12/09/2023
Τα παιδιά σας…και τα μάτια σας
Η νέα σχολική χρονιά μόλις ξεκίνησε και είναι πολύ σημαντικό να γίνεται ένας οφθαλμολογικός έλεγχος στους μαθητές, ώστε να προληφθούν τυχόν προβλήματα οράσεως. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του παιδιού, αναπτύσσεται και το οπτικό του σύστημα. Μεγαλώνοντας μέχρι και την ηλικία των 8-9 ετών, «μαθαίνουμε» να βλέπουμε σωστά και με ευκρίνεια. Αυτό καθιστά αναγκαία τη συστηματική οφθαλμολογική παρακολούθηση, με δεδομένο μάλιστα ότι η αντιμετώπιση πολλών προβλημάτων είναι εφικτή μόνο σε μικρές ηλικίες.
Ο παιδικός οφθαλμός συνεχίζει να αναπτύσσεται από τη γέννηση μέχρι περίπου την ηλικία των 9 ετών. Η όραση είναι μια μαθησιακή διαδικασία για τον ανθρώπινο εγκέφαλο και απαιτεί άριστη συνεργασία ματιών και εγκεφάλου.
Είναι πολύ σημαντικό, οι γονείς να γνωρίζουν ότι οι παθήσεις των ματιών, αν αφεθούν χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσουν όχι μόνο σε μαθησιακές δυσκολίες, αλλά και σε κίνδυνο μόνιμης βλάβης της όρασης.
Η συσχέτιση όρασης και μάθησης είναι πολύ ισχυρή. Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου το 80% όσων μαθαίνει το παιδί στο σχολείο παρουσιάζεται με οπτικό τρόπο, επομένως οποιαδήποτε διαταραχή της όρασης μπορεί να αποδειχθεί επιζήμια.
Οι διαταραχές αυτές είναι εξαιρετικά συνηθισμένες, αφού πάνω από ένα στα τέσσερα παιδιά σχολικής ηλικίας και το 5-10% των παιδιών προσχολικής ηλικίας πάσχουν από οφθαλμολογικά προβλήματα, ενώ πάνω από ένα στα πέντε έχει αδιάγνωστα προβλήματα στα μάτια επειδή δεν έχει ελεγχθεί ποτέ από έναν οφθαλμίατρο.
Δεδομένου λοιπόν ότι το 25% περίπου των παιδιών σχολικής ηλικίας έχουν οφθαλμολογικές παθήσεις, είναι πολύ σημαντικό να γίνεται προληπτικός έλεγχος της όρασης κάθε χρόνο πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς.
Τα περισσότερα οφθαλμολογικά προβλήματα στα παιδιά είναι αντιμετωπίσιμα, εφόσον διαγνωστούν εγκαίρως!
Η Αμερικάνικη Ακαδημία Οφθαλμολογίας – ΑΑΟ (www.aao.org) και η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής – AAP (www.aap.org) προτείνουν να γίνεται έλεγχος στις ακόλουθες ηλικίες:
• Μετά τη γέννηση (στο μαιευτήριο): Η εξέταση στα νεογνά γίνεται με έμμεση οφθαλμοσκόπηση κατά την οποία ελέγχονται παθήσεις όπως ο συγγενής καταρράκτης, το συγγενές γλαύκωμα και άλλες πιο σπάνιες. Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, από το 2020 και μετά, ο οφθαλμολογικός έλεγχος αμέσως μετά τη γέννηση θα είναι υποχρεωτικός σε όλα τα νεογνά.
• 6 μηνών έως 1 έτους (ιδιαίτερα εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αμβλυωπίας, στραβισμού, συγγενούς καταρράκτη, συγγενούς γλαυκώματος ή ρετινοβλαστώματος).
• Σε ηλικία 3 ετών.
• Πριν ξεκινήσει το σχολείο.
• Κάθε χρόνο μέχρι την ηλικία των 10 ετών και μετά στα 12, στα 15 και στα 18, αν δεν διαπιστωθεί οφθαλμολογική πάθηση.
