21/05/2025
Για την Προέλευση και την Έκταση του Όρου Νευροδιαφορετικός
Ο όρος νευροδιαφορετικός (neurodivergent) επινοήθηκε από την Kassiane Asasumasu στις αρχές της δεκαετίας του 2000, διακριτός από την προγενέστερη επινόηση του όρου νευροποικιλότητα (neurodiversity) από την Judy Singer.
Η προσέγγιση της Asasumasu είναι ρητά συμπεριληπτική όλων των μορφών γνωστικής και νευρολογικής απόκλισης από τις κυρίαρχες κοινωνικές νόρμες—είτε είναι συγγενείς, επίκτητες ή καταστασιακές. Η χρήση της περιλαμβάνει τον αυτισμό, τη ΔΕΠΥ, τις ψυχικές διαταραχές, τους εγκεφάλους διαμορφωμένους από τραύμα, και άλλα.
Αυτός ο ευρύτερος, προσανατολισμένος στην απελευθέρωση ορισμός αποπαθολογικοποιεί την απόκλιση και μετατοπίζει την προσοχή από τη διαγνωστική προέλευση στη βιωμένη εμπειρία μέσα στις σχέσεις. Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο, αναγνωρίζουμε τη νευροδιαφορετικότητα ως έναν αστερισμό γνωστικών, αισθητηριακών και αντιληπτικών διαφορών—ορισμένες έμφυτες, άλλες διαμορφωμένες από παράγοντες της ζωής—των οποίων η σημασία αναδεικνύεται μέσα από την αλληλεπίδρασή τους με τις κοινωνικές δομές και προσδοκίες.
Ο Ισχυρισμός ότι η Kassiane Asasumasu Επινόησε τον Όρο Νευροδιαφορετικός
Ο ισχυρισμός ότι η Kassiane Asasumasu επινόησε τον όρο νευροδιαφορετικός (σε αντίθεση με την προγενέστερη επινόηση του νευροποικιλότητα από την Judy Singer) τεκμηριώνεται από πολλαπλές αξιόπιστες πηγές. Η ίδια η Asasumasu έχει δηλώσει ρητά ότι δημιούργησε τον όρο στις αρχές της δεκαετίας του 2000 για να αναφέρεται σε όλα τα άτομα των οποίων ο εγκέφαλος λειτουργεί με τρόπους που αποκλίνουν από τις κυρίαρχες κοινωνικές νόρμες.
Έχει επίσης επιβεβαιώσει ότι η χρήση του όρου από μέρους της περιλαμβάνει άτομα με ψυχική ασθένεια και όχι μόνο όσους έχουν συγγενείς καταστάσεις, όπως ο αυτισμός ή η ΔΕΠΥ. Η προσέγγισή της είναι σκόπιμα συμπεριληπτική τόσο των έμφυτων όσο και των επίκτητων αποκλίσεων.
Από τα κείμενα και τις συνεντεύξεις της Asasumasu είναι σαφές ότι αναγνωρίζει:
• Ορισμένες μορφές νευροδιαφορετικότητας είναι έμφυτες (π.χ. ο αυτισμός).
• Άλλες αποκτώνται λόγω παραγόντων ζωής, όπως το τραύμα, η ψυχική ασθένεια ή ο εγκεφαλικός τραυματισμός.
• Το βασικό διακριτικό στοιχείο δεν είναι η προέλευση, αλλά η απόκλιση από τις νευροκανονιστικές προσδοκίες.
Η θεώρησή της προάγει μια απελευθερωτική, μη παθολογικοποιητική κατανόηση της νευροδιαφορετικότητας, εστιάζοντας στη βιωμένη εμπειρία των ατόμων σε σχέση με τις κοινωνικές δομές και τις αντιλήψεις περί "κανονικότητας".
