Dr Kedir, Harar (2025)

05/04/2025

HIR'INA DHIIGAA (ANEMIA)
Hir'ina dhiigaa jechuun yoo seeliin dhiiga diimaa qaama keenya keessatti argamu haga barbaachisuu irraa gadi bu'e jechuudha.

MALLATTOO
1. Dadhabbii, afuurri cituu
2. Mataa dhukkubbii
3. Lafti namaan maruu,
4. Waa yaadachuu dadhabuu.
5. Dha'annaan onnee oduma taa'anii akka
nama fiiguu namatti dhaga'amuu.
6. Gurra keessaa namatti iyyuu
7. Dhamdhamni nyaata namatti jijjiiramuu fi kkf.

KA'UMSA
1. Dhiiguu (kanneen akka da'umsaa, balaa tasaa, marsaa laguu yeroo dheeraa, kintaarootii fi kkf)
2. Hir'ina viitamin B.
3. Hir'ina elementii ayirenii (Iron)
4. Raammoo garaa (hook worm)
5. Dhukkuba busaa (malaria)
6. Dhukkuba kalee yoo namarra ture
7. Dhukkuboota lafee (bakka itti dhiigni
oomishamu) miidhan.
8. Dhukkubootni biroo kan yeroo dheeraaf
namarra turan illee hir'ina dhiigaa ni fidu.

NYAATA KAMTU HIR'INA DHIIGAA ITTISA?
1. Tiruu beeyladootaa
2. Hundee diimaa.
3. Timaatimaa fi loomii.
4. Kuduraalee fi muduraalee.
5. Damma fi Aannan
6. Nyaata armaan olii kana yoo nyaannu
bunaa fi shayii waliin dhuguu hin qabnu.
Kunis xuuxamuu iron waan hir'isuuf.

Fayyaan Faaya
Dr Kedir

05/04/2025

Gargaarsa duraa (First Aid) namoota gaggabdoo qabaniif
1. Sosochii (hurgufamuu) qaamaa sababa gaggabdoo dhufe dhaabuuf hin qabiinaa (akka hin urgufamne gochuu hin yaaliinaa).
2. Cinaachaan Ciibsaa
3. Uffataa fi meeshaa adda addaa naannoo mormaa jiru irraa baasaa ykn itti laaffisaa.
4. Waantota akka huccuu, mukaa fi waan garaa garaa gargaaruuf jecha afaan keessa hin galchiinaa.
5. Wantoota sibiilaa fi fuullee irraa hojjataman (fkn fuullee ijaa) irraa baasaa.
6. Haga gaggabdoon dhiisutti (hurgufamuun qaamaa dhaabatutti) wantoo akka lallaafaa, bishaan, nyaata fi waan garagaraa itti hin kenniinaa.
Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

07/08/2024

Goginsi garaa dhibee Kintaarootii namatti ni fida!
Mallattoowwan goginsa garaa maali?
🌱 Torbanitti yeroo 3 gadi sagaraa ykn udaan namaa ba’uu dhabuu.
🌱 Sagaraa ykn udaan baay’ee jajjabaa ta’e haguu
🌱Yeroo mana fincaanirraa taa’an garmalee hittanuu
🌱 Miirri akka waan waanti buubbuu ykn munnee keenya cufeetti nutti dhaga’amuu
🌱Sagaraa ykn udaan isiniif bahuu didee baasuuf garaa keessan gadi dhiibuu ykn quba harkaa keessan keessa galchitanii baasuuf yaaluu

Taateewwan ykn wantootni goginsa garaaf nama saaxilan maalfaadha?
🌱Dulluma
🌱 Dhiira caalatti shamarran goginsa garaaf saaxilamu
🌱 Bishaan baay’inaan dhuguu dhiisuu.
🌱Nyaata faayibarii baay’inaan of keessaa hin qabne soorachuu. Kana jechuun nyaati (nyaanni/nyaatni) faayibarii hedduu of keessaa qaban kanneen akka kuduraafi fuduraa akkasumas nyaati callaan goginsa garaa namarraa dhorku jechuudha.
🌱Sochii qaamaa gochuu dhiisuu ykn sochii qaamaa gahaa hin taane gochuu
🌱Rakkoo dhiphuu sammuu
🌱 Qorichoonni tokko tokkos kan goginsa garaa fidan baay’een jiru. Qorichoonni kunniinis qoricha dhukkubbiif oolan,qorichoota dhiibbaa dhiigaaf kennaman fi qorichoota hirribaaf kennaman faadha.