Συνοπτικά παρακάτω συμπεριλαμβάνονται οι συχνότερες παθήσεις του ματιού:
• Διαθλαστικές ανωμαλίες: είναι οι παθήσεις που δεν επιτρέπουν σωστή εστίαση του φωτός στο πίσω μέρος του ματιού με συνέπεια να θολώνει η όραση. Στις διαταραχές αυτές συμπεριλαμβάνονται η μυωπία, ο αστιγματισμός και η υπερμετρωπία.
• Διαταραχές της λειτουργικής όρασης: Επηρεάζουν την ικανότητα των ματιών να βλέπουν τα αντικείμενα μέσα στο χώρο, δηλαδή να αντιλαμβάνονται το βάθος και τις διαστάσεις τους. Η φτωχή σύγκλιση των ματιών (όπως συμβαίνει στο στραβισμό) είναι κλασικό παράδειγμα. Οι διαταραχές της λειτουργικής όρασης μπορεί να προκαλέσουν θολή ή διπλή όραση (διπλωπία), κούραση των ματιών (κοπιωπία), πονοκεφάλους, αλλά και να κάνουν τα παιδιά να βλέπουν τα γράμματα ανάποδα, να μπερδεύουν παρόμοιες λέξεις κ.λπ.
• Διαταραχές της οπτικής αντίληψης: Οπτική αντίληψη σημαίνει να καταλαβαίνει κανείς τι βλέπει, να το αναγνωρίζει, να αξιολογεί τη σημασία του και να το συνδέει με πληροφορίες που κατά το παρελθόν είχε αποθηκεύσει στον εγκέφαλό του. Κλασικά παραδείγματα διαταραχής της οπτικής αντίληψης είναι η αχρωματοψία ή το να δυσκολεύεται το παιδί να αναγνωρίσει λέξεις που έχει ξαναδεί.
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς είναι ότι τα παιδιά συνήθως δεν παραπονιούνται για την όρασή τους, διότι δεν συνειδητοποιούν καν ότι δεν βλέπουν καλά.
Εάν το παιδί παρουσιάζει κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, χρειάζεται έλεγχο από έναν οφθαλμίατρο διότι μπορεί να οφείλεται σε πρόβλημα όρασης:
• Ύποπτα συμπτώματα είναι να σκύβει το παιδί πολύ κοντά στο βιβλίο για να διαβάσει ή να δυσκολεύεται να δει πράγματα που βρίσκονται σε απόσταση
• Πονοκέφαλος, κούραση των ματιών, υπερβολικό βλεφάρισμα ή τρίψιμο των ματιών.
• Θολή ή διπλή όραση.
• Αλληθώρισμα ή κίνηση των ματιών ανεξάρτητα το ένα από το άλλο.
• Χρήση μόνο του ενός ματιού (το παιδί μπορεί να κοιτάζει από το πλάι ή να κλείνει το ένα μάτι όταν θέλει να δει κάτι).
• Δυσκολίες στην ανάγνωση (π.χ. χάνει λέξεις ή παραλείπει ολόκληρες προτάσεις, διαβάζει αργά ή δεν καταλαβαίνει τι διαβάζει, επαναλαμβάνει τις λέξεις ή μπερδεύει τις παρόμοιες λέξεις και τις διαβάζει λάθος).
• Δυσκολίες στο να θυμηθεί, να αναγνωρίσει ή να αναπαράγει σχήματα.
• Διάσπαση της προσοχής στην τάξη.
Ο ρόλος της κληρονομικότητας και της πρόληψης
Η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός είναι κληρονομικές παθήσεις, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως εάν ένας γονιός έχει κάποια από τις αναφερόμενες παθήσεις, θα τις αποκτήσει το παιδί του. Παρομοίως, γονείς που δεν έχουν κάποια τέτοια πάθηση δεν σημαίνει ότι τα παιδιά τους δεν έχουν πιθανότητα να την εμφανίσουν.
