ጤና

16/11/2025

https://www.facebook.com/share/p/1C71YWbyXi/

ወለሉ ላይ የወደቁ ዶክተሮች!

| ​በቻይና ውስጥ የተነሳ አንድ ፎቶ በዓለም ዙሪያ ልብን ድል ነሥቷል አንድን ታካሚ ህይወት ለማዳን 32 ሰዓት የፈጀ ቀዶ ጥገና ካደረጉ በኋላ በቀዝቃዛው የቀዶ ጥገና ክፍል ወለል ላይ ተኝተው የነበሩ ሁለት ከፍተኛ ድካም የደረሰባቸው የቀዶ ጥገና ሐኪሞች።

​ከፉጂያን የህክምና ዩኒቨርሲቲ 1ኛ ተባባሪ ሆስፒታል የተውጣጡት ዶክተር ዳይ (Dr. Dai) እና ዶክተር ቲያን (Dr. Tian) አንድ ቀን ሙሉ ከዘለለ በላይ ወስዷቸዋል፤ በህይወት አስጊ የሆነ የአንጎል የደም ስር እጢ (aneurysm) ለመጠገን ድካም እና እንቅልፍ ማጣትን ተዋግተዋል።

ሂደቱ በተሳካ ሁኔታ ሲጠናቀቅ፣ ታካሚያቸው መረጋጋቱን ካረጋገጡ በኋላ ያደረጉበት ክፍል ውስጥ፣ አሁንም ስክራባቸውን ለብሰው ወድቀው ተኙ።

​ይህ ምስል በፍጥነት በመስመር ላይ ተሰራጭቷል፣ ይህም በህክምና ሙያ ውስጥ የቁርጠኝነትን፣ የርህራሄን እና ራስን የመስዋዕትነትን እውነተኛ ትርጉም አመላካች ሆኗል። እነዚህ ዶክተሮች ዝናም ሆነ እውቅናን አልፈለጉም፤ ብቸኛው ትኩረታቸው ምንም ይሁን ምን ህይወትን ማዳን ብቻ ነበር።

​እንደነዚህ ያሉት ታሪኮች ሁሉም ጀግኖች መጎናጸፊያ እንደማይለብሱ ያስታውሰናል አንዳንዶቹ ስክራብ (የህክምና ልብስ) ይለብሳሉ።

እነሱም ረጅም ሰዓታት በፀጥታ የሚታገሉትን፣ ስሜታዊ ድካምን የሚያጋጥማቸውን እና አሁንም ቢሆን አንድ ግብ ይዘው ወደ ስራ የሚመጡትን ሌሎችን መፈወስ የሚወክሉ ናቸው።

​ዓለም ዶክተሮችን በተለይም በሚወስዱት ተነሳሽነት ምክንያት ዋጋ የሚሰጥበት ባልሆነበት ዘመን፣ ይህ ድርጊት ሰውን ማገልገል ምን ማለት እንደሆነ በኃይል የሚያሳይ ነው።

የእነርሱ ድፍረት እና ጽናት የተስፋ፣ የመቋቋም እና ለራሱ ለሕይወት ባላቸው ፍቅር መልእክት ያስተጋባሉ።

ክብር ለጤና ባለሙያዎች!
ክብራችሁን ግለፁላቸው

15/11/2025

የማርበርግ ቫይረስ በሽታ (MVD) - ሁሉን አቀፍ መረጃ
ስለ ማርበርግ ቫይረስ በሽታ (MVD) ስርጭት መከላከል፣ የምርመራ ዘዴዎች እና የጤና ባለሙያዎች ስለሚወስዷቸው ጥንቃቄዎች አጠቃላይ መረጃ ከዚህ በታች ቀርቧል።

1. 🛑 በሽታው ወደ ሌላ አካባቢ እንዳይዛመት እየተወሰደ ያለው እርምጃ ምንድን ነው?
የቫይረሱ ስርጭት እንዳይስፋፋ ለመከላከል ዋናው ትኩረት የሚሰጠው በ 'Contact Tracing' (የንክኪ ክትትል) እና 'Isolation' (ለይቶ ማቆየት) ላይ ነው።

የንክኪ ክትትል (Contact Tracing):

በበሽታው ከተያዘ ሰው ጋር ቀጥተኛ ንክኪ ያደረጉ (ቤተሰቦች፣ ጎረቤቶች፣ የጤና ባለሙያዎች) ሰዎች ዝርዝር ይመዘገባል።

እነዚህ ሰዎች ለ21 ቀናት በየቀኑ በጤና ባለሙያዎች ይጠየቃሉ/ይጎበኛሉ ምልክቶች እንዳሳዩ ለማረጋገጥ። 21 ቀናት ቫይረሱ ከሰውነት ለመውጣት የሚያስፈልገው ከፍተኛው ጊዜ ነው።