Goginsa garaa ofirraa dhorkuuf/of yaaluuf maal gochuu qabna?
🌱 Nyaata faayibarii hedduu of keessaa qaban kanneen akka: baaqelaa,atara,boloqqee kuduraaf fuduraafaa baayi’naan soorachuu.
🌱Bishaan hedduminan dhuguu. Guyyaatti bishaan burcuqqoo 6-8 dhuguu, namoonni baay’een keessayyuu waqtii gannaa na dheebossaa hin jiru jechuun bishaan hin dhugan. Kun rakkoo fayyaa garaagaraaf nu saaxiluu danda’a
🌱 Sochii qaamaa gahaa tahe gochuu. Namni tokko sochii qaamaa guyyaatti daqiiqaa soddomaaf, torban keessaa ammoo guyyaa shaniif gochuu qaba.
🌱Akkuma miirri sagaraa nu qabeen, mana fincaanii deemuu qabna.
🌱 Nyaatawwan faayibarii xiqqoo of keessaa qaban kanneen akka: nyaata zayita of keessaa qabaniif nyaata bu’aa foonii ta’an xiqqeessanii nyaachuu.
Yoo baayinaa namarra ture mallattoowwan dhibee kaanis ta'uu waan danda'uuf mana yaalaa deemanii qoratamuun gaariidha!
Fayyaa hin dhabinaa
Dr Kedir

27/05/2024

Gaggabdoo /Gaggaba/ Epilepsy
----------------------------------------------------
✍🏾 Gaggabdoon kan dhufu sochiin elektiriikii sirrii hin taane sammuu keessatti yoo uumamu.

✍🏾 Mallatoolee gaggabdoo
* Qaama hargufuu
* Of wallaaluu
* Ijji ol garagaluu
* Hoomachi afaaniin jiguu fi kkf.

NAMNI YOO NU BIRATTI GAGGABE MAAL GOCHUU QABNA?
✍🏾Dalgatti yookaan cinaacharratti ciibsuu.
Kunis nyaatni garaacha isaa keessaa ol deebi'uun gara somba isaa akka hin seenneef gargaara.

✍🏾 Ibiddaa, wantoota qara qabani fi miidhaa geessuu danda'an irraa fageessuu.
✍🏾 Gara mana yaalaa geessuu

WANTOO GOCHUU HIN QABNE
✍🏾 Kibriita itti aarsuun gonkumaa hin barbaachisu.
✍🏾 wantoota adda addaa afaan keessa kaahuu hin barbaachisu.
✍🏾 Nama gaggabaaru dirqamaan lafatti gadi qabuun, gaggaba san humnaan dhaabsisuuf yaaluun miidhaa malee faayidaa hin qabu.

✍🏾CARRAA GAGGABNI NAMA MUDATU XIQQEESSUUF, NAMNI GAGGABDOO QABU MAAL GOCHUU QABA?
1. Dawaa isaa akka ajajameefitti fudhachuu
2. Dawaa gaggabdoof kennamu tasa addaan kutuun miidhaa com as a geessisuu waan danda'uuf dawaa addaan kutuu dhiisuu.
3. Hirriba gahaa rafuu
4. Wantoota isa dhippisan xiqqeessuu
5. Boqonnaa gahaa gochuu
6. Nyaata madaalamaa nyaachuu

