02/10/2025
Πώς το χρόνιο στρες της αποδοχής αγγίζει το ανοσοποιητικό🌿
Πολλές φορές λέμε «ναι» ενώ μέσα μας αισθανόμαστε «όχι». Υπάρχουν λέξεις που μένουν κρυμμένες, γιατί φοβόμαστε μήπως πληγώσουν ή φέρουν απόρριψη. Και υπάρχουν στιγμές που το σώμα κρατάει την ανάσα του, κουβαλώντας βάρη που η ψυχή δεν τολμά να μοιραστεί. Αυτή η αθέατη σιωπή, όταν γίνεται τρόπος ζωής, δε μένει μόνο στο πνεύμα∙ χαράσσεται και στο σώμα, αφήνοντας ίχνη στρες, φλεγμονής και κόπωσης.
Αυτό το μοτίβο συμπεριφοράς στην ψυχολογία ονομάζεται “people-pleasing” – δηλαδή, το να βάζει κανείς σε προτεραιότητα την ικανοποίηση των άλλων εις βάρος του εαυτού του. Στην αρχή μοιάζει ακίνδυνο, μια πράξη καλοσύνης∙ όμως όταν γίνεται τρόπος ζωής, αφήνει βαθιές χαρακιές στο σώμα.
Το people-pleasing δεν είναι άμεσα η αιτία μιας ασθένειας. Όμως η επιστήμη δείχνει ότι οι μηχανισμοί που το συνοδεύουν – το χρόνιο στρες, η καταπίεση συναισθημάτων, η σιωπή του εσωτερικού «όχι» – μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά το ανοσοποιητικό σύστημα και να αυξήσουν τον κίνδυνο αυτοάνοσων νοσημάτων.
---
2. Τι είναι το people-pleasing;
Το people-pleasing είναι η βαθιά ριζωμένη ανάγκη να ικανοποιούμε τους άλλους, συχνά εις βάρος του εαυτού μας. Δεν είναι απλώς καλοσύνη∙ είναι μια συνεχής προσπάθεια να μη δυσαρεστήσουμε κανέναν, να κρατήσουμε όλους χαρούμενους, να αποφύγουμε την απόρριψη.
Τα χαρακτηριστικά του περιλαμβάνουν:
δυσκολία να πούμε «όχι»,
υπερβολική ανάγκη για αποδοχή,
φόβο κριτικής ή εγκατάλειψης,
τάση να καταπιέζουμε τις πραγματικές μας ανάγκες και συναισθήματα.
Στην αρχή, αυτή η συμπεριφορά φαίνεται «ευγενική» και «ανιδιοτελής». Όμως, μακροπρόθεσμα, λειτουργεί σαν ένα είδος αυτο-σιωπής (self-silencing). Η ψυχή μαζεύει θυμό, λύπη και εξάντληση∙ και το σώμα καλείται να διαχειριστεί όσα δεν εκφράζονται με λόγια.
Ποιητικά μπορούμε να πούμε πως το people-pleasing είναι σαν ένα χαμόγελο που σβήνει τη φωνή της καρδιάς.
---
3. Το βιολογικό τίμημα της καταπίεσης
Η επιστήμη μάς δείχνει πως οι συμπεριφορές που συνδέονται με το people-pleasing δε μένουν στην ψυχολογία∙ μεταφράζονται σε βιολογία.
🔬 Χρόνιο στρες:
Το συνεχές «πρέπει να αρέσω» κρατάει το σώμα σε κατάσταση συναγερμού. Η κορτιζόλη, η βασική ορμόνη του στρες, παραμένει υψηλή για μεγάλα διαστήματα. Αυτό οδηγεί σε απορρύθμιση του άξονα HPA (υποθάλαμος–υπόφυση–επινεφρίδια).
🔥 Φλεγμονή:
Η καταπίεση συναισθημάτων σχετίζεται με αυξημένους δείκτες φλεγμονής όπως IL-6, CRP και TNF-α. Η φλεγμονή αυτή γίνεται χρόνια και σιωπηλή, ανοίγοντας το δρόμο για αυτοάνοσες διαταραχές.
🛡️ Μειωμένη άμυνα:
Η αυτο-σιωπή (self-silencing) φαίνεται να μειώνει την αποτελεσματικότητα των φυσικών φονικών κυττάρων (NK cells), που είναι υπεύθυνα για την εξουδετέρωση ιών και άτυπων κυττάρων.
📌 Επιστημονικές μελέτες:
Segerstrom & Miller (2004): το χρόνιο ψυχολογικό στρες καταστέλλει την ανοσολογική λειτουργία.
Slavich & Irwin (2014, Nature Reviews Immunology): το κοινωνικό στρες επηρεάζει τη γονιδιακή έκφραση και αυξάνει τη φλεγμονή.
Με λίγα λόγια: Όταν λέμε «ναι» με το στόμα, αλλά «όχι» με την καρδιά, το ανοσοποιητικό μας ακούει το δεύτερο.
---
4. Τραύμα, PTSD και Αυτοάνοσα Νοσήματα
Το σώμα θυμάται αυτά που το μυαλό προσπαθεί να ξεχάσει.
