05/01/2021
Το 2020 ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά λόγω της πολυεπίπεδης επιρροής του κορωνοϊού στη ζωή μας. Μια χρονιά δύσκολη, μα και πολύτιμη, καθώς μας θύμισε ότι:
1. Η υγεία και η ελευθερία είναι τα πολυτιμότερα αγαθά.
Η υγεία και η ελευθερία είναι τα πολυτιμότερα αγαθά! Αρκετές φορές ωστόσο συμβαίνει να “συγκρούονται”. Η διατήρηση της ατομικής υγείας απαιτεί την τήρηση μιας σειράς κανόνων: επισκέψεις σε ιατρούς για τους καθιερωμένους προληπτικούς ελέγχους ή για διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς, διατροφικούς περιορισμούς, αποφυγή βλαβερών ουσιών, συστηματική σωματική άσκηση, επαρκή ύπνο. Κανόνες απαιτούνται και για τη διατήρηση της δημόσιας υγείας, με τη διαφορά ότι αυτοί συνήθως νομοθετούνται. Αυτό συμβαίνει διότι η ελευθερία κάθε ανθρώπου σταματά εκεί που ξεκινά η ελευθερία των συνανθρώπων του.
2. Η ελευθερία έχει ατομική και κοινωνική διάσταση.
Η ελευθερία (σε αντίθεση με την ασυδοσία) έχει εξ ορισμού όρια. Δεν ορίζεται μόνο από δικαιώματα αλλά και από υποχρεώσεις. Στο πλαίσιο του σεβασμού προς την κοινωνία η ελευθερία διέπεται από (αυτό)πειθαρχία και αλληλεγγύη. Η αντίληψη της έννοιας της ελευθερίας απαιτεί παιδεία και η πεποίθηση ότι το κοινωνικό καλό είναι σπουδαιότερο από το ατομικό αποτελεί ένδειξη παιδείας.
3. Δεν υπάρχουν ιδανικές επιλογές, υπάρχουν όμως συνετές επιλογές.
Στις δύσκολες καταστάσεις δεν υπάρχουν ιδανικές επιλογές, υπάρχουν ωστόσο λογικές και συνετές επιλογές. Κάθε επιλογή συνδέεται με θετικές και αρνητικές επιπτώσεις, γι αυτό και δημιουργούνται διλήμματα. Στις περιπτώσεις αυτές θέτουμε το βασικό κριτήριο επιλογής, κάνουμε την επιλογή με βάση αυτό και - το σημαντικότερο απ’ όλα - στηρίζουμε την επιλογή. Τη στηρίζουμε όχι επειδή είναι ιδανική αλλά επειδή είναι εκείνη που ικανοποιεί το βασικό μας κριτήριο. Και το αδιαπραγμάτευτα βασικό κριτήριο είναι συνήθως η υγεία!
4. Η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία.
Η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική. Στην πραγματικότητα η διάκριση είναι τεχνητή, η υγεία είναι μία, σωματική και ψυχική υγεία συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν σε μια σχέση αμφίδρομη. Η ψυχική υγεία έχει βιολογική υπόσταση και η διαταραχή της οφείλεται σε (υπό την επίδραση στρεσογόνων παραγόντων) δυσλειτουργία του νευρικού, του ενδοκρινικού και του ανοσοποιητικού συστήματος. Η κακή διάθεση, η ευσυγκινησία, η ευερεθιστότητα, το υπερβολικό ή συνεχές άγχος, η δυσκολία στην άντληση ευχαρίστησης, η υποτονικότητα, η έλλειψη ενέργειας, η αϋπνία, η ανορεξία, η αδυναμία συγκέντρωσης, η μικροβιοφοβία, η αρρωστοφοβία, διάφορα σωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα βάρους στο στήθος, ζάλη, ναυτία, εφίδρωση, τρέμουλο, τσιμπήματα, μουδιάσματα, αίσθημα θερμότητας ή ψυχρότητας ή πόνοι σε διαφορετικά σημεία του σώματος) που δεν οφείλονται σε γνωστή νόσο αποτελούν μερικούς συχνούς λόγους για να επισκεφθούμε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
5. Είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε την αντικειμενική σοβαρότητα των προβλημάτων μας.
Τα προβλήματα της ζωής διαβαθμίζονται. Το να μην έχουμε τη δυνατότητα να βγούμε για καφέ ή ποτό, το να μη μπορούμε να κάνουμε ένα ταξίδι ή το να μειωθούν τα έσοδα της επιχείρησής μας είναι δίχως αμφιβολία προβλήματα. Ωστόσο στην κλίμακα σοβαρότητας των προβλημάτων τα πλέον σημαντικά προβλήματα της ζωής είναι ο θάνατος, η σοβαρή ασθένεια και η φτώχεια.
6. Ο καταλογισμός ευθυνών την ώρα της κρίσης είναι μια μη παραγωγική διαδικασία.
Σε καταστάσεις κρίσης ο καταλογισμός ευθυνών είναι μια μη παραγωγική διαδικασία. Τα προβλήματα δεν επιλύονται με την επίρριψη ευθυνών αλλά με την αναγνώρισή τους, την εύρεση πιθανών λύσεων, την εφαρμογή σχεδίων δράσης, τη συστηματική ανατροφοδότηση και την αναθεώρηση των δράσεων όταν χρειάζεται. Η ζωή δεν είναι ένα δικαστήριο αλλά ένας στίβος με εμπόδια τα οποία καλούμαστε να ξεπερνάμε αποκτώντας κάθε φορά λίγη εμπειρία και λίγη σοφία παραπάνω.
