Άννα Γονιδάκη / Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

24/07/2025

10/07/2025

🔍 Συστημική Ανάλυση της Φράσης.
1. Δομές ελέγχου και ρόλων στην οικογένεια
Σε πολλά οικογενειακά συστήματα, ιδιαίτερα σε πιο ιεραρχικά ή παραδοσιακά, ένας ή περισσότεροι γονείς (ή μέλη με ισχυρό ρόλο) τείνουν να επιβάλλουν στους άλλους (συνήθως τα παιδιά ή τον/την σύντροφο) τον τρόπο που πιστεύουν πως πρέπει να ζουν, να σκέφτονται ή να συμπεριφέρονται.
Αυτό συχνά καλύπτεται από τη φράση: «Το κάνω για το καλό σου» ή «Έτσι είναι το σωστό».

➡️ Συστημικά, αυτό ενδέχεται να προκαλεί ένταση, ρήξη ρόλων ή ακόμα και παθητική αντίσταση. Το άτομο που δέχεται τον έλεγχο μπορεί να βιώσει ακύρωση, σύγχυση ταυτότητας ή να αναπτύξει συμπεριφορές αντιδραστικές ή καταθλιπτικές.
2. Οικογενειακός ναρκισσισμός και έλεγχος
Η φράση αναφέρεται στην απαίτηση να ζει ο άλλος σύμφωνα με τις δικές μας προσδοκίες, κάτι που συχνά αντικατοπτρίζει ναρκισσιστικά μοτίβα σε ένα οικογενειακό σύστημα:
Το παιδί πρέπει να σπουδάσει αυτό που δεν σπούδασε ο γονιός. Ο/η σύντροφος πρέπει να διαχειρίζεται τα συναισθήματα όπως εμείς. Ο ένας «καθορίζει» την πραγματικότητα του άλλου.

➡️ Συστημικά, αυτό δημιουργεί διπολικότητα: ο ένας παίρνει ρόλο «καθοδηγητή» και ο άλλος ρόλο «υποτελούς» — με αντίτιμο την αυθεντικότητα και τη συναισθηματική ασφάλεια.
3. Ατομικότητα vs συστημική αλληλεξάρτηση
Η φράση διαχωρίζει την προσωπική ελευθερία από την επιβολή ελέγχου.
Στη συστημική θεωρία, στόχος είναι τα άτομα μέσα στο σύστημα να συνδέονται, χωρίς να καταπνίγουν την ατομικότητα. Όταν ένα μέλος προσπαθεί να επιβάλει στους άλλους πώς να ζουν, τότε το σύστημα χάνει την ισορροπία του.

➡️ Ο υγιής συστημικός διάλογος βασίζεται στον σεβασμό των ορίων και την αναγνώριση της διαφορετικότητας — όχι στην ομοιομορφία.
4. Πολλαπλές οπτικές και υποθέσεις.
Συστημικά, κάθε μέλος του συστήματος έχει τη δική του «πραγματικότητα». Όταν κάποιος εγωιστικά απαιτεί να ζουν οι άλλοι με βάση τη δική του αλήθεια, αγνοεί ότι κάθε μέλος του συστήματος βλέπει αλλιώς τον κόσμο.

➡️ Η συστημική προσέγγιση ενθαρρύνει την ανοιχτή επικοινωνία, όπου οι ανάγκες, τα συναισθήματα και οι προσδοκίες συντίθενται, χωρίς να κυριαρχεί ένας.

💡 Συμπέρασμα
Η φράση αυτή, μέσα από μια συστημική ματιά, αναδεικνύει την παθολογία της εξουσίας και του ελέγχου μέσα στις σχέσεις. Δεν είναι πρόβλημα να ζούμε όπως θέλουμε, αλλά γίνεται πρόβλημα όταν το σύστημά μας (π.χ. οικογένεια) το απαιτεί και από τους άλλους, ακυρώνοντας την προσωπική τους ταυτότητα.