Η μυωπία για παράδειγμα, καθορίζεται γενετικά και εξελίσσεται παράλληλα με την ανάπτυξη του ματιού και δεν υπάρχει τρόπος να την αποτρέψει κανείς, τουλάχιστον με τα όσα είναι γνωστά μέχρι σήμερα στον επιστημονικό κόσμο.
Ο ρόλος του γονέα
Η παρατηρητικότητα του γονέα παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της όρασης του παιδιού. Ο γονιός μπορεί και μόνος του να παρατηρήσει τυχόν προβλήματα όρασης με τους εξής τρόπους:
• Φέρνοντας κάτι έντονο και χρωματιστό μπροστά στα μάτια του παιδιού και απομακρύνοντας το αργά, μπορεί να παρακολουθήσει εάν το παιδί το ακολουθεί με τα μάτια του.
• Αν το παιδί είναι άνω των 2 ετών, θα πρέπει να βλέπει εξαιρετικά καλά και με λεπτομέρειες μακριά. Αν ο γονιός παρατηρήσει ότι το παιδί δυσκολεύεται να δει μακριά, θα πρέπει να απευθυνθεί σε οφθαλμίατρο.
• Ένα καλό τεστ είναι να κλείσει ο γονιός μια το ένα και μια το άλλο μάτι για να ελέγξει ότι βλέπει εξίσου καλά και με τα δύο μάτια.
Για να προλάβουμε τυχόν προβλήματα στα μάτια των παιδιών θα πρέπει να τα ρωτάμε συχνά αν βλέπουν καλά, αλλά και να το παρατηρούμε και οι ίδιοι, από τον τρόπο που βλέπουν τηλεόραση, που κάθονται στην οθόνη του υπολογιστή–τάμπλετ, που διαβάζουν κ.λ.π. Αν για παράδειγμα έρχονται πολύ κοντά στην τηλεόραση, ίσως να μην βλέπουν καθαρά μακριά. Επίσης, στα αγόρια θα πρέπει να παρατηρούμε εάν μπορούν να διακρίνουν τα βασικά χρώματα, το πράσινο, το κόκκινο, το μπλε, και το κίτρινο.
Οι περισσότεροι γονείς ανησυχούν για την επίδραση του διαβάσματος και της πολύωρης παρακολούθησης τηλεόρασης, στην όραση του παιδιού τους. Έρευνες της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας (AAO – www.aao.org) υποστηρίζουν πως τέτοιες δραστηριότητες που είναι απαιτητικές για την όραση, δεν προκαλούν την εμφάνιση διαθλαστικών ανωμαλιών, ωστόσο μπορούν να συντελέσουν λίγο στην επιδείνωσή τους. Καλό είναι να τηρείται ορθή και ασφαλής απόσταση από την οθόνη είτε της τηλεόρασης, είτε του υπολογιστή. Η μελέτη να γίνεται υπό συνθήκες επαρκούς φωτισμού.
Τα παιδιά μαθαίνουν να βλέπουν τα πρώτα 6 χρόνια της ζωής τους, εάν δεν αντιμετωπιστούν οι διάφορες οφθαλμολογικές παθήσεις εγκαίρως κινδυνεύουν να μη μάθουν να βλέπουν σωστά για το υπόλοιπο της ζωής τους. Για αυτό η έγκαιρη και έγκυρη αντιμετώπιση οφθαλμολογικών παθήσεων από ειδικούς είναι το Α και το Ω για την καλή όραση του παιδιού σας.
Οι Ιατροί έχουν πολυετή εμπειρία στην οφθαλμολογική εξέταση παιδιών, ενώ το Ιατρείο μας διαθέτει τον πλέον σύγχρονο οφθαλμολογικό εξοπλισμό καθώς και ειδικό παιδοοφθαλμολογικό εξοπλισμό που εξασφαλίζουν τον ορθό και πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο των παιδιών σας.
ΛΑΘΟΥΡΗΣ EYE CLINIC
Αριστομένους 65, Καλαμάτα