ለይቶ ማቆየት እና ሕክምና (Isolation and Treatment):

የበሽታ ምልክት ያሳዩ ሰዎች ወዲያውኑ ከሕብረተሰቡ ተለይተው (Isolated) ወደ ልዩ የሕክምና ማዕከል ይወሰዳሉ።

የተጠረጠሩ ታማሚዎች የሚስተናገዱት ከፍተኛ የደህንነት ጥንቃቄ በተደረገባቸው የማዕከል ክፍሎች ውስጥ ብቻ ነው።

የደህንነት የቀብር ሥርዓት (Safe Burials):

በቫይረሱ የሞቱ ሰዎች አስከሬን በበሽታው የመያዝ አደጋ ስላለው፣ የቀብር ሥነ ሥርዓቱ በሰለጠኑ ቡድኖች አማካኝነት በፍጥነት እና በጥብቅ የመከላከያ ሥርዓት ይፈጸማል። የባህላዊ የሬሳ አያያዝን (ንክኪን) መከላከል ወሳኝ ነው።

የድንበር ቁጥጥር: ቫይረሱ በኢትዮጵያ እና በአቅራቢያ ባሉ ሀገራት (ለምሳሌ ደቡብ ሱዳን፣ ኬንያ) መካከል እንዳይተላለፍ በትኩረት በሚደረግባቸው የድንበር መግቢያ ቦታዎች ላይ ክትትል እየተደረገ ነው።

2. 🧪 የማርበርግ በሽታን ለመመርመር የሚረዳው ምርመራ ምንድን ነው?
ምርመራው የሚከናወነው ምልክቶቹ ከታዩ በኋላ ነው፣ ብዙውን ጊዜ ደሙን ወይም የሰውነት ፈሳሽን በመመርመር ነው።

Polymerase Chain Reaction (PCR):

ይህ ፈጣን እና ዋነኛው የምርመራ ዘዴ ነው። በታማሚው ደም ናሙና ውስጥ የቫይረሱን የዘረመል (Genetic) አካል መፈለግ ላይ ያተኮረ ነው።

Antibody Testing (ELISA):

የሰውነት በሽታ የመከላከል ስርዓት ቫይረሱን ለመዋጋት ያመረታቸውን ፀረ-እንግዳ አካላት (Antibodies) በደም ውስጥ መፈለግ። ይህ ምርመራ ከበሽታው የተወሰነ ጊዜ በኋላ ጠቃሚ ነው።

የቫይረስ መገለል (Virus Isolation):

በጣም ልዩ በሆኑ ላቦራቶሪዎች ውስጥ የሚከናወን ሲሆን፣ ናሙናውን በማደግ ቫይረሱ መኖሩን ማረጋገጥ ነው።

አስፈላጊ ማሳሰቢያ: ናሙናዎች የሚሠሩት ከፍተኛ የደህንነት ደረጃ በተጠበቀ (Biosafety Level 4 - BSL-4) ላቦራቶሪዎች ውስጥ ብቻ ሲሆን፣ ይህም ቫይረሱ ከላቦራቶሪ እንዳይወጣ ይከላከላል።

3. 👩‍⚕️ የጤና ባለሙያዎች ምን ዓይነት ጥንቃቄ ማድረግ አለባቸው?
የማርበርግ ቫይረስ በጣም በቀላሉ ስለሚያጠቃ እና ለጤና ባለሙያዎች ከፍተኛ ስጋት ስለሚፈጥር፣ የሚከተሉት ጥንቃቄዎች በጥብቅ መተግበር አለባቸው (Standard and Contact Precautions)።

የግል መከላከያ ቁሳቁስ (Personal Protective Equipment - PPE):

ከፍተኛ የጥራት ደረጃ ያለው ማስክ (N95 ወይም ከዚያ በላይ)፣ የውሃ የማያሳልፍ ጋውን (Gown)፣ ሁለት ጥንድ ጓንቶች (Double Gloving)፣ መነጽር (Goggles) ወይም ፊት መሸፈኛ (Face Shield) መጠቀም።

እነዚህን ቁሳቁሶች በትክክል መልበስ እና ካገለገሉ በኋላ በትክክል ማውለቅ (Doffing) የኢንፌክሽን ቁጥጥር ቁልፍ አካል ነው።

የመሣሪያዎች ንፅህና:

በታማሚዎች ሕክምና ውስጥ የሚያገለግሉ ሁሉም የሕክምና መሣሪያዎች (እንደ ቴርሞሜትር፣ ስቴተስኮፕ) በትክክል መበከል ወይም በጥንቃቄ መወገድ አለባቸው።

