18/09/2025
Κάποια στιγμή, στα τέλη της 8ης δεκαετίας της ζωής του, ο Γιάλομ άρχισε να δυσκολεύεται στις μακροχρόνιες συνεδρίες με θεραπευόμενους. Η μνήμη του ξέφτιζε, με αποτέλεσμα να μην μπορεί πλέον να ανακαλέσει σημαντικές πληροφορίες από τις ζωές τους ή από τις στιγμές που είχε μοιραστεί μαζί τους στη διάρκεια των συνεδριών τους. Έτσι, βρήκε μια ασυνήθιστη λύση: θα έβλεπε θεραπευόμενους για μια μόνο φορά, όπου και θα προσπαθούσε να τους προσφέρει τόσο ενσυναίσθηση όσο και καθοδήγηση.
Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια συνάντησε 300 θεραπευόμενους για μια μόνο συνεδρία με τον καθένα τους. Η περίοδος αυτή συνέπεσε με την πανδημία, οπότε οι συναντήσεις τους γίνονταν διαδικτυακά. Από αυτούς, οι 40 αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για τις ιστορίες που έγραψε στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο “Hour of the Heart”.
Στο άρθρο του Psychotherapy Networker Magazine, παρακολουθούμε την μια και μοναδική συνεδρία του Γιάλομ με την Μάγια, μια αφοπλιστικά όμορφη γυναίκα. «Είμαι 28. Είμαι με τον Τσάρλι από τα 21 μου και πρόκειται να τον παντρευτώ. Αλλά έχει βαρεθεί με την ενασχόλησή μου με τον Γκίλμπερτ». Ήδη στα πρώτα λόγια της φέρνει το θέμα που την απασχολεί, τις έμμονες ιδέες που την ταλαιπωρούν, ιδέες που αφορούν στην φροντίδα του Γκίλμπερτ, δηλαδή αν έφαγε αρκετά, αν νιώθει μόνος ενώ εκείνη λείπει κλπ. Πολύ σύντομα κι ενώ η περιέργεια του θεραπευτή, μαζί και του αναγνώστη, κορυφώνονται σχετικά με το ποιος είναι αυτός ο Γκίλμπερτ, η νεαρή γυναίκα αποκαλύπτει ότι πρόκειται για τον μικρόσωμο γκριζόασπρο σκύλο της! «…Το όνειρό μου μακροπρόθεσμα, είναι να μετακομίσω σε μια υπέροχη δασική περιοχή, μόλις δυο ώρες από εδώ… Θα έχω εννιά ή δέκα σκυλιά. Ο Γκίλμπερτ θα το λάτρευε! Θα χοροπηδούσε από ευτυχία και θα ήταν όλα τέλεια… Εννοώ ότι ξέρω πως θα ζούσαμε ευτυχισμένοι για πάντα. Εγώ και ο Γκίλμπερτ και όλα τα άλλα σκυλιά!», περιγράφει όλο χαρά την φαντασίωσή της.
Ο Γιάλομ την ακούει με ανησυχία. «Και ο Τσάρλι;», την ρωτάει. Η νεαρή γυναίκα με έκδηλη χαρά απαντά ότι ο σύντροφός της θα την ακολουθούσε παντού, γιατί την αγαπάει, ακόμα κι αν οι επιθυμίες του δεν συντονίζονται καθόλου με τις δικές της. Ο Γιάλομ επανέρχεται ψάχνοντας για ένα σύννεφο στα μάτια της, αλλά μάταια. Της ζητά να περιγράψει μια τυπική μέρα στο μελλοντικό σπίτι της. Όσο περισσότερο την πιέζει, τόσο εκείνη προσκολλάται στο όραμά της. «Πραγματικά δεν βλέπεις το πρόβλημα;», την ρωτάει κάποια στιγμή, ενώ αναρωτιέται για το πώς θα προχωρήσει την συνεδρία μαζί της. Αποφασίζει να της διαβάσει το αρχικό e-mail που του είχε στείλει ζητώντας του βοήθεια, στο οποίο ανέφερε ότι φοβόταν πως οι εμμονές της θα της στερήσουν το μέλλον της. Ύστερα, της μιλά ανοιχτά. «...Πιστεύω ότι είσαι σε μεγάλο κίνδυνο αυτή την στιγμή. Είσαι με τον Τσάρλι εδώ και πολλά χρόνια. Λες ότι τον αγαπάς και ότι περιμένεις να περάσεις το υπόλοιπο της ζωής σου μαζί του. Αλλά από εδώ που κάθομαι, αυτό φαίνεται αρκετά απίθανο εκτός και αν κάτι ριζοσπαστικό συμβεί…Η σχέση δεν πρόκειται να κρατήσει… Η ιδέα του να ζήσεις στο δάσος με δέκα σκυλιά και τον Τσάρλι είναι -υποψιάζομαι ότι κάτι μέσα σου το συνειδητοποιεί- πολύ απίθανη».
