06/07/2025
Ο Λιγότερο Ταξιδεμένος Δρόμος: Ανακαλύπτοντας την Παντοπία
Η λέξη «Παντοπία» μπορεί αρχικά να ακούγεται σαν μια απλή ετικέτα, ίσως ένα εμπορικό σήμα για ένα νέο φάρμακο, ένα μουσικό πρότζεκτ, ένα ζαχαροπλαστείο γκουρμέ, ή ακόμα κι έναν κόσμο εικονικής πραγματικότητας. Πράγματι, όλα αυτά υπάρχουν με αυτό το όνομα. Ωστόσο, το δικό μου ταξίδι με την «Παντοπία» ξεκίνησε πολύ βαθύτερα, εξελισσόμενο σε μια έννοια πολύ πιο μεγαλοπρεπή από οποιοδήποτε μεμονωμένο προϊόν ή τόπο — έγινε μια φιλοσοφία ζωής, ένα δυναμικό σχέδιο για την προσωπική και συλλογική ευημερία.
Η αρχική μου σπίθα για αυτό που θα γινόταν η Παντοπία μου άναψε το 2010. Ταξίδευα στην Ινδονησία, ένα ταξίδι που άλλαξε βαθιά την προοπτική μου. Εκεί, παρατήρησα πώς η λέξη «jalan» σήμαινε «δρόμος» ή «μονοπάτι», αλλά όταν διπλασιαζόταν, «jalan jalan», μεταμορφωνόταν σε «περίπατο» ή «βόλτα». Αυτή η φαινομενικά απλή γλωσσική απόχρωση έκρυβε μια ισχυρή αποκάλυψη.
Το μυαλό μου αμέσως τράβηξε έναν παραλληλισμό με την ιαπωνική έννοια του «do», όπως στο Bushido (ο δρόμος του πολεμιστή) ή στο Αϊκίντο (ο δρόμος της εναρμόνισης της ενέργειας). Το «Do» υποδηλώνει μια διά βίου πορεία προσωπικής ανάπτυξης, μια πειθαρχημένη και μοναδική επιδίωξη της τελειότητας. Αλλά τι θα γινόταν αν αυτή η έννοια μπορούσε να επεκταθεί, να γίνει πιο πλουραλιστική, πιο διασυνδεδεμένη; Το «Jalan jalan» πρόσφερε αυτή την απάντηση: η αλληλεπίδραση πολλών ανθρώπων, καθένας τους να βαδίζει ήρεμα τον δικό του ενάρετο δρόμο, ή να εξερευνά συλλογικά τις αρχές.
Δεν επρόκειτο για ένα ενιαίο, άκαμπτο μονοπάτι, αλλά για μια πληθώρα ατομικών ταξιδιών που συμπλέκονταν. Φανταστείτε: ένα είδος κλασματικής αυτο-ανάπτυξης (fractal self-development), όπου κάθε άτομο ξεκινά το δικό του «jalan jalan» αυτο-ανακάλυψης. Μέσω της ειλικρίνειας και της αυτοδυναμίας που αυτή φέρνει, τα άτομα βελτιώνουν τις σχέσεις τους. Και βελτιώνοντας τις σχέσεις, δημιουργούν κυματισμούς στον κόσμο τους, παράγοντας μια αναδρομική, κλασματική ανάπτυξη που απλώνεται προς τα έξω.
Άρχισα να ονομάζω αυτή τη διαδικασία αυτοποίηση (autopoiesis), που σημαίνει κυριολεκτικά «αυτο-δημιουργία», επιτυγχάνεται μέσω της αυτογνωσίας. Είναι η συνεχής σπείρα όπου τα άτομα παράγουν και οργανώνουν διαρκώς τον εαυτό τους αντί να αναπαράγουν το παρελθόν τους, γίνονται οι παράγοντες –ήρωες, παραγωγοί, σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, πρωταγωνιστές– της δικής τους ανάπτυξης και εξέλιξης.
Έτσι, για μένα, η Παντοπία δεν είναι ένας σταθερός, ιδανικός τόπος — όπως το «μη-τόπος» μιας παραδοσιακής Ουτοπίας. Ούτε είναι απλώς ένας τίτλος, όπως το ουτοπικό μυθιστόρημα με ερωτικά στοιχεία που έγραψε ο Frank Harris. Αντιθέτως, η Παντοπία βρίσκεται παντού· είναι ο «Παν-Τόπος» ή ο «Παντού-Τόπος», όπου λαμβάνει χώρα αυτή η δυναμική, συνεχής διαδικασία. Είναι ένα ζωντανό, αναπνέον ιδανικό, όχι απρόσιτο, αλλά συνεχώς χτισμένο και βελτιωμένο από τον καθένα από εμάς.
Είναι μια αρχιτεκτονική peer-to-peer (ίσου-προς-ίσο, βλέπε ισοτιμία, ισονομία, ισοπολιτεία … του Σόλωνα) της κοινωνίας, αν θέλετε, ελλείψει ενός πιο εξελιγμένου όρου. Ένα πλαίσιο όπου κάθε άτομο είναι εξουσιοδοτημένο να βαδίζει τον δικό του μοναδικό δρόμο αυτο-ανακάλυψης, και μέσω της γνήσιας επιδίωξης της αυτογνωσίας και της ειλικρίνειας, να συμβάλλει σε μια συλλογική βελτίωση που εξαπλώνεται σπειροειδώς προς τα έξω.
Η Παντοπία μου είναι μια πρόσκληση να συμμετάσχουμε σε αυτό το κοινό, αλλά βαθιά προσωπικό, ταξίδι. Είναι η συνειδητοποίηση ότι ένας καλύτερος κόσμος δεν είναι μια μακρινή φαντασία, αλλά μια αναδυόμενη πραγματικότητα, που διαμορφώνεται «jalan jalan» προς «jalan jalan», μέσα από τα συνεχόμενα, αλληλένδετα μονοπάτια της δικής μας ύπαρξης. Είστε έτοιμοι να βαδίσετε το «jalan jalan» σας προς την Παντοπία;