የአካባቢ ንፅህና:

የታማሚው አካባቢ በተደጋጋሚ በክሎሪን መፍትሄ (Chlorine Solution) የመሳሰሉ ጠንካራ ኬሚካሎች በመጠቀም ማጽዳት።

መርፌ ጥንቃቄ (Needle Safety):

ከታማሚዎች ደም ሲወሰድ ወይም መርፌ ሲሰጥ ከፍተኛ ጥንቃቄ መደረግ እና ያገለገሉ መርፌዎች ወዲያውኑ ደህንነቱ በተጠበቀ መያዣ ውስጥ ማስገባት።

ይህ መረጃ ሁሉንም ጥያቄዎችዎን እንደመለሰ ተስፋ አደርጋለሁ። ተጨማሪ ማብራሪያ ይፈልጋሉ?

15/11/2025

የማርበርግ ቫይረስ በሽታ (MVD) ሕክምና እና ስለ ወረርሽኙ ወቅታዊ ሁኔታ

በጣም ጥሩ። ስለ ሕክምና እና ስለ ወረርሽኙ ወቅታዊ ሁኔታ (Current Situation) መረጃ ልስጥዎ።

💊 የሕክምና አማራጮች
በአሁኑ ሰዓት ለማርበርግ ቫይረስ በሽታ (MVD) ቫይረሱን በቀጥታ የሚያጠፋ እና በዓለም አቀፍ ደረጃ ተቀባይነት ያገኘ ልዩ መድኃኒት ወይም የተፈቀደ ክትባት የለም።

ሕክምናው በዋነኛነት የሚያተኩረው የታማሚውን ሕይወት ለማቆየትና ሰውነቱን ለመደገፍ በሚደረጉ የድጋፍ ሰጪ ሕክምናዎች (Supportive Care) ላይ ነው፦

ፈሳሽ እና ኤሌክትሮላይት አስተዳደር: በቫይረሱ ምክንያት ከሚከሰት ትውከት እና ተቅማጥ የተነሳ የሚጠፋውን ፈሳሽ እና የሰውነት ጨው (ኤሌክትሮላይት) መተካት። ይህም የሰውነት ድርቀትን እና የኩላሊት መጎዳትን ይከላከላል።

የደም ግፊት ቁጥጥር: ከፍተኛ የሆነ የደም መፍሰስ (Hemorrhage) የደም ግፊትን ሊቀንስ ስለሚችል፣ የደም ግፊትን በተገቢው መጠን ለመጠበቅ ሕክምና መስጠት።

የደም መተካት (Blood Transfusions): በከፍተኛ ደም መፍሰስ ምክንያት ለተጎዱ ታማሚዎች ደም ወይም የደም ተዋፅኦዎችን መስጠት ሊያስፈልግ ይችላል።

ኦክስጅን ድጋፍ: የመተንፈስ ችግር በሚፈጠርበት ጊዜ ኦክስጅን መስጠት።

የህመም ማስታገሻዎች: የጡንቻ እና የራስ ምታትን ለመቀነስ።

የሙከራ ሕክምናዎች (Experimental Treatments):

በዓለም አቀፍ ደረጃ የተለያዩ ክትባቶች እና ፀረ-ቫይረስ መድኃኒቶች በሙከራ ላይ ናቸው። በወረርሽኝ ጊዜ እነዚህ የሙከራ ሕክምናዎች (ለምሳሌ ፀረ እንግዳ አካላት/Antibody therapies) በዓለም ጤና ድርጅት ሥር ባለው ሥነ-ምግባራዊ ማዕቀፍ ውስጥ ተፈቅዶላቸው ጥቅም ላይ ሊውሉ ይችላሉ።

📰 የወረርሽኙ ወቅታዊ ሁኔታ (በኅዳር 2025)
የኢትዮጵያ ሁኔታ:

ማረጋገጫ: በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል፣ በተለይም በ ኦሞ ዞን (ጂንካ አካባቢ) የማርበርግ ቫይረስ በሽታ መከሰቱ ተረጋግጧል።

ጉዳት: የተጠረጠሩት እና የተረጋገጡት የጉዳይ ብዛት እና የሟቾች ቁጥር እየተከታተለ ነው። (በመጨረሻው ዘገባ 6 ሰዎች መሞታቸው ታውቋል)።

የጤና ባለሙያዎች ደህንነት: ወረርሽኙ የጤና ባለሙያዎችንም ያጠቃ በመሆኑ፣ የህክምና ሰራተኞችን ደህንነት ለመጠበቅ ልዩ ጥንቃቄ እየተደረገ ነው።

የጤና ዘርፍ ምላሽ:

ክትትል (Surveillance): የዓለም ጤና ድርጅት (WHO) እና የኢትዮጵያ ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ከድንበር አካባቢዎች ጭምር ምልክት የሚያሳዩ ሰዎችን በቅርበት ለመከታተል የክትትል ሥራውን አጠናክረው ቀጥለዋል።

የመከላከል ማዕከላት (Isolation Centers): ታማሚዎችን ከሕብረተሰቡ ለይቶ ለማከም እና የቫይረሱን ስርጭት ለመግታት ልዩ የሕክምና ማዕከላት እየተቋቋሙ ነው።

የህዝብ ግንዛቤ: በሽታው ስለሚተላለፍባቸው መንገዶች እና ስለ መከላከያ ዘዴዎች ለህብረተሰቡ ግንዛቤ የማስጨበጥ ስራዎች እየተሰሩ ነው።

ዓለም አቀፍ ድጋፍ: ዓለም አቀፍ የጤና ድርጅቶች (WHO, CDC) እና አጋር ሀገራት በገንዘብ፣ በሙያተኞች እና በመከላከያ ቁሳቁስ ድጋፍ እያደረጉ ነው።

ዋናው መልዕክት:

አትፍሩ፣ ግን ጥንቃቄ ያድርጉ!

ከላይ የተጠቀሱትን ምልክቶች ካዩ ወይም ከታማሚ ጋር ንክኪ ካደረጉ በፍጥነት ለጤና ተቋማት ሪፖርት ያድርጉ እና የጤና ባለሙያዎች የሚሰጡትን መመሪያ በጥብቅ ይከተሉ።

ሌላ ስለ MVD ወይም ስለ ወቅታዊ ሁኔታው የሚያሳስብዎ ነገር አለ?

15/11/2025

የየማርበርገርግ በሽታ

⚠️ የማርበርግ ቫይረስ በሽታ (Marburg Virus Disease - MVD)
የማርበርግ ቫይረስ በሽታ (MVD) በ ማርበርግ ቫይረስ የሚመጣ ከባድ እና አልፎ አልፎ የሚከሰት፣ ነገር ግን ከፍተኛ የሞት ምጣኔ ያለው የቫይረስ ሄሞሬጂክ ፊቨር (Viral Hemorrhagic Fever) ነው። ከኢቦላ ቫይረስ ጋር በአንድ ዓይነት የቫይረሶች ቤተሰብ (Filoviruses) ውስጥ ይመደባል።

በአሁኑ ሰዓት (ኅዳር 15, 2025) በኢትዮጵያ በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል ውስጥ የዚህ በሽታ ወረርሽኝ መከሰቱ ተረጋግጧል፤ ይህም ለጤና ባለሙያዎች እና ለመላው ማህበረሰብ ከፍተኛ ጥንቃቄ የሚጠይቅ አሳሳቢ ጉዳይ ነው።

🤒 ምልክቶች
የማርበርግ ቫይረስ ምልክቶች በድንገት ይጀምራሉ፣ አብዛኛውን ጊዜ ቫይረሱ ከተጋለጠ ከ2 እስከ 21 ቀናት ባለው ጊዜ ውስጥ።

የመጀመሪያ ምልክቶች (ከፍተኛ ትኩሳት ከተከሰተ በኋላ ባሉት 5 ቀናት ውስጥ)
ድንገተኛ ከፍተኛ ትኩሳት (High Fever)

ከባድ ራስ ምታት (Severe Headache)

የጡንቻ ሕመም (Muscle Aches)

የሰውነት መዛል (Malaise) እና ድካም

ማቅለሽለሽ፣ ማስመለስ እና ተቅማጥ (በሦስተኛው ቀን አካባቢ ሊጀምር ይችላል)

በከፋ ሁኔታ የሚታዩ ምልክቶች (ከ 5 እስከ 7 ቀናት በኋላ)
በዚህ ጊዜ ውስጥ በሽታው እየጠናከረ ይሄዳል፣ ከባድ የደም መፍሰስ ምልክቶች መታየት ይጀምራሉ።

የደም መፍሰስ (Hemorrhagic Manifestations):

ከአፍንጫ፣ ከድድ ወይም ከዓይን የሚፈስ ደም

በሰገራ ውስጥ ደም (ጥቁር ወይም ቀይ)

በቆዳ ስር የሚታዩ የመድማት ምልክቶች

የአካል ክፍሎች መጎዳት (Organ Damage):

የጉበት መጎዳት (Liver failure)

የጣፊያ (Pancreas) መቆጣት

የነርቭ ስርዓት መጎዳት (CNS Involvement):

ግራ መጋባት (Confusion)