Dr Kedir
Fayyaan Faaya

27/08/2023

■MOLUMMAA FI DHIIRUMMAA
Namoonni baay'een molummaa fi dhiirummaan (virility) akka waan hidhata qabaniitti hubatu.
***********************************************
●Kana jechuun dhiirri moluun walqunnamtii saalaa irratti cimaadha akka jechuuti.
●Wanta kana irratti qorannoon garagaraa akka jedhutti garuu jarri lamaan baay'ee hidhata hin qaban jedha.
●Haa ta'u malee, darbee darbee moluun sababa baay'achuu hormoonii "testosterone" jedhamuun dhufe waliin hidhata xiqqoo qabaachuu danda'a jedha.
●Moluun akkuma baay'achuu hormoonii kanaatiin dhufuu danda'u, hir'achuu isaatiin illee dhufuu danda'a.
●Akkasumas, baay'achuu fi hir'achuu hormoonii kanaan alatti sababoonni molummaa fidan baay'eedha.
●Kanaaf, yaadni dimshaashaan molummaa fi dhiirummaan hidhata qabu jedhu sirrii miti.
**********************************************
Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

26/08/2023

Gosoota dubartii yeroo walqunnamtii saalaa.

Yeroo walqunnamtii saalaa dubartoonni hunduu amala garaa garaa akka agarsiisan beekamadha. Dubartiin tokko kam jalatti akka argamtu baruu dandeessi. Dhiirris jaalallee/haadha warraa isaa kam jalatti akka ramadamtu beekuu danda'a

Dirty talker : Dubartiin isaan kun dhiira qaaman wal tuquun walqunnamtii saalaa raawwachuu hin jaallatan. Irra caalatti message walii barreessudhaan fedhii baati. Yookin sagalee bilbilaatin. Qaama saalaa isaarra jechoota inni fayyadamuutu ishee fedhii itti kaasa.

The dead body : Maquma isaarraa dubisuun akka danda'amutti dubartiin gosa kana jalatti ramadan akkuma reeffa du'eeti. Dhiira jala of gattee dubartii diriirtee ciistudha. Dhiirumatu kophaa isaa dafqee dhama'a malee ishiin waan takka hin sochootu. Dubartoonni gosa kana ofii isa hin gargaaran garuu immoo gadi ba'anii maqaa dhiiraa balleessudhaan warra beekamaniidha. Dubartoonni biyya keenyaa baay'een isaanii as jala galu.

The reducteros : Dubartoonni gosa kana walqunnamtii saalaa bareeda jaalalaan guutame inni itti aanu akka inni hawwiin eegu warra taasisaniidha. Isaan kunis poosishinii garaa garaa hin beekan. Akkas godhi, akkana godhi hin jedhan. Calliste jala haa ciistu malee ishiin kun sagalee ni dhageessifti, ni aaddi, irra deddeebin maqaa isaa waaamun uuff damma koo jetti. Yeroo xumuruu geesses ni himatti. Dhungachuu irra kaastee yeroo fixaniin boodas morma jala seenuun dubartii gammadduu ta'uu ishee ibsituudha. Dubartii gosa kana dubartii waa'ee walqunnamtii saalaa beektuu fi bishaan magaalaa dhamdhamteedha.

Adventurous : Dubartoonni yeroo walqunnamtii saalaa amala akanaa qaban biyya keenya waan baramanii miti. Biyyoota birootti ni adeemsifamu. Gosti kuni humna fayyadamuun gammachuu argamuudha. Dubartiin ulee jaallatti jedhama. Gosti kun kaa fuula keessa kabaluun raawwata. Akkasumas boroo (teessuma) ishee kaballaan waaduun raawwachuu danda'a. Qabattoon reebuu, morma hudhuu faatu jira.
****************************
Waan dubbistaniif Galatoomaa.
Followed Share Like Gochuun nuu gargaara
Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

25/08/2023

Warri akkakoo garaacha isin gubuuf garuu hin ta'u
QAARAA/GREEN CHILLIES/BARBAREE Fayidaa akkamii qabaa?
1. Dhukkuba saayinasii fi qorra nurraa foyyeessa.
2. Qabiyyee vitaamin C guddaa of keessaa qaba.
3. Dhukkubbii qaamaa nurraa hir'isa.
4. Fedhii nyaataa hedduu nuuf dabala.
5. Qaroo ijaaf hedduu gargaara.
6. Miira keenya (mood) to'achuuf baay'ee gargaara.

