01/11/2025
Πρόσφατα, έγραψα ένα άρθρο και παρόλο που δεν είχα αναφερθεί σε συγκεκριμένο συμβάν που προκάλεσε σάλο στο ίντερνετ, παρατήρησα στα σχόλια ότι η σκέψη αιωρηθηκε πάνω από αυτό. (Αναφέρομαι στο δάσκαλο που εμφανίστηκε με ένα πιο χαλαρό ντύσιμο σε μια επίσημη τελετή).
Σχόλια, αναλύσεις, βρισιές ,ηθικολογίες, μέχρι και μικρές δίκες για «το ήθος του δασκάλου» και «το μήνυμα που περνά στα παιδιά». Αν υπήρχε κουμπί για να ανοίξει η καταπακτή να πέσει μέσα κάποιοι θα το πατούσαν με πάθος.
Και παρατήρησα κάτι….
Πόσος, μα πόσος κόσμος στέκεται ακόμη στο φαίνεσθαι και όχι στο είναι.
Αν ένας άνθρωπος φοράει ράσο, γραβάτα ή παπούτσι γυαλισμένο, αυτόματα θεωρείται ηθικός, υπεύθυνος, άξιος. Αν όμως τολμήσει να εμφανιστεί χωρίς το «καθώς πρέπει», ηθικά καταρρέει στα μάτια των άλλων.
Και εκεί, αγαπητοί μου, αρχίζει η ψυχολογία της μάσκας. Βλέπετε, έχουμε μπερδέψει το ήθος με την εμφάνιση. Θα τολμήςω έστω λίγο να το αγγίξω θεολογικά…Αν ο Χριστός ερχόταν σήμερα με τα σανδάλια του, με ένα ταπεινό αμάξι μάλλον δεν θα τον αφήναμε να περάσει από την είσοδο της τελετής χωρίς γραβάτα και κάρτα VIP. Θα του λέγαμε…
«Συγγνώμη, κύριε… έτσι ντυμένος θα μιλήσετε στα παιδιά;» Και πιθανόν να του ζητούσαμε να καλύψει τα σημάδια στα χέρια του γιατί «δεν είναι ωραίο θέαμα για ανήλικους». Το φαινομενικό ήθος είναι σαν την κολόνια μετά τον ιδρώτα..δεν κάνει τον άνθρωπο καθαρό…απλά φοράει κολόνια.
Είναι εύκολο να μιλάς για ήθος, ταπεινότητα και σεβασμό, όταν κρύβεσαι πίσω από τίτλους, ρούχα και «καλές συμπεριφορές». Το δύσκολο είναι να σταθείς γυμνός από ρόλους, από προβολές, από την ανάγκη να φαίνεσαι σωστός. Να είσαι άνθρωπος, όχι σύμβολο. Η ψυχοθεραπεία, βλέπετε, δενασχολείται με το αν φορούσες κουστούμι ή φούτερ. Ασχολείται με το γιατί χρειάζεσαι το κουστούμι για να νιώσεις ότι έχεις αξία. Με το γιατί θυμώνεις τόσο πολύ όταν βλέπεις κάποιον άλλον να τολμά να είναι ελεύθερος. Γιατί εκεί αγγίζεται η δική σου φυλακή.
Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, μην γελιόμαστε, ο καθωσπρεπισμός είναι εθνικό σπορ. Κρατάμε τη σκούπα να μη φανεί η σκόνη, αλλά κάτω από το χαλί γίνεται πόλεμος. Μιλάμε για ήθος, πίστη και αξίες και μετά γυρνάμε σπίτι να κουτσομπολέψουμε τον γείτονα…μην πω και γι’ άλλα. Η αγαπημένη μας προσευχή είναι το “Παναγία μου, σώσε με… αλλά σώσε με με τρόπο που να μη χαλάσει το image μου.”
Και κάπου εκεί, θυμάμαι κάτι που μου είπε ένας δάσκαλος πραγματικός, όχι επειδή είχε το πουκάμισο μέσα αλλά επειδή δίδασκε με την ψυχή του..
«Το παιδί δεν θυμάται πώς ήσουν ντυμένος. Θυμάται πώς το έκανες να νιώσει.» Αν λοιπόν ο δάσκαλος της ιστορίας εμφανίστηκε λίγο “ανεπίσημα”, αλλά έκανε τα παιδιά να νιώσουν ζωντανά, να σκεφτούν, να γελάσουν, να εμπνευστούν τότε, ίσως, εκεί βρίσκεται το αληθινό ήθος. Όχι στα κουμπιά του πουκαμίσου, αλλά στο φως που άναψε μέσα τους.
Όσο παλεύουμε να διορθώσουμε το πουκάμισο του άλλου, αφήνουμε τη δική μας ψυχή τσαλακωμένη. Όσο κρίνουμε ποιος φόρεσε τι, ξεχνάμε ποιος είναι τι. Και όσο λατρεύουμε το “φαίνεσθαι”, τόσο απομακρυνόμαστε από το “είναι” εκεί όπου κατοικεί το αληθινό ήθος, και η ανθρωπιά.
Ευάγγελος Ορφανίδης κλινικός ψυχολόγος
