08/03/2025
"Άντε κάνε κανένα παιδί": οι βολικοί μύθοι του συστήματος για τη "μητρότητα ως πεπρωμένο" & την "τέλεια μητέρα"
“Ιστορικά έχει επικρατήσει ένα συγκεκριμένο πρότυπο καλής μητέρας, το οποίο χαρακτηρίζεται από την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία. Η μητέρα που υπηρετεί πρώτα το παιδί κι έπειτα τον σύζυγο. Ο μύθος της τέλειας, αφοσιωμένης, μονογαμικής μητέρας που θυσιάζεται για τα παιδιά της και που χαίρεται να το κάνει, αυτής που βάζει πάντα προτεραιότητα τα συμφέροντα των παιδιών της έναντι των δικών της, γιατί υποτίθεται ότι δεν έχει δικά της. .. Αξιοποιώντας την παραπάνω ιδεολογική κατασκευή, το πατριαρχικό και καπιταλιστικό σύστημα μας υποβίβασε σε μητέρες στην ιδιωτική και αόρατη σφαίρα του σπιτιού, υποτίμησε το έργο μας και παγίωσε τις έμφυλες ανισότητες. Ως γυναίκες, δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να γεννάμε, όπως υπαγόρευαν η βιολογία, το κοινωνικό καθήκον και η θρησκεία. Το επιχείρημα περί βιολογικού πεπρωμένου χρησίμευσε για να αποκρύψει το τεράστιο αναπαραγωγικό έργο που επιτελούμε. Η πατριαρχία υποβάθμισε τη θηλυκότητα στη μητρότητα και τη γυναίκα στην ιδιότητα της μητέρας.
Ο μύθος της τελειότητας
.Στην πραγματικότητα, ο μύθος της τέλειας μητέρας χρησιμεύει μόνο για να ενοχοποιεί και να στιγματίζει τις γυναίκες που αποκλίνουν από αυτόν. Οι μητέρες θεωρούνται πηγή δημιουργίας, αυτές που δίνουν ζωή, αλλά και αποδιοπομπαίοι τράγοι όλων των δεινών του κόσμου όταν δεν συμμορφώνονται με τα καθιερωμένα πρότυπα. Τους καταλογίζεται η ευθύνη για την ευτυχία και την αποτυχία των παιδιών τους, ενώ συχνά ούτε η μία ούτε η άλλη περίπτωση είναι στο χέρι τους, καθώς εξαρτώνται κυρίως από μια σειρά κοινωνικών παραγόντων. Η πατριαρχική μητρότητα έκανε πολλές γυναίκες κατά τη διάρκεια της ζωής τους να αισθανθούν ΕΝΟΧΉ.
Το δίλημμα περί μητρότητας
Από τη δεκαετία του ‘80, παράλληλα με την ενσωμάτωση της γυναίκας στην αγορά εργασίας και τη δημόσια ζωή, παρατηρήθηκε έντονη αύξηση των κηρυγμάτων υπέρ της οικογένειας και της μητρότητας. Το πρότυπο της καλής μητέρας έγινε ακόμα πιο σύνθετο. Οι γυναίκες έπρεπε πλέον όχι μόνο να είμαστε αφοσιωμένες μανάδες, αλλά και σούπερ-μαμάδες ή “μαμάδες-μηχανή”, γεμάτες αυτοθυσία αλλά και με έναν ενεργό εργασιακό και δημόσιο βίο και -φυσικά- με τέλειο σώμα. Πρόκειται για μια ανέφικτη μητρότητα, που απαξιώνει εξ ορισμού το έργο των πραγματικών μαμάδων, και που έχει ως αποτέλεσμα την απογοήτευση και το άγχος.. Σήμερα, πολλές γυναίκες εξακολουθούν να μιλούν για τις πιέσεις που δέχονται από τον περίγυρό τους, όταν μεγαλώνουν και δεν κάνουν παιδιά. “Θα περάσει η μπογιά σου”, “Θα το μετανιώσεις”, “Μα είναι το πιο υπέροχο πράγμα στον κόσμο” είναι μερικές από τις ατάκες που πολλές από αυτές που αποφασίζουν ότι δεν θέλουν ή δεν είναι σίγουρες για το αν θέλουν να κάνουν παιδιά είναι αναγκασμένες να ακούν ξανά και ξανά.
Παρά το γεγονός ότι 1 στις 4 γυναίκες που γεννήθηκε στη δεκαετία του ‘70 δεν θα αποκτήσει παιδιά, στις περισσότερες περιπτώσεις γιατί δεν θα μπορεί, για οικονομικούς ή επαγγελματικούς λόγους, λόγω στειρότητας ή επειδή δεν υπάρχει σύντροφος, η επιλογή του να μη γίνεις μητέρα δεν χωράει στην κοινωνία.”
__________
📖 "Ανυπάκουη μαμά: μια φεμινιστική ματιά στη μητρότητα” - Esther Vivas, Μτφ. Κατερίνα Μποσινάκη, Εκδόσεις Oposito