Παρατηρούμε τον Γιάλομ να παροτρύνει την νεαρή θεραπευόμενη να συνδεθεί με την φαντασίωσή της κι αμέσως μετά την προσκαλεί να δει πόσο μη συμβατή είναι αυτή η φαντασίωση με το να έχει μια ευτυχισμένη ζωή με τον σύντροφό της. Μετά από αυτό, το χαμόγελό της επιτέλους σπάει! Η Μάγια παραδέχεται ότι χρειαζόταν να ακούσει τα σχόλιά του, χαρακτηρίζοντάς τα «σκληρή αγάπη». Ακολούθως, τον ρωτά τι να κάνει κι εκείνος την προσκαλεί να δώσει προβάδισμα στις πραγματικές της προτεραιότητες έναντι των εμμονικών σκέψεων και την παραπέμπει σε συνάδελφό του για να κάνει συνεδρίες.
Η εξέλιξη είναι πολύ ενδιαφέρουσα… και περιγράφεται στο άρθρο και στο βιβλίο του Γιάλομ.
Όπως αναφέρει ο ίδιος, στο εγχείρημα των συνεδριών της μιας φοράς παίζει σημαντικό ρόλο η πίεση του χρόνου. Πιο συγκεκριμένα, επισημαίνει ότι τον ανάγκασε να κάνει επιλογές που δεν θα έκανε στις συνηθισμένες του θεραπείες. Για παράδειγμα, αντί να περιμένει την Μάγια να βγάλει τα δικά της συμπεράσματα και η αλλαγή να έρθει από μέσα της, επίσπευσε την διαδικασία δίνοντάς της έτοιμη τροφή.
-----------------
Διαβάζοντας αυτό το άρθρο, σκέφτηκα πόσο καθοριστικής σημασίας είναι η παράμετρος του χρόνου, που θέτει περιορισμούς τόσο σε θεραπευτή όσο και σε θεραπευόμενο, αλλά ίσως και να τους φέρνει σε επαφή με την ελευθερία τους. Η συνθήκη της μιας και μοναδικής συνεδρίας, της «συνεδρίας-σφηνάκι», όπως θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε, δίνει επιπλέον βαρύτητα στον ενεστώτα χρόνο. Τι θα επιλέξει να φέρει ο θεραπευόμενος, τι όχι, πού θα εστιάσει και πώς, από την άλλη, θα αποφασίσει να πορευτεί ο θεραπευτής, πότε θα γίνει κατευθυντικός και γιατί… Η έμφαση στο εδώ και τώρα είναι μεγάλη, δηλαδή κάθε λεπτό είναι σημαντικό και άρα προβάλλει επιτακτικό το να αξιοποιηθεί και από τις δυο πλευρές της θεραπευτικής σχέσης. Το κίνητρο είναι υψηλό, όπως ίσως και τα επίπεδα άγχους. Οριακά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μοιάζει με το να ξέρει κάποιος ότι έχει μια μέρα ζωής, οπότε και θα πρέπει να αποφασίσει πώς θέλει να την περάσει, με ποιον, πού, κάνοντας τι κλπ.
Τι θα γινόταν αν συνδεόμασταν έχοντας κατά νου ότι αυτή η στιγμή είναι η πρώτη και η τελευταία μας; Μήπως, κάπως έτσι, θα είχε αξία να ζούμε κάθε μας μέρα, κάθε μας σχέση; Μήπως έτσι θα δίναμε στην παρούσα στιγμή την προσοχή που της αναλογεί και άρα θα επιλέγαμε πώς επιθυμούμε να την ζήσουμε συνειδητά; Και μήπως έτσι θα δημιουργούσαμε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν οι σπόροι που κρατάμε φυλαγμένους στο ντουλάπι της ψυχής μας για να τους σπείρουμε την κατάλληλη στιγμή, που όμως ποτέ δεν έρχεται; Και μήπως γι’ αυτό οι άνθρωποι κινητοποιούμαστε από κρίσεις προκειμένου να αλλάξουμε την ζωή μας;
Σκέψου για λίγο τι είναι αυτό που ακόμα δεν έχεις κάνει, αυτό που δεν έχεις δοκιμάσει, αυτό που δεν έχεις λύσει και αυτό που πραγματικά λαχταράς για τον εαυτό σου και ίσως αυτό είναι ένα μικρό βηματάκι προς τα εκεί που θες να πας…
Ευγενία Δουβαρά
Ψυχολόγος
Παιδοψυχολόγος
Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
Ολόκληρο το άρθρο στο τεύχος Σεπτεμβρίου/Οκτωβρίου 2025 του περιοδικού Psychotherapy Networker
https://www.psychotherapynetworker.org/article/an-hour-with-irv-yalom/
An hour with Irv Yalom
Irvin Yalom, Benjamin Yalom
In his late 80’s, as Irv Yalom’s memory began to flag, he offered one-time consultations to new clients—and still made an impact.