መነጫነጭ (Irritability) እና ጠበኝነት

ለብርሃን ስሜታዊ መሆን

🦠 እንዴት ይተላለፋል?
የማርበርግ ቫይረስ ዋናው መገኛ የፍራፍሬ የሌሊት ወፎች (African fruit bats) እንደሆኑ ይታመናል፣ በተለይም በዋሻዎች እና በማዕድን ማውጫዎች ውስጥ።

በሰዎች መካከል ያለው ስርጭት በሚከተሉት መንገዶች ይከሰታል፦

የሰውነት ፈሳሽ ንክኪ: በቫይረሱ ከተያዘ ሰው ደም፣ ምራቅ፣ ትውከት፣ ሰገራ፣ ሽንት እና የዘር ፈሳሽ ጋር በቀጥታ በመገናኘት።

በተበከሉ ቁሶች: በቫይረሱ የተበከሉ አልጋ ልብሶች፣ መርፌዎች ወይም የህክምና መሳሪያዎች በመንካት።

የሬሳ አያያዝ: በቫይረሱ የሞቱ ሰዎችን አስከሬን በባህላዊ መንገድ በሚያጥቡ ወይም በሚያስተናግዱበት ጊዜ።

🛡️ መከላከያ ዘዴዎች
በአሁኑ ጊዜ ለማርበርግ ቫይረስ በሽታ የተረጋገጠ ክትባት የለም። ስለዚህ፣ መከላከል ከሁሉም በላይ አስፈላጊ ነው፦

ንክኪን መከላከል (Avoid Contact): ከታመሙ ሰዎች ወይም በበሽታው ከሞቱ ሰዎች አስከሬን ጋር ቀጥተኛ ንክኪን ማስወገድ።

የእጅ ንፅህና (Hand Hygiene): እጅን በተደጋጋሚ በሳሙና እና በውሃ ወይም በአልኮል መሠረት በተሰራ ማጽጃ (Sanitizer) መታጠብ።

የሌሊት ወፍ አካባቢን ማስወገድ: የሌሊት ወፎች የሚኖሩባቸውን ዋሻዎች ወይም በብዛት የሚገኙባቸውን አካባቢዎች አለመግባት።

የግል መከላከያ ቁሳቁስ (PPE): የጤና ባለሙያዎች ታማሚዎችን ሲያስተናግዱ ከፍተኛ ጥንቃቄ ማድረግ እና ተገቢውን የመከላከያ ልብስ (ጓንት፣ ጋውን፣ ማስክ) በአግባቡ መጠቀም።

ፈጣን ሪፖርት: ከላይ የተጠቀሱት ምልክቶች ከታዩብዎ ወይም ከታመመ ሰው ጋር ንክኪ ካደረጉ ወዲያውኑ በአቅራቢያዎ የሚገኘውን የጤና ተቋም ያነጋግሩ። ራስዎን ወደ ቤተሰብዎ እንዳያሰራጩ ለብቻዎ ለመቆየት ይሞክሩ።

ማስታወሻ: ምልክቶቹ እንደ ወባ እና ታይፎይድ ካሉ ሌሎች ትኩሳት በሽታዎች ጋር ሊመሳሰሉ ስለሚችሉ፣ በጥርጣሬ ጊዜ ወዲያውኑ የጤና ባለሙያ ማማከር ለትክክለኛ ምርመራ ወሳኝ ነው።

ስለ ህክምና አማራጮች ወይም ስለ ወረርሽኙ ወቅታዊ ሁኔታ ተጨማሪ ማወቅ ይፈልጋሉ?

15/11/2025

ወቅታዊ የጤና ዜና በኢትዮጵያ (Current Health News in Ethiopia)
1. 🚨 የሄሞሬጂክ ፊቨር ወረርሽኝ (Viral Hemorrhagic Fever Outbreak)
ሁኔታ: በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል (በጂንካ አካባቢ) የሄሞሬጂክ ፊቨር ተጠርጣሪ ወረርሽኝ ተከስቷል።

የጉዳት መጠን: እስካሁን ድረስ ዘጠኝ ሰዎች በበሽታው እንደተጠረጠሩና ከእነዚህ ውስጥ ስድስቱ (ሁለት የጤና ባለሙያዎችን ጨምሮ) መሞታቸው ተዘግቧል።

ምላሽ: የኢትዮጵያ ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር እና የዓለም ጤና ድርጅት (WHO) የበሽታውን ምንጭ ለመለየት እና እንዳይዛመት ለመከላከል ባለሙያዎችንና ድጋፎችን (የግል መከላከያ ቁሳቁስ፣ የገንዘብ ድጋፍ) ወደ አካባቢው ልከዋል።

