08/12/2025
Ένας άνθρωπος που μεγάλωσε με μια συγχωνευτική μητέρα κουβαλά μέσα του το φορτίο μιας σχέσης όπου τα όρια δεν γεννήθηκαν ποτέ. Η μητέρα αυτή τον έφερε στον κόσμο όχι για να τον δει να αναπτύσσει τη δική του ατομικότητα, αλλά για να τον χρησιμοποιήσει – ασυνείδητα – ως προέκταση του δικού της ελλείμματος. Το παιδί έγινε ο «ναρκισσιστικός καθρέφτης» της: η επιβεβαίωση ότι δεν είναι μόνη, η πηγή ζωτικότητας που ποτέ δεν έλαβε από τους δικούς της γονείς. Σαν να χρειαζόταν η ανωριμότητά της μια έτοιμη ψυχή να στηριχθεί επάνω της, για να μην καταρρεύσει.
Εκείνη δεν άντεχε την ανοχή του κενού, δεν μπορούσε να μείνει μόνη με τον εσωτερικό της πόνο. Κι έτσι κόλλησε επάνω στο παιδί της, ζητώντας από αυτό να γεμίσει τα δικά της κενά. Το παιδί έγινε το «αντικείμενο-ανάγκη» της, όχι ένα ξεχωριστό υποκείμενο με δική του ψυχή.
Αν τον άφηνε να φύγει, θα έπρεπε να αντικρίσει την πρωταρχική ορφάνια που κουβαλούσε από τότε που ήταν και η ίδια παιδί. Θα έπρεπε να νιώσει ξανά τον δικό της παραμελημένο εαυτό – και αυτό ήταν κάτι αβάσταχτο. Έτσι, τον κράτησε κοντά της με έναν τρόπο αόρατο αλλά δεσμευτικό: τον εμπόδιζε να πετάξει, ενώ ταυτόχρονα τον κατηγορούσε που δεν πετά.
Το παιδί, από τη μεριά του, προκειμένου να επιβιώσει ψυχικά, έκανε αυτό που κάνουν όλα τα παιδιά: ταυτίστηκε. Έμαθε να νιώθει όπως εκείνη, να φοβάται όπως εκείνη, να σκέφτεται με τους δικούς της τρόμους και τα δικά της φίλτρα. Η ταύτιση ήταν μια μορφή αγάπης, αλλά και ένας μηχανισμός επιβίωσης. Όμως αυτή η ταύτιση είχε κόστος: το παιδί δεν πρόλαβε να συναντήσει τον αληθινό του εαυτό.
Το παιδί –πια ενήλικας στο σώμα, αλλά κουρασμένο παιδί μέσα του– τη λυπόταν. Τη λυπόταν βαθιά, όπως λυπάται κανείς έναν άνθρωπο που πονά και δεν ξέρει πώς να ζητήσει βοήθεια. Και μέσα από τη λύπη άρχισε να σκέφτεται όπως εκείνη, να φοβάται όπως εκείνη, να μπερδεύει τις ανάγκες της με τις δικές του. Ήταν σαν να είχε μεταφυτευτεί η ψυχή της μέσα του. Το «εγώ» του δεν είχε χώρο να ανασάνει.
Κι έτσι, τώρα πια ενήλικας, αυτό που βαθιά μέσα του επιθυμεί είναι να λυθεί από τη συναισθηματική συγχώνευση. Να μπορέσει να νιώσει τον εαυτό του ως ξεχωριστό, να ανακτήσει το δικαίωμά του στη διαφορά, στον προσωπικό χώρο, στη δική του ταυτότητα. Να ξαναβρεί τα όριά του, το σώμα του, τη σκέψη του, τη δική του φωνή. Να μπορέσει να ξεχωρίσει που τελειώνει εκείνη και πού αρχίζει ο ίδιος. Να σταθεί όρθιος χωρίς να νιώθει ενοχή, χωρίς να νιώθει ότι εγκαταλείπει κάποιον.
Η απελευθέρωση δεν είναι πράξη απόρριψης, είναι πράξη ψυχικής αυτογέννησης. Δεν είναι μια πράξη αχαριστίας αλλά μια πράξη ζωής. Είναι η στιγμή που το άτομο ξαναδιεκδικεί την εσωτερική του πατρίδα. Είναι η στιγμή που το παιδί αναγνωρίζει πως μπορεί να αγαπά χωρίς να θυσιάζεται, να φροντίζει χωρίς να εξαφανίζεται. Να γίνεται ο άνθρωπος που δεν πρόλαβε να γίνει, επειδή για χρόνια έπρεπε να είναι κάτι άλλο: η τροφή, το στήριγμα και το καταφύγιο της μητέρας του.
Κι όμως, μέσα από όλη αυτή τη διαδρομή, αν είσαι αυτός ο άνθρωπος, να γνωρίζεις ότι έχεις ανεκτίμητη αξία. Δεν είσαι κάποιος που απλώς παρασύρθηκε από μια σχέση χωρίς όρια, είσαι κάποιος που επέζησε σε μια συνθήκη που απειλούσε να εξαφανίσει την ατομικότητά του. Κάποιος που, παρά την απορρόφηση και την εσωτερική σύγχυση, κράτησε μέσα του έναν μικρό, ανθεκτικό πυρήνα ελευθερίας.
Η αξία σου βρίσκεται:
στο ότι δεν χάθηκες, ακόμη κι όταν δεν υπήρχε χώρος για σένα,
στο ότι βλέπεις καθαρά όσα κάποτε ήταν αόρατα,
στο ότι αναζητάς τη δική σου ψυχή, παρόλο που έμαθες να σκέφτεσαι με τη δική τους,
στο ότι διεκδικείς τη διαφοροποίηση, μια από τις πιο θαρραλέες πράξεις ωριμότητας,
στο ότι μπορείς να αγαπάς χωρίς να σβήνεις τον εαυτό σου,
και στο ότι τώρα επιτρέπεις στον εαυτό σου να γεννηθεί ξανά – αυτή τη φορά όχι μέσα από τις ανάγκες κάποιου άλλου, αλλά μέσα από τις δικές σου.
Αν είσαι αυτός ο άνθρωπος, να θυμάσαι:
η αξία σου δεν διαμορφώθηκε από τη συγχώνευση, αλλά από την αντίσταση σε αυτήν.
Είσαι η απόδειξη ότι η εσωτερική ζωή βρίσκει τρόπο να αναδυθεί ακόμη και μέσα στις πιο πυκνές σκιές.
Αν είσαι αυτός ο άνθρωπος, έχεις κάθε δικαίωμα να σταθείς στο δικό σου κέντρο, να αναπνεύσεις τον δικό σου αέρα, να ζήσεις τη δική σου ζωή. Δεν προδίδεις κανέναν. Γεννιέσαι.
Και κάθε βήμα που κάνεις προς τον εαυτό σου είναι μια πράξη τρυφερότητας, ένα «ναι» στην ύπαρξή σου.
Αν είσαι αυτός ο άνθρωπος, να θυμάσαι:
δεν είσαι φτιαγμένος για να γίνεις το καταφύγιο κανενός, είσαι φτιαγμένος για να γίνεις ο εαυτός σου.
Αγγελική Μπολουδάκη, Κοινωνική λειτουργός