25/03/2025
Ο λαός έχει σοφία, και αυτή αποτυπώνεται στις παροιμίες του. «Μεγάλη μπουκιά φάε, μεγάλη κουβέντα μην πεις», γιατί η ζωή έχει αποδείξει πως τίποτα δεν μένει σταθερό. «Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις», γιατί αργά ή γρήγορα οι πράξεις μας επιστρέφουν σε εμάς. «Ποτέ μην λες ποτέ», γιατί όσα θεωρούσαμε αδιανόητα γίνονται συχνά πραγματικότητα.
Και όμως, σε μια κοινωνία που αλλάζει ραγδαία, όπου οι πολιτικές συμμαχίες μεταβάλλονται σαν να ήταν ασήμαντες, αυτές οι παροιμίες μοιάζουν πιο επίκαιρες από ποτέ. Κόμματα διαλύονται και ανασυντίθενται, πολιτικοί αλλάζουν στρατόπεδα σαν να αλλάζουν πουκάμισο, και αυτοί που άλλοτε συγκρούονταν μέχρις εσχάτων, τελικά συμπορεύονται. Και γιατί; Γιατί, όπως λέει η πιάτσα, «είναι πολλά τα λεφτά, μάγκα μου».
Στα 44 μου χρόνια, έχω δει αρκετά για να ξέρω πως η εξουσία και το χρήμα καθορίζουν πολλά—αν όχι τα πάντα. Όταν ακόμα και τα πιο σταθερά «πιστεύω» φαίνονται διαπραγματεύσιμα, γιατί να μην είμαι καχύποπτος; Όταν αδέρφια σκοτώθηκαν στηρίζοντας κόμματα που αργότερα συγκυβέρνησαν, γιατί να έχω εμπιστοσύνη;
Άλλωστε, όπως συνηθίζεται να λέγεται: «Όλοι οι άνθρωποι έχουν μια τιμή—αρκεί να τους την αποκαλύψεις». Κι αν αυτό ακούγεται κυνικό, είναι απλώς μια διαπίστωση της εποχής μας.
Η τεχνολογία, η γνώση, η πρόοδος υποτίθεται ότι βελτίωσαν τις ζωές μας. Και όντως, τις βελτίωσαν—για όσους ξέρουν να τις χειρίζονται. Αλλά ποιος κρατά τα ηνία; Ποιος έχει τον έλεγχο αυτών των εργαλείων; Αυτός που κατέχει τη γνώση, τα μέσα, και φυσικά, την εξουσία.
Και η κοινωνία; Η κοινωνία παρακολουθεί, άλλοτε αδιάφορη, άλλοτε οργισμένη, άλλοτε απλά μπερδεμένη. Όμως, αν υπάρχει ένα μάθημα από τις παροιμίες, είναι ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Στο τέλος της ημέρας, εκείνο που απομένει είναι η προσωπική μας ηθική, η επίγνωση ότι κάποια πράγματα δεν αγοράζονται.
Ή μήπως και αυτά είναι απλώς ένα ακόμη ρομαντικό παραμύθι σε μια εποχή όπου όλα έχουν την τιμή τους;