Τα παιδικά τραύματα, η συναισθηματική παραμέληση, αλλά και οι εμπειρίες έντονου στρες στην ενήλικη ζωή, αφήνουν αποτύπωμα στο ανοσοποιητικό.
📌 Έρευνες δείχνουν:
Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει Adverse Childhood Experiences (ACEs) έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για αυτοάνοσα νοσήματα (Dube et al., 2009, Am J Prev Med).
Η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) συνδέεται με υψηλότερο ποσοστό εμφάνισης αυτοάνοσων νόσων (Song et al., 2018, JAMA).
Το τραύμα δεν είναι μόνο ψυχολογικό∙ αποθηκεύεται στο σώμα. Και το ανοσοποιητικό, που είναι ο καθρέφτης της σχέσης μας με τον κόσμο, το εκφράζει μέσω φλεγμονών και δυσλειτουργίας.
---
5. Η ψυχονευροανοσολογία ως γέφυρα
Η ψυχονευροανοσολογία είναι η επιστήμη που μελετά πώς ο νους, τα συναισθήματα και το ανοσοποιητικό σύστημα συνδέονται.
Δείχνει ότι:
κάθε σκέψη → παράγει νευροδιαβιβαστές,
κάθε συναίσθημα → αλλάζει ορμονικές εκκρίσεις,
κάθε ορμόνη → επηρεάζει ανοσολογικές αντιδράσεις.
Έτσι, η ψυχή, ο εγκέφαλος και το ανοσοποιητικό δεν είναι τρία ξεχωριστά συστήματα, αλλά ένας ενιαίος διάλογος.
Κι όταν η φωνή μας φιμώνεται, το σώμα αναγκάζεται να μιλήσει.
---
6. Από την καταπίεση στην αυτορρύθμιση
Το να βάζουμε όρια δεν είναι εγωισμός∙ είναι βιολογική ανάγκη.
Όταν τολμάμε να εκφράζουμε αληθινά τα συναισθήματά μας, μειώνουμε το στρες και προστατεύουμε το ανοσοποιητικό μας.
---
7. Πρακτικές και άμεσες λύσεις
Για να αντιστρέψουμε το μοτίβο του συνεχούς «να ευχαριστώ τους άλλους», χρειάζονται μικρά αλλά ουσιαστικά βήματα:
✍️ Αυτοπαρατήρηση
Κράτα ημερολόγιο (journaling) και κατέγραψε πότε λες «ναι» ενώ θέλεις να πεις «όχι».
Παρατήρησε πώς αντιδρά το σώμα σου (πονοκέφαλος, σφίξιμο, κόπωση).
🧘 Αναπνοή και mindfulness
5 λεπτά καθημερινής εστιασμένης αναπνοής μειώνουν τα επίπεδα κορτιζόλης.
Επιστημονικά δεδομένα (Goyal et al., JAMA Intern Med, 2014) δείχνουν ότι η mindfulness μειώνει στρες και φλεγμονή.
🗣️ Θέσπιση ορίων
Ξεκίνα με μικρά «όχι» σε καταστάσεις χαμηλού ρίσκου.
Χρησιμοποίησε φράσεις όπως: «Αυτό δε μου ταιριάζει τώρα», «Θα το σκεφτώ και θα σου πω».
Σωματική φροντίδα
Ύπνος: 7–8 ώρες για αποκατάσταση του ανοσοποιητικού.
Διατροφή: αντιφλεγμονώδη τρόφιμα (φρούτα, λαχανικά, ωμέγα-3, κουρκουμάς).
Κίνηση: περπάτημα στη φύση, ήπια γιόγκα∙ αποδεδειγμένα μειώνουν δείκτες στρες.
🤝 Υποστήριξη
Θεραπεία τραύματος (π.χ. ψυχοθεραπεία, somatic experiencing, EMDR).
Κοινότητα – μοιράσου με ανθρώπους που ακούνε χωρίς να κρίνουν.
---
8. Επίλογος
Το people-pleasing δεν είναι απλώς μια συνήθεια∙ είναι ένας αθέατος δρόμος που οδηγεί σε σωματική φθορά. Όταν τολμάμε να ακούσουμε τη δική μας αλήθεια, το ανοσοποιητικό δεν χρειάζεται να μιλήσει με τη γλώσσα της ασθένειας.
🌿 Η φροντίδα του εαυτού είναι η πρώτη πράξη αγάπης – όχι μόνο για εμάς, αλλά και για όσους αγαπάμε.
Με αγάπη,
Φραντζέσκα
---
📚 Ενδεικτικές Επιστημονικές Πηγές
Segerstrom SC, Miller GE. Psychological stress and the human immune system: a meta-analytic study. Psychol Bull. 2004.
Slavich GM, Irwin MR. From stress to inflammation and major depression: A social signal transduction theory. Nat Rev Immunol. 2014.
Dube SR, et al. Cumulative childhood stress and autoimmune diseases in adults. Am J Prev Med. 2009.
Song H, et al. Association of Stress-Related Disorders With Subsequent Autoimmune Disease. JAMA. 2018.
Goyal M, et al. Meditation programs for psychological stress and well-being: a systematic review. JAMA Intern Med. 2014.
Harvard Health Publishing. The impact of stress on your health. 2019.