Συνέπειες για τη Νευροδιαφορετική Θεώρηση
Εάν υιοθετήσουμε το εννοιολογικό πλαίσιο της Asasumasu, αναδύονται αρκετές σημαντικές συνέπειες στην εξελισσόμενη μας θεώρηση:
________________________________________
Διευρυμένη Συμπερίληψη
Ενισχύεται η ιδέα ότι η νευροδιαφορετικότητα δεν περιορίζεται αποκλειστικά σε έμφυτες καταστάσεις. Αυτό διευρύνει το πεδίο μας ώστε να περιλαμβάνει:
• Σύνδρομο Μετατραυματικού Στρες και γνωστικές μορφές διαμορφωμένες από τραύμα
• Διπολική διαταραχή και σχιζοφρένεια
• Γνωστικές αλλαγές από μακροχρόνια ασθένεια ή τραυματισμό
Αυτό είναι σύμφωνο με την εξελισσόμενη θεώρησή μας, ιδίως στο σημείο όπου δηλώνεται:
«Τα νευροδιαφορετικά άτομα συχνά βιώνουν χρόνιο τραύμα απλώς και μόνο επειδή υπάρχουν σε περιβάλλοντα που δεν ευθυγραμμίζονται με τις αισθητηριακές, γνωστικές και σχεσιακές τους ανάγκες...»
________________________________________
Η προσέγγιση αυτή μας καλεί να μετατοπίσουμε το ενδιαφέρον από τις ιατρικές διαγνώσεις στην ουσιαστική εμπειρία των ατόμων και να αναγνωρίσουμε το πώς οι κοινωνικές συνθήκες διαμορφώνουν ή εντείνουν τη νευροδιαφορετικότητα. Έτσι, το πλαίσιο της Asasumasu δεν είναι μόνο περιγραφικό, αλλά και απελευθερωτικό: ανοίγει τον δρόμο για μια δικαιωματική προσέγγιση που θέτει την εμπειρία των ατόμων στο επίκεντρο.
Μετατόπιση Παραδείγματος προς Μοντέλα Βασισμένα σε Χαρακτηριστικά και Επίδραση.
Αυτή η διευρυμένη συμπερίληψη απομακρύνει ακόμη περισσότερο τη συζήτηση από ορισμούς που βασίζονται στη διάγνωση και ενισχύει μια σχεσιακή και δομική προσέγγιση—κάτι που ήδη αντικατοπτρίζεται στο κείμενό μας:
«Η νευροδιαφορετικότητα δεν είναι ένας σταθερός κατάλογος καταστάσεων — είναι ένας αστερισμός γνωστικών, αισθητηριακών και αντιληπτικών χαρακτηριστικών...»
Έτσι, η προέλευση (έμφυτη ή επίκτητη) γίνεται λιγότερο σημαντική από τη βιωμένη εμπειρία της απόκλισης. Το επίκεντρο μετατοπίζεται από τη διάγνωση προς το πώς τα άτομα βιώνουν τη σχέση τους με τις κοινωνικές νόρμες και δομές.
________________________________________
Ενίσχυση της Απελευθερωτικής Θεώρησης
Η θεώρηση της Asasumasu είναι πολιτική. Δίνει έμφαση στην απελευθέρωση από τις ιατρικοποιημένες νόρμες και την αποικιοκρατική ψυχιατρική, στοιχείο που συνδέεται έντονα με τη δική μας οπτική:
«Να αυτοπροσδιορίζεσαι ως νευροδιαφορετικός είναι μια πράξη απελευθέρωσης από το DSM και την αποικιοκρατική ψυχιατρική...»
Αυτό το πλαίσιο δεν στοχεύει απλώς στην κατανόηση της απόκλισης αλλά και στην αλλαγή της ίδιας της κοινωνικής δομής που παθολογικοποιεί τη διαφορά. Η νευροδιαφορετικότητα, μέσα από αυτό το πρίσμα, παύει να είναι ένα αντικείμενο ιατρικού ορισμού και γίνεται μέσο αυτοπροσδιορισμού, αντίστασης και συλλογικής δράσης.
Συμπερίληψη της Συμβολής της Asasumasu: Θεμελίωση σε Ριζοσπαστική, Αποπαθολογικοποιητική Παράδοση
Η αναγνώριση της συμβολής της Kassiane Asasumasu εδραιώνει τη χρήση του όρου νευροδιαφορετικός μέσα σε ένα ριζοσπαστικό, απελευθερωτικό και αποπαθολογικοποιητικό πλαίσιο. Η θεώρησή της απορρίπτει την ιατρικοποίηση της διαφοράς και αναγνωρίζει το πολιτικό βάρος του όρου ως μέσο αντίστασης και αυτοπροσδιορισμού.