Fayyaan Faaya
Dr Kedir

24/08/2023

●Shamarraniif
Shamarran Yeroo halkan raftan uffata jalaa (paantii) uffattanii hin rafinaa. Sababni isaas uffanni jalaa ykn paantiin guyyaas uffachaa turtan galgala yoo uffattan ho'inniif rigati naannoo qaama saalaa waan dabaluuf carraa infeekshinii baakteeriyaaf fangasiin qabamuu dabala. Kanaaf uffata jalaa(paantii) yoo baastanii raftan naannoon qaama saalaa qilleensaa gahaa waan argatuuf gaariidha.
Hub: Yeroo laguu hin ilaallatu!

Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

24/08/2023

SAAYINASII (Sinusitis)
Saayinasiin qaama keenya, saayinasaayitis (sinusitis) ykn kulkula sayiinasii kan jennu ammoo dhukkuba.
************************

Kanaan dura waa'ee Asmii Yoon barreessu, kan kulkula saayinasii (sinusitis) na gaafattanii turtan dubbisaa.
Saayinasiin maqaa qaamota keenyaa keessaa tokkooti. Saaynasiin baayyinaan afur kan ta'an qaamota keessi isaanii qullaa (duwwaa) qilleensaan guutame jiru, kan lafee naannoo funyaanii jiran keessatti argamanidha.
****************************

Qaamonni kun yeroo fayyaa isaanii qiilleensaan guutamanii haa jiraatan malee yeroo tokko tokko: dhangala'aa hin barbaachifneen, baakteriyaadhaan, vaayirasiin akkasumas seelota qaamaa bakka sanatti hin barbaachifneen fi kan biroon illee ni dhuunfatamu. Yeroo kana kan sinusitis ykn kulkula sinusii jennu.
***************************

Allergic sinusitis kan jennu, kan yeroo baay'ee namni barteedhaan 'saayinasii' jedhee waamu, sababa alerjiin yoo saayinasiin keenya kulkulu jechuudha. Saayinasiin kun akkuma dhukkuba asmii yeroo darbe ibsee waantoota alaa itti dhufan loluudhaan kan namatti dhufudha. Akkuma asmii dhukkubni kun waantoota akka qilleensa qorraa, qilleensa gogaa, dhukkee, foolii daraaraa garagaraa, fi kkf. dhufuu namatti ka'uu danda'a. Dhukkubni kun mallattoowwan akka mataa dhukkubsuu, funyaan cufuu, fuula dhukkubsuu, haxxifachiisuu, qufaasisuu fi kkf argisiisa.
Yaala isaa ilaalchisee akkuma dhukkuba asmii waantoota dhukkuba kana nutti kaachisan irraa fagaachuun furmaata isa duraa ta'ee osoo jiruu, yeroo tokko dhukkuba alarjii kana irratti baakteeriyaan garaagaraa dabalamuun qaama sinus jedhamu kanatti seenuu waan danda'aniif, keessumaa ho'iinsi qaamaa (fever) yoo qabaatan, mana yaalaa deemanii ilaalanii adda baafachuun gaariidha. Baakteriyaan qaama sinus jedhamu kana keessa seenee, yeroo dheeraaf osoo hin yaalamiin yoo turan ammoo rakkoo biraa irra nu buusu mala. Fakkeenyaaf sinusiin sammuu cinaatti waa argamuun achumaan baakteriyaan gara sammuutti seenuun infekshinii sammuu (meningitis) illee fiduu danda'a. Kun keessumaa namoota dhukkuba biroo akka dhukkuba HIV/AIDS fi dhukkuba sukkaaraa qaban mudachuu waan maluuf of eeggachuu qabu. Sinusitis sababa alerjiin dhufu garuu ofumaa qoricha gargaraa fudhachaa yeroo isaa eegee mallattoowwan isaa kun dhabamuu, akkasumas deebi'anii dhufuu malu.
*********
Fayyaan Faaya
Dr Kedir

21/08/2023

Dargaggoonni hedduun Qoricha qaama saalaa dhiiraa kaasu hedduminaan fayyadamuun dhiibbaa hamaaf saaxilamaa jiru!