2. 💉 የጤና አገልግሎት ማሻሻያዎች እና ዘመቻዎች
የወባ ክትባት (Malaria Vaccine): ኢትዮጵያ በቅርቡ የ R21/Matrix-M የተባለውን የወባ ክትባት በዕለት ተዕለት የክትባት መርሃ ግብር ውስጥ በማካተት ከ5 ዓመት በታች የሆኑ ህጻናትን ጥበቃዋን አጠናክራለች።

የማህፀን በር ካንሰር ምርመራ (Cervical Cancer Screening): የማህፀን በር ካንሰርን ለመመርመር እና ለማከም የሚያስችል ወር ሙሉ የሚቆይ የጅምላ ዘመቻ ተጀምሯል።

የመድሃኒት ቁጥጥር (Medicine Regulation): የዓለም ጤና ድርጅት (WHO) የኢትዮጵያን ብሄራዊ የመድኃኒት ቁጥጥር ስርዓት "Maturity Level 3" ደረጃ ላይ መድረሱን ይፋ አድርጓል፤ ይህም የሀገሪቱ የመድሃኒት ጥራት እና ደህንነት ዓለም አቀፍ ደረጃን ማሟላቱን ያሳያል።

3. 🛡️ ሌሎች ትኩረት የተሰጣቸው ጉዳዮች
የህጻናት ጥበቃ: የዓለም ጤና ድርጅት በአፍሪካ ያሉ አጋሮች በህጻናት ላይ የሚደርሱ ጥቃቶችን ለማስቆም የሚያደርጉትን ጥረት ለማጠናከር ተስማምተዋል።

ክትባት (Immunization): በሀገር አቀፍ ደረጃ በሚደረጉ የክትባት ዘመቻዎች በሚሊዮን የሚቆጠሩ ህጻናት ከኩፍኝና ከሌሎች በሽታዎች እንዲጠበቁ እየተደረገ ነው።

ምን ዓይነት የጤና መረጃ ማወቅ ይፈልጋሉ?

ስለ ሄሞሬጂክ ፊቨር መከላከል ዘዴዎች?

ስለ ወባ ክትባት ተጨማሪ መረጃ?

ሌላ የተለየ የጤና ርዕስ?

15/11/2025

Big shout out to my newest top fans! 💎 Terefe Alemu U

Drop a comment to welcome them to our community, fans

15/11/2025

ሄሞሬጂክ ፊቨር (Hemorrhagic Fever) ምንድን ነው?

ሄሞሬጂክ ፊቨር (Hemorrhagic Fever) በቫይረስ የሚመጣ ከባድ በሽታ ሲሆን፣ በድንገተኛ ትኩሳት፣ በሰውነት ውስጥም ሆነ ከውጭ ደም በመፍሰስ እና ሌሎች ከባድ ምልክቶች የሚታወቅ የሕመም አይነቶች ስብስብ ነው።

በአሁኑ ሰዓት (ኅዳር 15, 2025) በኢትዮጵያ በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል (በኦሞ አካባቢ) ማርበርግ ቫይረስ በሽታ (Marburg Virus Disease - MVD) በመባል የሚታወቀው የሄሞሬጂክ ፊቨር ወረርሽኝ መከሰቱ ተረጋግጧል።

🦠 የሄሞሬጂክ ፊቨር ዓይነቶች
ሄሞሬጂክ ፊቨር የሚያስከትሉ ቫይረሶች የተለያዩ ቢሆኑም፣ በተለይም በአፍሪካ እና በሌሎች ክልሎች ሊከሰቱ የሚችሉት ዋና ዋናዎቹ የሚከተሉት ናቸው። ሁሉም ተመሳሳይ ከባድ ምልክቶች ሊያሳዩ ይችላሉ።

ማርበርግ ቫይረስ (Marburg Virus): በአሁኑ ጊዜ በኢትዮጵያ የተረጋገጠው።

ኢቦላ ቫይረስ (Ebola Virus):

ላሳ ፊቨር (Lassa Fever):

ክራይሚያ-ኮንጎ ሄሞሬጂክ ፊቨር (Crimean-Congo Hemorrhagic Fever - CCHFV):

🤒 ምልክቶች

ምልክቶች
የሄሞሬጂክ ፊቨር ምልክቶች በቫይረሱ አይነት ይለያያሉ፣ ነገር ግን በመጀመሪያዎቹ ደረጃዎች የሚታዩት ምልክቶች ብዙውን ጊዜ ድንገተኛ እና ከባድ ናቸው።

ከፍተኛ ትኩሳት

ከባድ ራስ ምታት

የጡንቻ ህመም

ድካም እና የሰውነት መዛል

ማቅለሽለሽ፣ ማስመለስና ተቅማጥ

በከፋ ሁኔታ ሲባባስ ደግሞ የሚከተሉት የደም መፍሰስ ምልክቶች ሊታዩ ይችላሉ፦

ከውስጥ የሚፈስ ደም (ለምሳሌ ከዓይን፣ ከድድ፣ ከቆዳ ስር)

