15/09/2025
Μια μελέτη που θέλει πολύ συζήτηση
Μια μετα-ανάλυση με περισσότερους από 1,5 εκατομμύρια συμμετέχοντες έδειξε ότι ο καφές και τα ενεργειακά ποτά έχουν αντίθετες επιδράσεις στον κίνδυνο αυτοκτονίας.
Η υψηλή κατανάλωση καφέ — πάνω από 60 φλιτζάνια το μήνα — συνδέθηκε με σημαντική μείωση των απόπειρων αυτοκτονίας, πιθανώς λόγω των διεγερτικών και βελτιωτικών της διάθεσης ιδιοτήτων. Αντίθετα, παρατηρήθηκε ότι ακόμη και ένα μόνο κουτάκι ενεργειακού ποτού το μήνα αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων και απόπειρων, με ένα αποτέλεσμα που εξαρτάται από τη δόση και μπορεί να τριπλασιάσει τον κίνδυνο σε υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης.
Αυτή η διαφορά μπορεί να εξηγηθεί από την παρουσία άλλων ψυχοδραστικών συστατικών στα ενεργειακά ποτά — όπως ταυρίνη, γκουαράνα και τζίνσενγκ — σε συνδυασμό με την υψηλή περιεκτικότητά τους σε ζάχαρη, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν άγχος και διακυμάνσεις της διάθεσης, ιδιαίτερα σε νεαρούς άνδρες, οι οποίοι αποτελούν τους κύριους καταναλωτές.
Τα αποτελέσματα είναι αρκετά εντυπωσιακά: οι απόπειρες αυτοκτονίας ήταν 30% χαμηλότερες μεταξύ των καταναλωτών καφέ σε σύγκριση με τους καταναλωτές ενεργειακών ποτών.
Φαίνεται ότι ο καφές, παρά το γεγονός ότι είναι διεγερτικό, δεν αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας. Ξέρουμε ότι η κατανάλωση καφεϊνης επιδρά αρνητικά στον ύπνο. Και αυτό διεγείρει το άγχος αλλά πολλές φορές προκαλεί και άλλα προβλήματα.
Ωστόσο, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι τα ενεργειακά ποτά συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας, δεδομένου ότι η κατανάλωσή τους σχετίζεται με περισσότερες εξαρτήσεις και ψυχιατρικές συννοσηρότητες. Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε συγκεκριμένη έρευνα σχετικά με την αυτοκτονία, αλλά αυτό φαίνεται εύλογο.
Η μετα-ανάλυση παραθέτει δημοσιεύσεις σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου ψυχιατρικής συννοσηρότητας και τον κίνδυνο αυτοκτονίας που επιδεινώνονται από την κατανάλωση ενεργειακών ποτών. Αναφέρουν συγκεκριμένα την ταυρίνη, το γκουαράνα ή το τζίνσενγκ, τα οποία μπορεί να προκαλούν άγχος. Ωστόσο, η τρέχουσα βιβλιογραφία παραμένει πολύ επιφυλακτική όσον αφορά την πραγματική τοξικότητα αυτών των ουσιών. Φαίνεται επίσης σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι η κατανάλωση ενεργειακών ποτών [μερικές φορές] συμβαίνει στο πλαίσιο ενός συνολικά επικίνδυνου τρόπου ζωής, κάτι που πιθανώς εξηγεί εν μέρει τις παρατηρούμενες συσχετίσεις.
Είναι αλήθεια ότι ο καφές έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και ευεργετικά αποτελέσματα στο μικροβίωμα. Η καφεΐνη μπορεί να επηρεάσει θετικά τη διάθεση. Αντίθετα, άλλα συστατικά των ενεργειακών ποτών, ιδίως η ζάχαρη, έχουν επιβλαβή επίδραση στο μικροβίωμα. Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε ότι η τακτική κατανάλωση ενεργειακών ποτών μείωσε την έκφραση βακτηριακών γονιδίων που είναι ευεργετικά για τη διάθεση και μείωσε τη μικροβιακή ποικιλομορφία στο έντερο.
Σίγουρα δεν μπορούμε να απομονώσουμε τα ευρήματα της μελέτης από το γενικότερο πλαίσιο, ποιοι καταναλώνουν αυτά τα ενεργειακά ποτά, τις συνθήκες που γίνεται η κατανάλωση αλλά και το πλαίσιο ζωής. Ούτε βέβαια αυτά τα στοιχεία από μόνα τους μπορούν να δώσουν κάποιο ιδιαίτερο στίγμα.
Από την άλλη δεν είναι σαφές πόση ποσότητα καφεΐνης λάμβαναν όσοι κατανάλωναν ενεργειακά ποτά. Ένα φλιτζάνι καφέ είναι περίπου 200 ml, και ένα κουτί ενεργειακού ποτού αντιστοιχεί περίπου σε δύο φλιτζάνια καφέ. Γνωρίζουμε ότι αυτά τα ποτά περιέχουν περισσότερη καφεΐνη από τον καφέ ή άλλα συμβατικά ποτά με βάση την κόλα, με περιεκτικότητα που κυμαίνεται από 75 έως 300 mg ανά ποτό. Επιπλέον, οι λάτρεις των ενεργειακών ποτών καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες, συχνά χωρίς να γνωρίζουν πόση καφεΐνη προσλαμβάνουν.
Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με τα αποτελέσματα της μετα-ανάλυσης: Οι καταναλωτές καφέ προστατεύονται από την καφεΐνη ή απλώς καταναλώνουν λιγότερο από τους καταναλωτές ενεργειακών ποτών; Ξέρουμε ότι η μέτρια κατανάλωση είναι γενικά ασφαλής (αναφορικά με τους ψυχιατρικούς κινδύνους).
Γνωρίζουμε ότι τα άτομα που καταναλώνουν τακτικά ενεργειακά ποτά δεν έχουν το ίδιο προφίλ με τους «κλασικούς» καταναλωτές καφέ. Είναι κυρίως νεαροί άνδρες. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι υψηλότερος μεταξύ των νεαρών ανδρών, και οι καταναλωτές ενεργειακών ποτών μερικές φορές χρησιμοποιούν και άλλες ουσίες. Υπάρχει μια καλά τεκμηριωμένη σχέση στη βιβλιογραφία μεταξύ των ενεργειακών ποτών και των εθιστικών ουσιών. Οι ασθενείς με προβλήματα εθισμού έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας. Επομένως, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση αυτού του πληθυσμού.