Yeroo amma kana qorichoota baayinaan biyya keenya keessaati gurguramaa jiru keessaa tokko qorichaa qaama saalaa dhiiraa laafe kaasu Vaayigiraa jedhamudha. Qorichi kun haala nama yaaddeessuun irra caalaatti dargaggoonni keenya hedduminaan fayyadamaa jiru.

Mee waa’ee qorichaa kanaa waliin haa ilaallu
Qorichii Vaayigiraa ykn Siildenaafil jedhamu kun ogeessa fayyaan namoota rakkoo fayyaa kahuu dhabuu qaama saalaa dhiiraa qabaniif akkasumas namoota dhiibbaa dhiigaa somba keessaa (Pulmonary hypertension ) qabaniif kennama.

Qorichii kun namoota qaamni saalaa isaanii kahuu dide ykn kahuuf dadhabaa taheef kennama. Kunis namoota sababa umurii fi dhibee fayyaa buleeyyii akka Dhibee sukkaaraafi kkf qabaniif ogeessa fayyaan kennama.
Ogeessi fayyaa tokkos qorichaa kana yoo ajaju namni sun Rakkoo fayyaa kan biro kanneen akka dhibee Onnee , Dhiibbaa dhiigaa, dhibee kaleefi tiruu akkasumas qorichaa inni dhibee biraaf fudhatu ilaalee kenna. Garuu haala yeroo ammaa argaa jirruun qorichi kun bakka garaagaraatti ajaja ogeessa fayyaa ykn hakiimaa malee yeroo gurguramaa jiru argaa jirra. Keessumaa dargaggoonni umuriin isaanii waggaa 20 gadi tahellee qoricha kana yeroo isaan fayyadaman nii argama.

Qorichii kun maashaa ujummoo dhiigaa qaama saalaa keessatti argamu diriirsuun dhiigni gara ujummoo dhiigaa qaamaa saalaa keessa jiru akka guutu gochuun qaamni saalaa akka kahu godha.Kanaaf sababa rakkoo fayyaa garaagaraan namoota qaamni saalaa isaanii kahuu dideef ykn jabaachuu dideef(Erectyle dysfuntion) ajaja ogeessa fayyaan kennama.

Qorichi kun namoota rakkoo fayyaa garaagaraa kanneen akka dhibee onnee qabna, dhiibbaa dhiigaa,dhibee kaleefi tiruu hamaa, namoota qorichaa dhibee onneef kennaman tokko tokko fudhataniifi kkf waliin yoo fudhatan rakkoo biraa irraan geessisuu dandaha.Kanaaf ogeessi fayyaa rakkoo kanaaf kana fakkaatan ilaalee erga adda baasee booda kennuu qaba kan jennu.

Namoota qorichii kun ajaja ogeessa fayyaan kennameef waan isaan beekuu qaban keessaa muraasni:-
1. Qorichaa kana wal-qunnamtii saalaa dura daqiiqaa 30 – sahaa dursanii fudhachuu qabu
2. Guyyaatti yeroo 1 qofa fayyadamuu qabu
3. Doozii ykn hamma ogeessi fayyaa ajajee kennerra dabarsuu hin qaban
4. Qorichii kana fudhatanii sahaa 4f walitti aansee qaamni saalaa isaanii kahee dhaabatee yoo ciisuu dide dabalataanis kahee hedduu dhukkuba yoo tahe hatattamaan mana yaalaa deemuu qaba
5. Mallatoowwan akka dhukkubbii laphee hamaa, rakkoo arguu ijaa, hafuurri namatti ciccituu, harma miilaaf qaamni biraa dhiitahuu,hurka ykn dafaqa garmalee argitanii hin beekneefi kkf yoo isin quunname hatattamaan mana yaalaa deemuu qabdu.

Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

18/08/2023

Dubartiin tokko yeroo wal-qunnamtii saalaa/Erga wal-qunnamtii saalaa gootee maaliif dhiiguu dandeessi(karaa qaama saalaa) ?
1.naannoon qaama saalaa ishee yoo jiidha hin qabaanne/gogaa yoo tahe. Kunis sababa rakkoo umurii (dubartoota laguun dhaabate Akkasumas shamarran kaan irratti turtii yeroo wal-qunnamtii saalaa duraa(fore play) kanneen akka dhungoo/sukkuummaa gochuu dhiisuu.
2.infeekshinii qaama saalaa isaanii (vaginitis)
3.wal-qunnamtii saalaa yeroo jalqabaa(virginity).
4.infeekshinii balbala gadameessaa(cervicitis)
5.kaanserii balbala gadameessaa(cervical cancer)
6.madaa qaama saalaa sababa dhibee saal-qunnamtiin daddarban dhufan.
7.kaanserii qaama saalaa dubartootaa(vaginal cancer)
8.infeekshinii gadameessaa fi ujummoo gadameessaa (PID) fi kkfdha.

Kanaaf rakkoo akkasii yoo qabaattan mana yaalaa deemaa ilaalamaa
****************************
Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

18/08/2023

Dubartootaaf 👱‍♀️🧕
************
Walqunnaamtii Saalaatti Gammaduu Dadhabuu Dubartootaa (Female Or**sm Dysfunction) maal irraa dhufuu malaa? Akkamiin of gargaaruun danda'amaa?
*********************************************
Dubartiin tokko rakkoo armaan olii kana qabdi jechuudhaaf: Walqunnaamtii saalaa abbaa manaa ishee waliin raawwattutti gammachuu kan hin qabnee fi fedhii saala abbaa manaa ishee guutuuf qofa kan raawwattu yoo ta'edha. Rakkoowwan kana kan fidan keessaa muraasni:
1. Rakkoo xiin-sammuu (psychiatric or psycosocial) dudartiin sun qabdu kan akka raakkoo dhiphachuu (stress) humnaa'olii, ofitti amanamummaa dhabuu fi kkf kan yaala addaa barbaadu.
2. Rakkoo waliin haasaa ykn walii galtee dhabuu abbaa manaa fi haadha manaa waliinii (Heeruma fedhii malee, fi kkf)
3. Dhiibbaa ykn rakkoo walqunnaamtii saalaan walqabatee yeroo ijoollummaa irratti raawwatame, kan akka dirqisiisanii gudeeduu fi kkf.
4. Dhukkuboota adda addaa kan waan kana fiduu danda'an qabaachuu fakkeenyaaf dhukkuba sukkaaraa....
5. Yaalii baqaqsanii yaaluu dhukkuba adda addaa yaaluuf godhamu, qaamota sirna hormaataa keessa tokko ykn isaa ol kan akka gadameessa muranii baasuu (hysterectomy).
6. Kan rakkoo biraa tokko hin qabne garuu rakkoo walqunnaamtii saalaatti gammaduu dadhabuu qofa qaban illee ni jiru.
*************************************
FURMAATA
Rakkoon kun qorannoon biyya USA keessatti hojjetame tokko akka jedhutti dubartoota 21% kan hubu yoo ta'u rakkoo salphaa osoo hin taane kan yaala barbaadudha. Kanneen armaa gadii akka furmaataatti kan taa'anidha.
1. Waldhabiinsa, miidhama duraanii, muddama jireenyaa fi kkf namootni waan kana furuudhaaf leenji'an (psychotherapist) waan jiraniif deemanii yaala ga'aa argachuu.
2. Mana yaalaa deemanii dhukkuboota rakkoo kana fidan irraa yaalamuu.
3. Yeroo walqunnaamtii saalaa raawwatan guutummaa guutuutti yaada ofii walqunnaamtii saalaa irra gochuu fi sosochii garaa garaa gochuu.
4. Kana hundaan illee yoo furmaanni jiraachuu baate qorichoota ogeessa fayyaa sammuu (Psychiatrist) irraan ajajaman fudhachuun illee ni dandaa'ama.
*************************************
Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

Dr Kedir

05/04/2025

05/04/2025

07/08/2024

27/05/2024

27/08/2023

26/08/2023

25/08/2023

24/08/2023

24/08/2023

21/08/2023

18/08/2023

18/08/2023

Address

Telephone

Website

Alerts

Contact The Practice

Shortcuts

Share

Category