20/05/2025
Βρουξισμός και Τριγμός στην Οδοντιατρική
Ο βρουξισμός, ή αλλιώς τριγμός των δοντιών, αποτελεί μια παραλειτουργική δραστηριότητα του στοματογναθικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από το ακούσιο σφίξιμο ή τρίψιμο των δοντιών, κυρίως κατά τη διάρκεια του ύπνου, αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας σε κάποιες περιπτώσεις. Στην οδοντιατρική, ο βρουξισμός θεωρείται μια σημαντική κατάσταση λόγω των ποικίλων επιπτώσεων που μπορεί να έχει στην υγεία των δοντιών, των μυών της γνάθου και της κροταφογναθικής άρθρωσης (ΚΓΑ).
Τύποι Βρουξισμού:
Βρουξισμός ύπνου: Είναι ο πιο κοινός τύπος και συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Συχνά ο πάσχων δεν το αντιλαμβάνεται και μπορεί να το ανακαλύψει από τον/τη σύντροφό του ή από τα συμπτώματα που αναπτύσσει.
Βρουξισμός εγρήγορσης: Συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ημέρας και συχνά συνδέεται με άγχος, στρες ή συγκέντρωση. Μπορεί να εκδηλωθεί ως σφίξιμο των δοντιών χωρίς απαραίτητα να υπάρχει τριβή.
Αιτιολογία:
Η ακριβής αιτιολογία του βρουξισμού είναι συχνά πολυπαραγοντική και δεν είναι πλήρως κατανοητή. Ωστόσο, διάφοροι παράγοντες έχουν συσχετιστεί με την εμφάνισή του:
Ψυχολογικοί παράγοντες: Άγχος, στρες, κατάθλιψη, προσωπικότητα τύπου Α.
Διαταραχές ύπνου: Υπνική άπνοια, ροχαλητό.
Οδοντικές παράμετροι: Κακή σύγκλειση των δοντιών (δυσαρμονία μεταξύ άνω και κάτω γνάθου).
Συστηματικές παθήσεις: Νευρολογικές διαταραχές (σπάνια).
Φάρμακα και ουσίες: Ορισμένα αντικαταθλιπτικά, αλκοόλ, καφεΐνη, νικοτίνη.
Κληρονομικότητα: Πιθανή γενετική προδιάθεση.
Κλινικές Εκδηλώσεις και Επιπτώσεις:
Ο βρουξισμός μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από κλινικές εκδηλώσεις και επιπτώσεις:
Φθορά των δοντιών: Αποτριβή των μασητικών επιφανειών, εμφάνιση οδοντίνης, αύξηση της ευαισθησίας των δοντιών.
Κατάγματα δοντιών ή εμφράξεων: Λόγω των αυξημένων δυνάμεων που ασκούνται στα δόντια.
Πόνος στους μύες της γνάθου: Μυαλγία των μασητήρων μυών, αίσθημα κόπωσης στην γνάθο.
Πονοκέφαλοι: Ιδιαίτερα στην περιοχή των κροτάφων.
Πόνος στην κροταφογναθική άρθρωση (ΚΓΑ): Δυσλειτουργία της ΚΓΑ, πόνος κατά την κίνηση της γνάθου, ήχοι (κλικ, κριγμός).
Υπερτροφία των μασητήρων μυών: Δημιουργία πιο έντονων γωνιών στην κάτω γνάθο.
Εμφάνιση γλωσσικών εντυπωμάτων: Λόγω της πίεσης της γλώσσας στα δόντια.
Διαταραχές ύπνου: Επιβάρυνση της ποιότητας του ύπνου.
Διάγνωση:
Η διάγνωση του βρουξισμού βασίζεται σε:
Λήψη λεπτομερούς ιστορικού: Συμπτώματα, συνήθειες, ιατρικό και οδοντιατρικό ιστορικό.
Κλινική εξέταση: Έλεγχος για σημεία φθοράς των δοντιών, μυϊκή ευαισθησία, λειτουργία της ΚΓΑ.
Ερωτηματολόγια: Για την αξιολόγηση του άγχους και της ποιότητας του ύπνου.
Πολυσωματογραφία (sleep study): Σε περιπτώσεις υποψίας για διαταραχές ύπνου.
Ενδοστοματικές συσκευές (νάρθηκες): Μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση και την παρακολούθηση.
Αντιμετώπιση:
Η αντιμετώπιση του βρουξισμού στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, την πρόληψη περαιτέρω βλάβης και την αντιμετώπιση των υποκείμενων αιτιών, όπου είναι δυνατόν. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:
Νάρθηκες σύγκλεισης (μασελάκια): Είναι εξατομικευμένες συσκευές που τοποθετούνται στα δόντια, συνήθως κατά τη διάρκεια του ύπνου, για να προστατεύσουν τα δόντια από την φθορά και να μειώσουν την μυϊκή δραστηριότητα.
Διαχείριση του στρες: Τεχνικές χαλάρωσης, διαλογισμός, γιόγκα, ψυχοθεραπεία.
Φυσικοθεραπεία: Ασκήσεις για την ενδυνάμωση και χαλάρωση των μυών της γνάθου, θερμοθεραπεία.
Φαρμακευτική αγωγή: Μυοχαλαρωτικά ή άλλες φαρμακευτικές ουσίες σε οξείες περιπτώσεις ή όταν συνυπάρχουν άλλες ιατρικές καταστάσεις (πάντα υπό ιατρική παρακολούθηση).
Οδοντικές αποκαταστάσεις: Διόρθωση της σύγκλεισης με σφραγίσματα, θήκες ή ορθοδοντική θεραπεία, εάν υπάρχει σαφής οδοντική αιτία.
Βιοανάδραση (biofeedback): Τεχνικές που βοηθούν τον ασθενή να αναγνωρίζει και να ελέγχει την μυϊκή του δραστηριότητα.
Εκπαίδευση και συμβουλευτική: Ενημέρωση του ασθενούς για την κατάστασή του και τρόπους αυτοδιαχείρισης.
Σημασία της Οδοντιατρικής Παρέμβασης:
Ο οδοντίατρος παίζει καθοριστικό ρόλο στην αναγνώριση, τη διάγνωση και τη διαχείριση του βρουξισμού. Μέσω της τακτικής εξέτασης, μπορεί να εντοπίσει τα πρώιμα σημάδια και να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία για την προστασία της στοματικής υγείας και την βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Η συνεργασία μεταξύ οδοντιάτρου και άλλων επαγγελματιών υγείας (π.χ. ψυχολόγου, φυσικοθεραπευτή) μπορεί να είναι απαραίτητη για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του βρουξισμού.