Hawi Melaku

15/11/2025

Qulqullinni bilbila harkaa dachaa kudha saddeetin qulqullina mana fincaaniitii gadi.
*********************************************
Haala nama aaja'ibuun qorannoon akka mul'isutti moobayiliin namoota hedduu qulqullumaadhan harka 18tiin mana fincaanitii gadi. Sababni isaas namni harka isaa hoggaa dhiqatuu, moobayila dhiquun garuu hin danda'amu. Waan kana ta'eef yeroo garagaraatti harka xuraawaan moobayilii tuttuquun keenya hin oolu. Kun ammoo jarmiiwwan (baakteriyaan) deebisanii dhukkuba nutti fidan akka irratti wal horan taasiisa. Harkuma bilbila keenya tuttuqneen osoo hin dhiqatin nyaata sooranna. Kun ammoo rakkoo fayyaa hedduu nuf saaxiluu danda'a. Jarmiiwwan moobayila keessanirra jiru maayikirooskooppiidhaan yoo laaltan akkana fakkaata.
Galatoomaa!!! Fayyaa dahaa!
©️ Dr. Hamza Jemal

15/11/2025

🌿💧 Kleen Keenya Akka Hin Miidhamneef Maal Gochuu Qabna! 💚

👉Namoonni hedduun fayyummaa kaleef dursa hin kennan. 👉Garuu utuu kaleen hin miidhamne ittisa irratti hojjechuun barbaachisaadha.
👉Kaleen keenya boqonnaa malwe saa'aatii 24 dhiiga qulqulleessuun summii qaama keessaa balleessee fayyaa keenya eega🩸

💪 Fayyummaa Kalee Eeguuf Toftaalee Barbaachisoo:

🩺 1. Dhiibbaa Dhiigaa fi Hamma Sukkaaraa To'achuu:
👉Dhiibbaan dhiigaa fi dhukkubni sukkaaraa dhibeemiidhaa kalee geessisan keessaa isaan olaanaadha.
👉Isaan kana yeroo hunda sakatta’uu fi to'achuudhan fayyummaa kalee eeguun barbaachisaadha.

⚖️ 2. Ulfaatina Fayya Qabeessa Ta’e Eeguu:
👉Ulfaatina qaamaa (xiqqoollee) hir’isuun carraa dhukkuba kalee fi dhibeewwan kanaan walqabatan hir’isuu danda’a.

💧 3. Bishaan Baay'inaan Dhugaa:
👉Bishaan waardiyaa kalee keetii isa guddaadha!
👉Guyyaa guyyaan bishaan gahaa dhuguudhan xuraa'aa qaama keessaa baasuuf gargaara.

🥗 4. Soorata Madaalawaa Nyaadhaa:
👉Fuduraalee, kuduraaleefi midhaan guutuu(whole grains) nyaadhu
👉Soogidda, nyaata warshaatti qophaa'e fi cooma fayyaaf gaarii hin taane irraa fagaadhaa

🏃‍♀️ 5. Sochii Qaamaa Taasiisaa:
👉Daqiiqaa 30 qoftiifuu miilaan deemuun ykn biskileetii oofuun kalee fi onnee keessan eeguu danda’a. ❤️

🚭 6. Tamboo Xuuxuu Dhiisuufi Alkoolii Irraa Fagaachuu:
👉Amaloonni kun dhiibbaa dhiigaa keessan ol kaasuun hojii kalee hir'isu 🙅‍♂️

🩸 Yeroo hunda ittisa irratti xiyyeeffachuun daayaliisii(maashina kalee bakka bu'uu) caalaa gaariidha !

🧪 Yeroo Yeroon 'Check-up' Gochuu:
👉Qorannoon dhiigaa fi fincaanii osoo mallattoon dhukkubaa hin mul’atin dura rakkoo kalee dursee adda baasuu danda’a.

👨‍👩‍👧‍👦 Rakkoo Keessan Beekaa:
👉Yoo dhukkuba sukkaaraa, dhibbaa dhigaa olka'aa ykn maatiin kee dhukkuba kalee qabaatte dhukkuba kaleen qabamuuf carraa bal'aa qabda.

💊 Qorichoota Dhukkubbii Ittisan Of Eeggannoon Fayyadamaa:
👉Ibuprofen ykn qoricha NSAID biroo baay'inaan fayyadamuun yeroon booda kalee keessan miidhuu danda’u.

15/11/2025

Dargaggoonni hedduun Qoricha qaama saalaa dhiiraa kaasu (vigra) hedduminaan fayyadamuun dhiibbaa hamaaf saaxilamaa jiru!

Yeroo amma kana qorichoota baayinaan biyya keenya keessaati gurguramaa jiru keessaa tokko qorichaa qaama saalaa dhiiraa laafe kaasu Vaayigiraa jedhamudha. Qorichi kun haala nama yaaddeessuun irra caalaatti dargaggoonni keenya hedduminaan fayyadamaa jiru.

Mee waa’ee qorichaa kanaa waliin haa ilaallu
Qorichii Vaayigiraa ykn Siildenaafil jedhamu kun ogeessa fayyaan namoota rakkoo fayyaa kahuu dhabuu qaama saalaa dhiiraa qabaniif akkasumas namoota dhiibbaa dhiigaa somba keessaa (Pulmonary hypertension ) qabaniif kennama.