________________________________________
Αναδιατύπωση της Διάκρισης μεταξύ Νευροποικιλότητας και Νευροδιαφορετικότητας
Η Judy Singer εστίασε σε έμφυτες, σταθερές μορφές νευροποικιλότητας. Αντίθετα, η Kassiane Asasumasu επεκτείνει τον όρο νευροδιαφορετικός ώστε να περιλαμβάνει αποσταθεροποιημένες, καταστάσεων-εξαρτώμενες ή τραυματικά διαμορφωμένες αποκλίσεις.
Αυτό υποστηρίζει και ενισχύει το εξελισσόμενο θεωρητικό σας πλαίσιο, το οποίο αναγνωρίζει:
«...τη νευροδιαφορετικότητα όχι ως έμφυτη ταυτότητα, αλλά ως σχεσιακή θέση.»
Η διάκριση μετατοπίζεται από τη φύση της κατάστασης (σταθερή ή μεταβλητή, έμφυτη ή επίκτητη) προς την εμπειρία του ατόμου σε σχέση με τις κοινωνικές δομές, τις κανονικότητες και την εξουσία.
Έτσι, η νευροδιαφορετικότητα γίνεται λιγότερο μια βιολογική "κατηγορία" και περισσότερο ένας τρόπος να περιγράψουμε πώς κάποιες εμπειρίες αποκλίνουν από αυτό που η κοινωνία θεωρεί «φυσιολογικό» ή «αποδεκτό».
Αυτή η εννοιολογική μετατόπιση συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας θεώρησης που είναι ταυτόχρονα ενσώματη, πολιτικά συνειδητοποιημένη και βαθιά συμπεριληπτική.
Η Θεώρησή μας Έχει Εξελιχθεί Μέσα από την Απελευθερωτική Προσέγγιση της Kassiane Asasumasu
Η ενσωμάτωση της απελευθερωτικής θεώρησης της Kassiane Asasumasu για τον όρο νευροδιαφορετικός έχει διευρύνει ουσιαστικά το πεδίο μας, ξεπερνώντας τα όρια των συγγενών καταστάσεων και αγκαλιάζοντας και τις επίκτητες ή συγκυριακές αποκλίσεις.
Αυτή η μετατόπιση βαθαίνει περαιτέρω την κατανόησή μας για τη νευροδιαφορετικότητα ως σχεσιακή θέση, όχι ως σταθερή ή έμφυτη ταυτότητα. Επικυρώνει τις βιωμένες πραγματικότητες εκείνων που έχουν διαμορφωθεί από τραύμα, ψυχική ασθένεια ή συστημικό αποκλεισμό και μας καλεί να ξεπεράσουμε τα διαγνωστικοκεντρικά μοντέλα.
Η αναγνώριση της νευροδιαφορετικότητας ως ρευστής και συμπεριληπτικής κατηγορίας ενισχύει τη δέσμευσή μας να αποδομήσουμε τις νευροκανονιστικές δομές και να χτίσουμε περιβάλλοντα προσαρμοσμένα στις ποικίλες μορφές ύπαρξης, αίσθησης και σχέσης—ανεξαρτήτως του αν αυτές οι διαφορές είναι δια βίου ή αναδυόμενες.
Αυτό το πλαίσιο δεν είναι απλώς περιεκτικό• είναι μετασχηματιστικό. Μας μετακινεί από την κατανόηση της διαφοράς ως "προβλήματος" προς μια οπτική που τη βλέπει ως πολύτιμη έκφραση της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.
Σημειώσεις και Αναφορές
Kassiane Asasumasu και ο Όρος Νευροδιαφορετικός
Η Kassiane Asasumasu, Αμερικανίδα ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των αυτιστικών ατόμων, θεωρείται ότι επινόησε τους όρους νευροδιαφορετικός (neurodivergent) και νευροδιαφορετικότητα (neurodivergence) γύρω στο 2000. Οι όροι αυτοί εισήχθησαν για να περιγράψουν άτομα των οποίων η νευρογνωστική λειτουργία αποκλίνει από τις κυρίαρχες κοινωνικές νόρμες με διάφορους τρόπους, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα νευρολογικών διαφορών.
