημένα. Η θεματολογία, η ιστορία, οι χαρακτήρες και η εικονογράφηση είναι πολύ ελκυστικά. Όλες οι τέχνες παντρεμένες με τρόπο που το παραμύθι γίνεται απολαυστικό.
Το κείμενο είναι στρωτό και ευανάγνωστο με ρέουσα γραφή. Με ανάλαφρους διαλόγους οι οποίοι πάνε την υπόθεση πάρα κάτω. Οι ήρωες ξεδιπλώνονται και ο ψυχικός τους κόσμος φανερώνεται άμεσα.
Η ιστορία, μας μεταφέρει στην κοινότητα ενός σχολείου όπου τα ζώα (παιδιά) ενίοτε γίνονται σκληρά προς το διαφορετικό. Το πρόβλημα της μη αποδοχής ενός «διαφορετικού» ζώου παρουσιάζεται με ανάλαφρο τρόπο, χωρίς να γίνεται κουραστικό ή να φοβίζει τα παιδιά. Θέμα το οποίο κορυφώνεται μέχρι που λύνεται δίνοντας μια βαθιά ικανοποίηση στον αναγνώστη (Μικρό και Μεγάλο).
Σε ένα παιδικό βιβλίο το μυαλό ταξιδεύει μέσω της μυθοπλασίας, όπου ψυχαγωγείται και εισπράττει ένα σωρό πληροφορίες. Ένα μήνυμα ισχυρό γεννιέται κατά την πλοκή του παραμυθιού. Σ’ έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους με αρκετούς τρόπους, υπάρχει η ανάγκη της συμπερίληψης.
Τα μικρά ζώα πρέπει να αποδεχτούν την Αμαλία. Η συμπεριφορά τους κάνει τη λιονταρίνα να ντρέπεται για τον εαυτό της. Μάλιστα, κάποια στιγμή φτιάχνει πλεξούδες στα μαλλιά της για να περνά απαρατήρητη. Αυτό δείχνει τον ψυχικό κόσμο αυτού που εισπράττει την κοροϊδία (bulling). Το ερώτημα είναι, γιατί να υποτιμούμε το διαφορετικό;
Είναι αλήθεια πως η μεταξύ μας διαφοροποίηση γίνεται αρκετές φορές αιτία ρατσισμού, υποτίμησης και κακοποίησης. Η διαφορετικότητα φανερώνει την ποικιλομορφία και την πολυμορφία των ανθρώπων. Περιλαμβάνει την ανάγκη της κατανόησης, του σεβασμού, την έννοια της αποδοχής και της συμπερίληψης στην κοινωνία.
Πώς μαθαίνουμε σε ένα παιδί πως είναι εντάξει να διαφέρει από το σύνολο; Μπορούμε να το πούμε άμεσα χωρίς ενδοιασμούς. Με λόγια και πράξεις δικές μας να το μάθουμε πως όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις.
Έννοιες όπως το να αποδέχεται και να αγαπά κάποιος τον εαυτό του, μπορούν να διεισδύσουν στον ψυχικό του κόσμο με φυσικό τρόπο, μέσω ενός παραμυθιού. Ένα μήνυμα μυθικά πλασμένο κάποτε γίνεται πιο αρεστό και πιο κατανοητό. Εδώ βλέπουμε τη δύναμη την οποία ασκεί ένα παραμύθι στον μικρό αναγνώστη. Μέσω μιας όμορφης ιστορίας η διδαχή διαπερνά το μυαλό και φτάνει στην καρδιά του. Ο αναγνώστης ταυτίζεται με τον ήρωα που ίσως υποφέρει γιατί είναι διαφορετικός. Ταυτίζεται επίσης μαζί του και όταν βρίσκει τον δρόμο του. Η διαφοροποίηση του γίνεται προτέρημα. Πλέον, ένα φωτεινό ηλιοβασίλεμα μπορεί να λάμπει μέσα του.
Με μια πρώτη ματιά παρατηρούμε πως ο τίτλος του βιβλίου συνδέεται με τον τρόπο που βλέπει μια καμηλοπάρδαλη τη χαίτη της λιονταρίνας. Δεν το θεωρεί μειονέκτημα, αλλά κάτι συναρπαστικό λέγοντας πως μοιάζει σαν φωτεινό στεφάνι που φτιάχτηκε από το ηλιοβασίλεμα. Αυτό δείχνει στον αναγνώστη πως ενώ κάποιοι έχουν να πουν αρνητικά, υπάρχουν και αυτοί που το διαφορετικό το βλέπουν ως κάτι μαγικό. Εμβαθύνοντας παραπάνω στον τίτλο του παραμυθιού παρατηρούμε πως είναι αλληγορικός και κρύβει ένα ισχυρό μήνυμα. Ο ήλιος μπορεί να λάμπει μέσα στον καθένα μας. Ό,τι μας κάνει να διαφέρουμε από τους άλλους μπορεί να μας κάνει να ξεχωρίζουμε.