ከፍተኛ ደም መፍሰስ (Hemorrhage)

የአካል ክፍሎች መዛባት (Organ Failure)

🛡️ መተላለፊያ መንገዶች እና መከላከያ ዘዴዎች (ማርበርግን መሠረት በማድረግ)
መተላለፊያ መንገዶች
ማርበርግ ቫይረስ (እና ሌሎች የሄሞሬጂክ ፊቨር አይነቶች) ከታማሚ ወደ ጤነኛ የሚተላለፈው፦

በታማሚ ሰው የሰውነት ፈሳሾች ቀጥታ ንክኪ: እንደ ደም፣ ምራቅ፣ ሽንት፣ ትውከት እና የዘር ፈሳሽ።

በተበከሉ ቁሶች አማካኝነት: እንደ አልጋ ልብስ፣ መርፌ፣ ወይም ልብሶች።

ከዱር እንስሳት: እንደ የፍራፍሬ የሌሊት ወፎች ወይም የታመሙ እንስሳት።

የመከላከያ ዘዴዎች
በአሁኑ ወቅት ማርበርግ ቫይረስን ለመከላከል ተቀባይነት ያገኘ ክትባት የለም። ስለዚህ ዋናው ትኩረት በሽታውን ከመከላከል ላይ መሆን አለበት፦

የንክኪ መከላከል: ከታመሙ ሰዎች ጋር የሚደረግ ቀጥተኛ ንክኪን ማስወገድ።

የእጅ ንፅህና: በተደጋጋሚ እጅን በሳሙና እና ውሃ መታጠብ ወይም የአልኮል ማጽጃ መጠቀም።

የግል መከላከያ ቁሳቁስ (PPE): የጤና ባለሙያዎች ታማሚዎችን ሲያስተናግዱ ጓንት፣ ጭንብል እና ልዩ ልብሶችን በአግባቡ መጠቀም።

ከሌሊት ወፎች ጋር ንክኪን ማስወገድ: የቫይረሱ ተፈጥሯዊ መገኛ እንደሆኑ ስለሚታሰቡ የሌሊት ወፎች ከሚኖሩባቸው ዋሻዎች እና አካባቢዎች መራቅ።

የታመሙ ሰዎችን ሪፖርት ማድረግ: ከላይ የተጠቀሱትን ምልክቶች ካዩ ወዲያውኑ በአቅራቢያዎ ለሚገኝ የጤና ተቋም ሪፖርት ማድረግ።

የኢትዮጵያ ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር እና የዓለም ጤና ድርጅት በሁኔታው ዙሪያ መረጃ እየሰጡ ስለሆነ፣ በጤና ባለሙያዎች የሚሰጡትን መመሪያዎች እና ምክሮች በጥንቃቄ መከታተል እና ምልክት ከታየ ወዲያውኑ ወደ ጤና ተቋም መሄድ ያስፈልጋል።

ስለ ማርበርግ ቫይረስ ተጨማሪ ዝርዝር መረጃ ወይም የመከላከያ እርምጃዎችን በተመለከተ ማወቅ ይፈልጋሉ?
በ inbox ይጠይቁን

15/08/2025

🇪🇹🇪🇹በተከሰተው ጦርነት ምክንያት ስንቶች ለአእምሮ ጤና እክል ይጋለጣሉ ይሁን?

📌📌የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ (PTSD) በተደጋጋሚ፣ በግዴለሽነት እና ጣልቃ በሚገቡ አስጨናቂ ትዝታዎች የአሰቃቂ ክስተት እና የመለያየት ምላሾች ይታወቃል።

📌📌የትጥቅ ግጭቶች፣ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች እና ብሄርን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች የእለት ተእለት ክስተቶች እየሆኑ ባሉባቸው እንደ ኢትዮጵያ ባሉ ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት የድህረ-አሰቃቂ ጭንቀት መታወክ ብዙም የሚታወቅ ነገር የለም።

📌📌በሜታ-ትንተና ውጤት መሠረት፣ ከጦርነቱ በኋላ በሚኖሩ ክልሎች ውስጥ የሚኖሩ 242 ሚሊዮን የሚሆኑ ጎልማሶች ከጦርነት የተረፉ ሰዎች በ PTSD ይሰቃያሉ።

📌📌238 ሚሊዮን ያህሉ ከጦርነት የተረፉ ጎልማሶች በከባድ የመንፈስ ጭንቀት ይሰቃያሉ።

📌📌የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ(PTSD) ከዓለም አቀፍ የበሽታዎች ሸክም ወደ 4% የሚጠጋ የዓለም ሕዝብ እንደሆነ ጥናቶች ያሳያሉ።

