31/08/2025                                                                            
                                    
                                    
                                                                        
                                        Αν μεγαλώνεις μέσα σε σπίτι με φωνές, ξύλο, αστάθεια… ο εγκέφαλός σου δεν κάνει διακοπές. Δεν περιμένει τα 18 για να αρχίσει να γράφει το βιογραφικό σου. Γράφει από πολύ νωρίς και το μελάνι του είναι…. ο φόβος.
Το University College London & Anna Freud centre (Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Current Biology 12/2011)  έκανε μια έρευνα που με άφησε τότε με το στόμα ανοιχτό. Πήραν παιδιά που μεγάλωσαν μέσα σε βία και τους έκαναν μετρήσεις με μαγνητικό τομογράφο. Όταν τους έδειξαν πρόσωπα γεμάτα θυμό, ο εγκέφαλός τους άναψε σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο..η αμυγδαλή και η insula ,περιοχές που έχουν να κάνουν με φόβο και ανίχνευση απειλών ,χτυπούσαν κόκκινο. Και ξέρεις τι; Η εικόνα έμοιαζε με αυτή που έχουν οι στρατιώτες όταν επιστρέφουν από το πεδίο της μάχης.
Σκέψου το λίγο..το παιδί που μεγαλώνει με ξύλο και φωνές, δεν είναι στο δωμάτιο του παιδιού. Είναι σε χαρακώματα. Μαθαίνει να ακούει το τρίξιμο της πόρτας σαν σήμα κινδύνου. Μαθαίνει να σκανάρει πρόσωπα όπως ο στρατιώτης σκανάρει τον ορίζοντα. Και πολλές φορές, εξωτερικά, φαίνεται «μια χαρά». Όμως μέσα, το σώμα του είναι σε μόνιμο συναγερμό.
Η επιστήμη λέει ότι αυτές οι αλλαγές δεν είναι απαραίτητα μόνιμες. Ο εγκέφαλος έχει πλαστικότητα. Με αγάπη, σταθερότητα και ψυχολογική στήριξη, μπορεί να ανακάμψει.Αλλά δεν είναι αυτόματα. Δεν είναι «ξεχνάμε και πάμε παρακάτω». Θέλει δουλειά. Θέλει θεραπεία. Θέλει περιβάλλον που να μην επιβεβαιώνει συνέχεια στον εγκέφαλο ότι «ο κόσμος είναι επικίνδυνος».
Και εδώ μπαίνουμε εμείς, οι μεγάλοι. Γονείς, εκπαιδευτικοί, θεραπευτές. Γιατί, ναι, το παιδί μπορεί να γιατρευτεί, αλλά χρειάζεται να του δείξουμε ότι η ζωή δεν είναι μόνο πεδίο μάχης. Ότι υπάρχουν και σπίτια χωρίς φωνές, χωρίς ξύλο, χωρίς φόβο.
Ο εγκέφαλος δεν ξεχνάει εύκολα, αλλά μπορεί να ξαναμάθει. Και η δική μας ευθύνη είναι να του μάθουμε ξανά πώς είναι να νιώθεις ασφαλής.
Disclaimer: Το κείμενο βασίζεται σε επιστημονικές έρευνες αλλά έχει ενημερωτικό χαρακτήρα. Δεν αντικαθιστά την ψυχοθεραπεία ή ιατρική συμβουλή. Αν εσύ ή κάποιο παιδί βιώνει βία ή σοβαρό ψυχικό βάρος, ζήτησε επαγγελματική βοήθεια.
Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός Ψυχολόγος