09/07/2025

🔍 1. Κρίση ως ευκαιρία μετασχηματισμού στο οικογενειακό σύστημα
Η στιγμή που «πιστεύεις πως όλα έχουν τελειώσει» μπορεί να παραλληλιστεί με τα σημεία κρίσης ή μετάβασης μέσα σε ένα οικογενειακό σύστημα — π.χ. ένας χωρισμός, μια απώλεια, μια σύγκρουση ή ένα βαθύ αίσθημα αποσύνδεσης. Η συστημική προσέγγιση βλέπει αυτές τις στιγμές όχι ως τέλος, αλλά ως πυρήνες αλλαγής.
📌 Συστημικά, όταν ένα μέλος του συστήματος φτάνει σε ένα «τέλος» (ψυχικό, συναισθηματικό ή πρακτικό), τότε το ίδιο το σύστημα καλείται να ανασχηματιστεί. Δηλαδή, το «τέλος» ενός ρόλου, μιας δυναμικής, μπορεί να οδηγήσει σε επανεκκίνηση — νέες ισορροπίες, νέες θέσεις, νέες μορφές σύνδεσης.
👥 2. Οικογενειακές πεποιθήσεις και αφηγήσεις
Η ιδέα ότι «όλα έχουν τελειώσει» μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαγενεακών αφηγήσεων — π.χ. ιστορίες αποτυχίας, θυσίας ή ματαιότητας που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά. Μέσα από μια συστημική διεργασία, όταν το άτομο φτάνει σε αυτό το αδιέξοδο, υπάρχει η δυνατότητα να σπάσει αυτός ο κύκλος και να γραφτεί ένα καινούργιο κεφάλαιο.
📌 Συστημικά, αναγνωρίζουμε ότι δεν είναι «τέλος», αλλά σημείο καμπής όπου κάποιος επιλέγει να μην αναπαράγει παλιά μοτίβα.
🌱 3. Το "όλα αρχίζουν" – η ανάδυση του νέου
Η φράση «και τότε θα αρχίσουν τα πάντα» υποδηλώνει τη δυναμική της εξέλιξης. Στη συστημική θεωρία, το οικογενειακό σύστημα δεν είναι στατικό. Είναι ανοικτό και ζωντανό, συνεχώς διαμορφώνεται μέσα από τις σχέσεις. Μία κρίση, ένα σημείο «μηδέν», γίνεται αφορμή για νέες συνδέσεις, νέα νοήματα και νέες ισορροπίες.
📌 Ένα παιδί που νιώθει ότι έχει «χαθεί», ένας γονέας που αισθάνεται «ανεπαρκής», ένα ζευγάρι που νομίζει πως έχει τελειώσει — είναι όλα πιθανά σημεία επαναπλαισίωσης και εξέλιξης.

🧩 Συμπέρασμα
Αυτό το φαινομενικά απλό απόφθεγμα, μέσα από τη συστημική οπτική, αντιπροσωπεύει τη φυσική κίνηση των οικογενειακών συστημάτων: από τη διάλυση σε μια νέα μορφή συνοχής. Δείχνει την ελπίδα που γεννιέται μέσα από το χάος, την ανθεκτικότητα του ατόμου αλλά και της οικογένειας ως ζωντανού οργανισμού.
Αυτός που νιώθει ότι τελείωσε, ίσως είναι έτοιμος/η να ανοίξει χώρο για μια νέα αφήγηση, για νέα ζωή.