Σημείωση:
Μια χρήσιμη προσθήκη στο τέλος του βιβλίου (αφού τελειώσει η ιστορία), είναι ένα σημείωμα από τη συγγραφέα. Δίνονται κάποιες εισηγήσεις στους γονείς, ώστε με ερωτήσεις και απαντήσεις να βοηθηθεί να αγκαλιάσει την έννοια της διαφορετικότητας σε όλες τις μορφές της. Επίσης, αναφέρονται τρόποι ώστε να καλλιεργείται μια νοοτροπία αποδοχής.
Συγγραφικά Εργαλεία:
• Τίτλος: Ο Τίτλος αναφέρεται στην κεντρική ιδέα του κειμένου.
• Συνθήκες: Δίνονται οι συνθήκες. Ποιος, Πού, Πώς, Γιατί και Ποιος. Το πότε δεν είναι απαραίτητη συνθήκη εφόσον ο χρόνος είναι αόριστος στα παραμύθια εντούτοις γνωρίζουμε αν είναι πρωί ή ώρα για το λεωφορείο.
• Γραμμική αφήγηση: Η υπόθεση διαδραματίζεται στο παρόν και ξετυλίγεται σε γραμμικό χρόνο.
• Γλώσσα: Η γλώσσα είναι απλή και κατάλληλη για τα παιδιά. Χωρίς εξεζητημένο, βαρύ λεξιλόγιο.
• Χαρακτήρες: Ωραία πλασμένοι χαρακτήρες χωρίς περιττά.
• Γλώσσα: Οι διάλογοι μας συστήνουν σε βάθος τους χαρακτήρες δίνοντας παραστατικότητα και ζωντάνια στο κείμενο.
• Πλοκή: Με αρκετό ενδιαφέρον. Μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Σαφήνεια: Η υπόθεση είναι σαφής καθόλη τη διάρκεια.
• Δίδαγμα: Από τις πρώτες λέξεις του κειμένου αρχίζει να αχνοφαίνεται το δίδαγμα.
• Happy end: Στα παραμύθια επιβάλλεται το happy end. Τι θα απογίνει ένα παιδί που δεν γίνεται αποδεχτό; Στο τέλος του παραμυθιού λύνεται το πρόβλημα.
Εικονογράφηση:
Απλή και επί της ουσίας. Αρκετά ελκυστική. Λέει όσα χρειάζεται να πει, λες και καθρεφτίζει το κείμενο. Ισχύει αυτό που λέμε, «Μια εικόνα… χίλιες λέξεις». Αγαπημένη εικόνα… Τα ζωάκια πάνε στο σχολείο φορώντας την ίδια στολή (αυτό κι αν είναι μήνυμα), έχοντας το σακίδιο στην πλάτη τους. Λάτρεψα τη χαίτη της Αμαλίας μαζεμένη ψηλά.
Κείμενο: Με λόγο ύπαρξης. Σύγχρονο. Επίκαιρο. Απλό. Κατανοητό. Ευανάγνωστο.
Με λίγες λέξεις: Όμορφο.
Αγαπημένος ήρωας: Ο πατέρας (Λιοντάρι)
Θετικά στοιχεία: Θα αναφέρω ένα σημείο που μου έκανε εντύπωση. Ο πατέρας της Αμαλίας δεν τη βομβάρδισε με ένα σωρό κουβέντες για να την πείσει πως είναι όμορφη. Λίγα και απλά λόγια. Αυτό που με ενθουσίασε είναι ένα μικρό (μικροσκοπικό) σημείωμα στο σημειωματάριό της το οποίο είπε πολλά.
Συμπεράσματα/Απολογισμός
Κανένας δεν μοιάζει με κανέναν. Ας το βλέπουμε ως πλεονέκτημα! Στο παραμύθι μαθαίνουμε την έννοια του σεβασμού, της υπομονής, της φιλίας και της συμπαράστασης.
Επίλογος/Finale: Κατάλληλος. Επέρχεται κάθαρση. Ένα κλείσιμο θετικό και αισιόδοξο. Όλοι είναι χαρούμενοι και ικανοποιημένοι.
Ναι ή όχι; Χίλια ναι! Τα βιβλία είναι πολύτιμα και απαραίτητα στη ζωή μας.
Ένα χρήσιμο εργαλείο ώστε να μιλήσουμε στα παιδιά για τη διαφορετικότητα.
Υποσημείωση: Διαβάζουμε βιβλία στα παιδιά ώστε να ανοίγονται οι ορίζοντές τους και να μπορούν να σκεφτούν πέρα από όσα διαδραματίζονται γύρω τους στην πραγματική ζωή.