Qorichii kun namoota qaamni saalaa isaanii kahuu dide ykn kahuuf dadhabaa taheef kennama. Kunis namoota sababa umurii fi dhibee fayyaa buleeyyii akka Dhibee sukkaaraafi kkf qabaniif ogeessa fayyaan kennama.
Ogeessi fayyaa tokkos qorichaa kana yoo ajaju namni sun Rakkoo fayyaa kan biro kanneen akka dhibee Onnee , Dhiibbaa dhiigaa, dhibee kaleefi tiruu akkasumas qorichaa inni dhibee biraaf fudhatu ilaalee kenna. Garuu haala yeroo ammaa argaa jirruun qorichi kun bakka garaagaraatti ajaja ogeessa fayyaa ykn hakiimaa malee yeroo gurguramaa jiru argaa jirra. Keessumaa dargaggoonni umuriin isaanii waggaa 20 gadi tahellee qoricha kana yeroo isaan fayyadaman nii argama.

Qorichii kun maashaa ujummoo dhiigaa qaama saalaa keessatti argamu diriirsuun dhiigni gara ujummoo dhiigaa qaamaa saalaa keessa jiru akka guutu gochuun qaamni saalaa akka kahu godha.Kanaaf sababa rakkoo fayyaa garaagaraan namoota qaamni saalaa isaanii kahuu dideef ykn jabaachuu dideef(Erectyle dysfuntion) ajaja ogeessa fayyaan kennama.

Qorichi kun namoota rakkoo fayyaa garaagaraa kanneen akka dhibee onnee qabna, dhiibbaa dhiigaa,dhibee kaleefi tiruu hamaa, namoota qorichaa dhibee onneef kennaman tokko tokko fudhataniifi kkf waliin yoo fudhatan rakkoo biraa irraan geessisuu dandaha.Kanaaf ogeessi fayyaa rakkoo kanaaf kana fakkaatan ilaalee erga adda baasee booda kennuu qaba

15/11/2025

‎Akkaataa Hojii Sirna Payroll — Ethiopia
‎
‎Mindaa hojjetaarraa gibirri fi sooramni akkamitti shallagama?
‎
‎Duraan dursee,
‎jechoota ijoo kana haa ilaallu:
‎
‎- Basic Salary
‎- Pension
‎- Income Tax
‎- Total Deduction
‎- Net Salary
‎
‎
‎
‎1. Basic Salary
‎
‎Basic Salary jechuun, mindaa guutuu odoo gibiraa fi sooramni irraa hin hir’atin jechuudha.
‎
‎
‎2. Pension
‎
‎Pension jechuun, soorama jechuudha.
‎
‎Akka seera sirna "Payroll" Itiyoophiyaatti hojjetaan kamiiyyuu, mindaasaa isaarraa %7 sooramaaf irraa cita.
‎
‎Kuni Baankii mootummaa keessatti kuufama. Erga soorama baheen booda isaaf kaffalama.
‎
‎👉 Sooramni kuni Basic Salary irraa ni hir’ata.
‎
‎
‎3. Income Tax (PAYE)
‎
‎Income Tax jechuun, gibira mootummaaf kaffalamuudha.
‎
‎Hammi isaa seera gibira mootummaa irratti kan hundaa’u yoo ta’u, namni maallaqa baay’ee argatu, gibira baay’ee kaffala.
‎
‎👉 Gibira shallaguuf, gabatee suuraa armaan gadii irratti argamu hundoofna.
‎
‎
‎4. Total Deductions = Pension + Income Tax
‎
‎👉 Walumaagalatti, Basic Salary irraa hir’ata.
‎
‎
‎5. Net Salary
‎
‎Net Salary = Basic Salary − Total Deductions
‎
‎👉 Kuni mindaa dhumaa hojjetaa harka gahu.
‎
‎
‎
‎Fakkeenya 1:
‎
‎Aadde Caaltuu Tufaa Basic Salary ishee qarshii 11,500 yoo ta’e, Net Salary ishee meeqa ta’a?
‎
‎Basic Salary: 11,500 ETB
‎
‎I. Soorama (Pension) shallaguuf:
‎
‎👉 Hojjetaan kamiiyyuu %7 mindaasaa kaffala.
‎
‎Soorama = 11,500 × 7%
‎ = 11,500 × 0.07
‎ = 805.00 ETB
‎
‎Kanaaf, sooramaaf qarshii 805.00 mindaa ishee irraa ni hir’ata.
‎
‎
‎II. Gibira (Income Tax) shallaguuf:
‎Caaltuun tartiiba gibiraa 5ffaa keessa seenti, hir’ina gibiraa (deduction) 1,350 ETB ta’a. Gibirri immoo %30 ta'a. (Gabatee suuraa irratti argamu ilaali)
‎
‎Income Tax = (11,500 × 30%) − 1,350
‎ = 3,450 − 1,350
‎ = 2,100.00 ETB
‎
‎
‎Waliigala kan isheerraa hir’atu (Total Deductions):
‎
‎Soorama + Gibira = 805.00 + 2,100.00
‎ = 2,905.00 ETB
‎
‎
‎III. Net Salary = galii qulqulluu harka hojjetaarra gahu.
‎
‎Basic Salary − Tot

31/10/2025