7. Είναι σημαντικό να εστιάζουμε σε ό,τι ελέγχουμε!
Τα πάντα ρέουν και οι συνθήκες διαρκώς μεταβάλλονται. Οι εξωτερικοί παράγοντες συχνά είναι απρόβλεπτοι, δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας και η συνεχής ενασχόληση με αυτούς αποτελεί σπατάλη ενέργειας και χρόνου! Είναι σημαντικό να εστιάζουμε στους παράγοντες που βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας, δηλαδή στους στόχους μας, στα κίνητρά μας, στα πλάνα μας, στις επιλογές μας, στις αποφάσεις μας, στις προσπάθειές μας, στις ενέργειές μας!
8. Η σπουδαιότερη δεξιότητα είναι η προσαρμοστικότητα.
Η επιλογή μας απέναντι στην ατέλεια, στην ατυχία και στην αβεβαιότητα είναι η προσαρμοστικότητα! Η ιδέα του Δαρβίνου πως δεν επιβιώνουν οι πιο δυνατοί αλλά οι πιο προσαρμόσιμοι βρίσκει εφαρμογή παντού. Το AQ (Adaptability Quotient) φαίνεται να είναι περισσότερο ουσιώδες από το IQ (Intelligence Quotient) ή το EQ (Emotional Intelligence Quotient). Ευτυχώς οι άνθρωποι δεν γεννιόμαστε ευπροσάρμοστοι ή απροσάρμοστοι. Η προσαρμοστικότητα είναι μια γνωσιακή, συναισθηματική και συμπεριφορική δεξιότητα η οποία μαθαίνεται! Η νοητική ευελιξία, η ενσυναίσθηση, η συναισθηματική αυτορρύθμιση και η βούληση συμβάλλουν στην ενίσχυσή της. Σκεφτείτε διαφορετικά, μπείτε στη θέση των άλλων, ελέγξτε τα ενστικτώδη συναισθήματά σας και - το κυριότερο όλων - κινητοποιηθείτε! Κάθε κρίση κρύβει ευκαιρίες! Ανακαλύψτε τες ή - ακόμα καλύτερα - δημιουργήστε τες!
9. Η υπερπληροφόρηση μεταλλάσσετε σε παραπληροφόρηση.
Η υπερπληροφόρηση είναι τοξική και συχνά μεταλλάσσετε σε παραπληροφόρηση. Η πανδημία της COVID-19 (COVID-19: Corona Virus Disease 2019 ονομάζεται η νόσος, ο ιός ονομάζεται SARS-CoV-2: Severe Acute Respiratory Syndrome Corona Virus 2) συνοδεύεται από πανδημία καταστροφολογικών σεναρίων, θεωριών συνωμοσίας, μηδενιστικής κριτικής, ξερολίασης και χαζοεξυπνάδων από τους “ειδικούς” των τηλεοπτικών οθονών, του internet, των πολιτικών ιδεολογιών, του θρησκευτικού φανατισμού και “της ζωής”. Είναι σημαντικό να αναζητάμε αξιόπιστες πηγές ενημέρωσης, να ενημερωνόμαστε για όσα μας είναι πραγματικά κατανοητά και χρήσιμα (ούτε μπορούμε, ούτε χρειάζεται να γίνουμε ειδικοί) και να εμπιστευόμαστε τους ειδικούς, όχι επειδή είναι αλάνθαστοι, αλλά επειδή λόγω των γνώσεων και των εμπειριών τους είναι οι πλέον κατάλληλοι για να εκφέρουν αξιόπιστη άποψη.
10. Μέτρον άριστον!
Ίσως είναι καλό να επανεκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλό μας σε μια πιο λειτουργική λεκτική αποκωδικοποίηση των ερεθισμάτων. Οι λέξεις δημιουργούν φράσεις κι εκείνες με τη σειρά τους αυτόματες-ακατέργαστες σκέψεις που στο τέλος γίνονται πιστευτές και μετατρέπονται συχνά σε ακραίες πεποιθήσεις που επηρεάζουν αρνητικά τη συναισθηματική μας κατάσταση και τη συμπεριφορά μας. Είναι φανερό ότι οι λανθασμένες λέξεις δημιουργούν ένα ντόμινο λαθών. Η λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός είναι μια “απλή γρίπη”; Μπήκαμε όντως σε “καραντίνα”; ‘Ηταν τα μέτρα “αυστηρά”; “Καταπατήθηκαν οι ελευθερίες και τα δικαιώματά μας”; Βιώσαμε “μοναξιά”; Πέσαμε σε “κατάθλιψη”; “Χάσαμε τις ζωές μας”; Κάποιοι συνάνθρωποί μας έχασαν όντως τη ζωή τους και αν δεν υπήρχαν τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας (στο βαθμό που αυτά τηρήθηκαν) θα την είχαν χάσει περισσότεροι.
Καλή χρονιά σε όλες και όλους, με υγεία πάνω απ’ όλα, σύνεση, προσαρμοστικότητα και αλληλεγγύη!