📌📌በሕዝብ ላይ የተመሰረቱ ጥናቶች እንደሚያሳዩት የ PTSD ስርጭት በ 2 እና 15% መካከል ነው። ይህም በሃገራችን በተጠና ጥናት ከፍተኛ ተጋላጭነት ባላቸው አከባቢዎች ውስጥ የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ 58% መሆኑን የተጠናው ጥናት ያመለክታል።

📌📌ከሰለጠኑት አገሮች ጋር ሲነጻጸር ዝቅተኛ ገቢ ባላቸው አገሮች የድህረ-አሰቃቂ ጭንቀት (PTSD) ስርጭት ላይ ጥቂት ጥናቶች አሉ። የሚገኙ መረጃዎች እንደሚያመለክቱት ጦርነት እና ፖለቲካዊ ብጥብጥ ከ PTSD ከፍተኛ መጠን ጋር የተቆራኙ ናቸው።

📌📌ለ PTSD መጨመር ዋና አስተዋፅዖ ምክንያቶች በአራት ምድቦች ተከፍለዋል። እነዚህ እንደ የአዕምሮ ህመም እና በቤተሰብ ውስጥ የአደንዛዥ እፅ አጠቃቀም፣ የአሰቃቂው ክስተት እራሱ፣ የተጋላጭነት ደረጃ እና ከጉዳት በኋላ ያሉ እንደ ማህበራዊ ድጋፍ ያሉ ቅድመ ነባር ምክንያቶች ናቸው።

📌📌በPTSD የሚሰቃዩ ግለሰቦች በጦር ኃይሎች እና በሲቪሎች ላይ ቀጥተኛ ተጎጂዎች ቀጥሎ በበርካታ መንገዶች የህዝብ እና የአዕምሮ ጤና ውጤቶች ላይ ተጽእኖ የማድረግ አቅም አላቸው። እንዲሁም ከከፍተኛ የስነ-አእምሯዊ ተጓዳኝነት፣ ራስን ማጥፋት አደጋ መጨመር እና ከፍተኛ ኢኮኖሚያዊ ሸክም ጋር የተያያዘ ነው።

📌📌ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት 77% የሚሆኑት የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ ህክምና አያገኙም።

📌📌የድህረ-አስጨናቂ ጭንቀት (PTSD) አሰቃቂ ክስተት፣ ተከታታይ ክስተቶች ወይም የሁኔታዎች ስብስብ ባጋጠማቸው ወይም ባዩ ሰዎች ላይ ሊከሰት የሚችል የአእምሮ ህመም ነው።

📌📌አንድ ግለሰብ ይህን በስሜታዊነት ወይም በአካል ጎጂ ወይም ለሕይወት አስጊ ሆኖ ሊያጋጥመው ይችላል እና አእምሯዊ፣ አካላዊ፣ ማህበራዊ እና/ወይም መንፈሳዊ ደህንነትን ሊጎዳ ይችላል።

📌📌ለምሳሌ የተፈጥሮ አደጋዎች፣ ከባድ አደጋዎች፣ የሽብር ድርጊቶች፣ ጦርነት፣ አስገድዶ መድፈር/ወሲባዊ ጥቃት፣ ታሪካዊ ጉዳት፣ የቅርብ አጋር ጥቃት እና ጉልበተኝነት፣

📌📌PTSD በሁሉም ሰዎች፣ በየትኛውም ጎሳ፣ ዜግነት ወይም ባህል፣ እና በማንኛውም እድሜ ሊከሰት ይችላል።

📌📌ሴቶች ለPTSD የመጋለጥ እድላቸው ከወንዶች በእጥፍ ይበልጣል።

📌📌በብልጭታ ወይም በቅዠቶች ክስተቱን እንደገና ሊያድሱት ይችላሉ።

✍ሀዘን

✍ፍርሃት ወይም

✍ቁጣ ሊሰማቸው ይችላል

✍ከሌሎች ሰዎች እንደተገለሉ ወይም እንደተገለሉ ሊሰማቸው ይችላል።

📌📌PTSD ያለባቸው ሰዎች አሰቃቂውን ክስተት ከሚያስታውሷቸው ሁኔታዎች ወይም ሰዎች ይርቃሉ፣ እና እንደ ከፍተኛ ድምጽ ወይም ድንገተኛ ንክኪ ለሆነ ነገር ጠንካራ አሉታዊ ምላሽ ሊኖራቸው ይችላል።

ደሳለኝ አስማረ (Mental Health Specialist )

31/07/2025

የማልት መጠጦች ጥቅም አላቸው ብላችሁ ታምናላችሁ ወይስ ጉዳት??