04/07/2025

Συστημική Ανάλυση της Εικόνας
Η συστημική θεωρία βλέπει το άτομο όχι απομονωμένα, αλλά μέσα στο πλαίσιο των συστημάτων στα οποία ανήκει (οικογένεια, κοινωνία, επαγγελματικό περιβάλλον κ.λπ.). Το νόημα και οι συμπεριφορές αναδύονται μέσα από τις σχέσεις και την αλληλεπίδραση.
🔍 Βασικά Σημεία Ανάλυσης:
1. Η "Ψεύτικη Εικόνα" ως Κοινωνικό και Οικογενειακό Σχήμα
Σε πολλά οικογενειακά συστήματα και κοινωνικά πλαίσια, η διατήρηση "καλών εντυπώσεων" και "καθωσπρέπει" εικόνων είναι πρωταρχικός στόχος. Αυτό πολλές φορές οδηγεί τα μέλη της οικογένειας να υιοθετούν ρόλους και συμπεριφορές που δεν είναι αυθεντικές, απλώς για να διατηρηθεί η συνοχή ή να αποφευχθεί το κοινωνικό στίγμα.
Παράδειγμα:
Μια οικογένεια που αποφεύγει να μιλάει για προβλήματα ψυχικής υγείας ή οικονομικές δυσκολίες για να φαίνεται "τέλεια" προς τα έξω.
2. Η Αυθεντικότητα ως Δυναμική Ρήξης και Αλλαγής
Αυτό που προτείνει η εικόνα — "να παλεύεις να μένεις αυθεντικός" — από συστημική σκοπιά, είναι μια πρόταση για ρήξη με το υφιστάμενο σύστημα και τις άκαμπτες πεποιθήσεις του.
Ο αυθεντικός άνθρωπος, μέσα σε ένα οικογενειακό ή κοινωνικό σύστημα που προωθεί το "φαίνεσθαι", συχνά θεωρείται αποσταθεροποιητικός παράγοντας. Όμως, αυτή η ρήξη είναι απαραίτητη για να ανοίξει χώρος για πιο ειλικρινή και λειτουργικά μοτίβα σχέσεων.
3. Το Τίμημα της Αυθεντικότητας
Στη συστημική προσέγγιση, ξέρουμε πως όταν κάποιος σπάει έναν παραδοσιακό ρόλο (π.χ. το "καλό παιδί", το "υπομονετικό μέλος"), μπορεί να προκαλέσει αντίσταση από το σύστημα.
👉 Η αυθεντικότητα μπορεί να δημιουργήσει:
• Αποστασιοποίηση από μέλη που θέλουν να διατηρήσουν το status quo.
• Ρήξεις που όμως οδηγούν σε εξέλιξη και πιθανώς σε πιο ουσιαστικές σχέσεις.
• Διλήμματα ταυτότητας και αυτοεκτίμησης.
4. Ο Ρόλος του Συστήματος στη Διαμόρφωση Ταυτότητας
Η εικόνα υπαινίσσεται ότι η κοινωνία (και κατ' επέκταση η οικογένεια) προάγει μηχανισμούς συντήρησης μιας "μάσκας". Η συστημική προσέγγιση μάς καλεί να δούμε πώς το σύστημα ενισχύει αυτή την ψευδαίσθηση:
• Μέσω άρρητων κανόνων.
• Μέσω της ενοχής και του φόβου της απόρριψης.
• Μέσω των διαγενεακών μεταβιβάσεων ("έτσι είμαστε εμείς σε αυτή την οικογένεια").
Η μάχη για αυθεντικότητα μπορεί να οδηγήσει το άτομο να αναδιαπραγματευτεί τη θέση του μέσα στο σύστημα, να σπάσει φαύλους κύκλους και να δώσει νέο νόημα στις σχέσεις του.
🔗 Τελική Σύνθεση
Η εικόνα είναι ένα κάλεσμα για αυτογνωσία και διαφοροποίηση.
Από συστημική σκοπιά:
• Η αυθεντικότητα δεν είναι μόνο ατομική επιλογή, αλλά και πράξη που επηρεάζει και μετακινεί ολόκληρο το σύστημα.
• Η ειλικρίνεια με τον εαυτό μας μπορεί να είναι ο καταλύτης για αλλαγές στις οικογενειακές και κοινωνικές δυναμικές.
• Η "μάχη" για αυθεντικότητα συνδέεται άρρηκτα με τη δυνατότητα του συστήματος να αντέξει την αλλαγή και την πολυπλοκότητα.

02/07/2025

📌 Ανάλυση των φράσεων:
1. «Έλα μωρέ, υπερέβαλες πάλι»
• Μήνυμα προς το άτομο: Ακύρωση συναισθήματος.
• Συστημική οπτική: Το άτομο λαμβάνει το μήνυμα πως οι συναισθηματικές του αντιδράσεις δεν είναι αποδεκτές ή είναι υπερβολικές, κάτι που μπορεί να το οδηγήσει σε εσωτερική απόσυρση ή να το κάνει να δυσκολεύεται να εκφράσει συναισθήματα στις σχέσεις του.
Δυναμική στο σύστημα: Συχνά, το σύστημα (π.χ. οικογένεια) δεν αντέχει τη συναισθηματική ένταση και την υποβαθμίζει, θέλοντας να επαναφέρει «τάξη» και ηρεμία.