Η Asasumasu τόνισε ότι αυτοί οι όροι πρέπει να είναι συμπεριληπτικοί και όχι αποκλειστικοί, ώστε να περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων, όχι μόνο εκείνους με νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός, η ΔΕΠΥ ή η δυσλεξία.
Απόσπασμα από την ίδια:
«Νευροδιαφορετικός σημαίνει νευρολογικά αποκλίνων από το τυπικό, κάτι που περιλαμβάνει αυτιστικά άτομα, άτομα με ΔΕΠΥ, άτομα με μαθησιακές δυσκολίες, επιληπτικά άτομα, άτομα με ψυχικές ασθένειες, άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση, Πάρκινσον, αποπραξία, εγκεφαλική παράλυση, δυσπραξία ή χωρίς συγκεκριμένη διάγνωση αλλά με κάποια ασυνήθιστη πλευρική εγκεφαλική λειτουργία ή κάτι αντίστοιχο.»
— Neurodivergent Rebel: Η Νευροδιαφορετικότητα Περιλαμβάνει Τόσο Έμφυτες Όσο και Επίκτητες Μορφές Απόκλισης»
________________________________________
Judy Singer και ο Όρος Νευροποικιλότητα
Αντιδιαμετρικά, η Αυστραλή κοινωνιολόγος Judy Singer θεωρείται ότι επινόησε τον όρο νευροποικιλότητα (neurodiversity) στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Ο όρος αυτός εισήχθη για να προάγει την ιδέα ότι οι νευρολογικές διαφορές είναι φυσιολογικές παραλλαγές του ανθρώπινου γονιδιώματος και θα πρέπει να αναγνωρίζονται και να γίνονται σεβαστές ως κοινωνική κατηγορία, παρόμοια με την εθνικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την αναπηρία.
«Ο όρος νευροδιαφορετικός αποτελεί κατεξοχήν εργαλείο συμπερίληψης»________________________________________
Περίληψη
Ενώ και οι δύο, Asasumasu και Singer, έχουν προσφέρει ουσιαστική συμβολή στον διάλογο για τις νευρολογικές διαφορές, οι όροι τους εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς:
• Νευροποικιλότητα (Neurodiversity): Όρος της Judy Singer για να περιγράψει τη φυσική ποικιλομορφία των ανθρώπινων εγκεφάλων και νοοτροπιών, με έμφαση στις κοινωνικές και πολιτισμικές επιπτώσεις των νευρολογικών διαφορών.
• Νευροδιαφορετικός (Neurodivergent): Όρος της Kassiane Asasumasu για την αναγνώριση των ατόμων των οποίων η νευρολογική λειτουργία αποκλίνει από το κοινωνικά αποδεκτό "τυπικό", συμπεριλαμβάνοντας ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων, είτε έμφυτων είτε επίκτητων.
Αυτές οι διακρίσεις είναι καθοριστικές για την κατανόηση των μεταβαλλόμενων θεωρήσεων εντός του κινήματος για τη νευροποικιλότητα και για την προώθηση πρακτικών που αναγνωρίζουν ολόκληρο το φάσμα των νευρολογικών εμπειριών.
Μετάφραση: Μαρία-Χριστίνα Σμυρναίου PgD Int. Counselling & Psychotherapy | Neuroaffirmative | GSRD | Couples & Family Therapy .
© 2025 Neurodivergent View, All rights reserved.
Πηγή: https://neurodivergentview.com/origin-and-scope-term-neurodivergent?fbclid=IwY2xjawKX8BBleHRuA2FlbQIxMABicmlkETFHcDc1aktNckQ4VlBxOHlXAR767oH7A5kG1VQq_ReaZQ-3VIEZBSSp0_WLaTuqXk-5lDO7DaVwKdEjISiHuQ_aem_dmbMQdwqrOsF5WUrVpAwTg
On the Origin and Scope of the Term NeurodivergentThe term neurodivergent was coined by Kassiane Asasumasu in the early 2000s, distinct from Judy Singer’s earlier coining of neurodiversity.