2. «Μην κλαις, δεν έγινε και τίποτα»
• Μήνυμα προς το άτομο: Απαγόρευση της λύπης και ανάγκη να «σβήσουν» το συναίσθημα γρήγορα.
• Συστημική οπτική: Το σύστημα πιθανώς έχει δυσκολία να διαχειριστεί τη θλίψη και την ευαλωτότητα. Αντί να προσφέρει χώρο για συναισθηματική έκφραση, πιέζει για αποσιώπηση.
• Συνέπεια: Το άτομο μαθαίνει να μην εμπιστεύεται τα δικά του συναισθήματα, καθώς το περιβάλλον του τα υποτιμά.

3. «Εσύ φταις που έγινε έτσι»
• Μήνυμα προς το άτομο: Απόδοση ευθύνης και ενοχής.
• Συστημική οπτική: Το σύστημα μπορεί να έχει ανάγκη να "τοποθετεί" την ευθύνη σε κάποιο μέλος για να αποφύγει τη συλλογική αυτοκριτική ή την παραδοχή σύνθετων αιτιών.
• Συνέπεια: Το άτομο μπορεί να αναπτύξει ένα υπερβολικό αίσθημα ευθύνης και ενοχής, που αργότερα επηρεάζει τις διαπροσωπικές του σχέσεις.

4. «Τι θα πουν οι άλλοι;»
• Μήνυμα προς το άτομο: Η εικόνα προς τα έξω είναι πιο σημαντική από την προσωπική αλήθεια και ευτυχία.
• Συστημική οπτική: Το σύστημα λειτουργεί με βάση εξωτερικούς κοινωνικούς κανόνες και όχι εσωτερικές ανάγκες και αξίες. Υπάρχει έντονη κοινωνική πίεση και φόβος απόρριψης από την κοινότητα.
• Συνέπεια: Το άτομο χτίζει την αυτοεικόνα του βασισμένο στην αποδοχή των άλλων και συχνά παγιδεύεται σε ρόλους που δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές του ανάγκες.

5. «Εσύ είσαι το δυνατό παιδί»
• Μήνυμα προς το άτομο: Υπέρμετρη ευθύνη και άρνηση ευαλωτότητας.
• Συστημική οπτική: Το σύστημα τοποθετεί ρόλους (π.χ. "το δυνατό παιδί", "το ευαίσθητο παιδί") που συχνά εξυπηρετούν τη σταθερότητα του συστήματος εις βάρος της ψυχικής υγείας του ατόμου.
• Συνέπεια: Το άτομο νιώθει πως δεν του επιτρέπεται να λυγίσει ή να ζητήσει βοήθεια, κάτι που οδηγεί συχνά σε συναισθηματική απομόνωση ή burnout.

🔍 Συνολική Συστημική Ανάλυση:
Όλες οι φράσεις έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: προέρχονται από συστήματα που, συχνά άθελά τους, δεν αντέχουν την αλήθεια του συναισθήματος ή τη διαφορετικότητα της προσωπικής εμπειρίας. Προσπαθούν να διατηρήσουν τη συνοχή του συστήματος είτε με την καταπίεση της συναισθηματικής έκφρασης, είτε με την επιβολή ρόλων και ενοχών.
Ένα άτομο που έχει ακούσει συστηματικά τέτοιες φράσεις μπορεί να δυσκολεύεται:
• Να αναγνωρίσει και να εκφράσει αυθεντικά τα συναισθήματά του.
• Να βάλει προσωπικά όρια.
• Να ζητήσει στήριξη όταν τη χρειάζεται.
• Να εμπιστευτεί την προσωπική του αλήθεια, ανεξαρτήτως κοινωνικών κανόνων.

25/06/2025

Η αγάπη δε μετριέται μόνο με το πόσο πολύ γινόμαστε θυσία για τον άλλον αλλά επίσης και πάνω απ’ όλα, με το πόσο μεγάλη χαρά μας δίνει η ύπαρξή του.

Jorge Bucay - Από την αυτοεκτίμηση στον εγωισμό.