Ζαμπουρίδης Άρης - Παιδίατρος, Διδάκτωρ ΑΠΘ

19/07/2025

Η πνιγμονή από ξένο σώμα στα μικρά παιδιά αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες αιφνίδιου θανάτου, ιδιαίτερα σε ηλικίες κάτω των 3 ετών. Η γνώση των προληπτικών μέτρων και της κατάλληλης αντιμετώπισης είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη τραγικών εκβάσεων.

• Ηλικίες υψηλού κινδύνου: κυρίως παιδιά 6 μηνών έως 3 ετών, καθώς βρίσκονται στη φάση της «στοματικής εξερεύνησης».
• Στις ΗΠΑ, 1 παιδί πεθαίνει κάθε 5 ημέρες λόγω πνιγμονής από ξένο σώμα.
• Στην ΕΕ, αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες εξωνοσοκομειακού παιδικού θανάτου.
• Φύλο: τα αγόρια παρουσιάζουν ελαφρώς αυξημένη συχνότητα.
• Είδος ξένων σωμάτων:
1. Τρόφιμα: σταφύλια, λουκάνικα, ξηροί καρποί (ιδίως φιστίκια), ποπ κορν.
2. Μη εδώδιμα: μικρά παιχνίδια, κομμάτια από μπαλόνια, κουμπιά, νομίσματα.

Η πρόληψη είναι πρωταρχικής σημασίας και η αντιμετώπιση προϋποθέτει ετοιμότητα, ψυχραιμία και εκπαίδευση.

Πώς μπορούμε να προλάβουμε;

Στο σπίτι και στο περιβάλλον του παιδιού:
• Αποφυγή τροφών επικίνδυνων για την ηλικία:
• Απαγορεύονται ολόκληρα σταφύλια, ξηροί καρποί, σκληρά γλυκά, κομμάτια από ωμά λαχανικά, λουκάνικα κομμένα σε ροδέλες.
• Κατάλληλη κοπή τροφών (μακρόστενα, όχι στρογγυλά σχήματα).
• Επιτήρηση κατά τη σίτιση – όχι φαγητό ενώ τρέχει ή παίζει.
• Ασφαλή παιχνίδια.
• Τήρηση οδηγιών ηλικίας.
• Όχι μικρά αποσπώμενα κομμάτια.

Παρεμβάσεις στην κοινότητα
• Ενημέρωση γονέων & φροντιστών από επαγγελματίες υγείας.
• Νομοθεσία και αυστηρός έλεγχος στα παιχνίδια και τα καταναλωτικά προϊόντα για παιδιά.
• Εκπαίδευση σε βασικές πρώτες βοήθειες και ΚΑΡΠΑ για γονείς, εκπαιδευτικούς και προσωπικό βρεφονηπιακών σταθμών.

🚨 Αντιμετώπιση

Η διαχείριση εξαρτάται από την ηλικία και την κατάσταση συνείδησης του παιδιού.

Παιδί 1 έτους:
1. Αν έχει πλήρη απόφραξη (δεν βήχει ή δεν αναπνέει):
• 5 χτυπήματα στην πλάτη (με το παιδί να γέρνει μπροστά).
• 5 κοιλιακές ωθήσεις (χειρισμός Heimlich).
• Εναλλαγή μέχρι να αποβληθεί το ξένο σώμα ή να χάσει τις αισθήσεις.

2. Αν το παιδί χάσει τις αισθήσεις:

• Καλούμε σε βοήθεια και ενημερώνουμε το Ε.Κ.Α.Β. για επεισόδιο πνιγμονής.
• Ξεκινάμε ΚΑΡΠΑ (30 συμπιέσεις – 2 αναπνοές).
• Ελέγχουμε για ξένο σώμα στο στόμα και προσπαθούμε να το απομακρύνουμε μόνο αν είναι ορατό.
• Συνεχίζουμε ΚΑΡΠΑ μέχρι να φτάσει εξειδικευμένη υποστήριξη.

24/05/2025

«Οι παιδίατροι είμαστε εδώ για να προστατεύσουμε τα παιδιά και να κατευθύνουμε με υπευθυνότητα τις οικογένειες τους.»

Ο Streptococcus pyogenes (στρεπτόκοκκος ομάδας Α) είναι ένα Gram-θετικό βακτήριο που προκαλεί συχνές και συνήθως ήπιες λοιμώξεις, όπως φαρυγγίτιδα και οστρακιά. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, η λοίμωξη γίνεται διεισδυτική (iGAS), όταν το παθογόνο εισέρχεται σε στείρες περιοχές του οργανισμού, οδηγώντας σε σοβαρές και ενίοτε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, όπως σηψαιμία, τοξικό στρεπτοκοκκικό σοκ και νεκρωτική περιτονίτιδα. Το φαινόμενο αυτό έχει αυξηθεί παγκοσμίως, ιδιαίτερα σε παιδιατρικούς πληθυσμούς, μετά την πανδημία COVID-19, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη πρόληψης.

Μέτρα πρόληψης σε ατομικό και πληθυσμιακό επίπεδο
1. Υγιεινή χεριών
Η σωστή και συχνή υγιεινή των χεριών με σαπούνι και νερό αποτελεί τη βασική γραμμή άμυνας. Η χρήση αλκοολούχων αντισηπτικών είναι χρήσιμη όταν δεν είναι διαθέσιμο το νερό. Η εφαρμογή της υγιεινής πρέπει να διδάσκεται και να εποπτεύεται ιδίως σε παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας.
2. Έγκαιρη απομάκρυνση κρουσμάτων
Τα άτομα με στρεπτοκοκκική λοίμωξη θα πρέπει να παραμένουν εκτός σχολείου ή εργασίας για τουλάχιστον 24 ώρες μετά την έναρξη της αντιβιοτικής αγωγής, ώστε να μειωθεί η διασπορά. Σε νοσηλευόμενα περιστατικά iGAS, εφαρμόζονται μέτρα απομόνωσης επαφής και σταγονιδίων.
3. Εντοπισμός και προστασία των στενών επαφών
Οι στενές επαφές ατόμων με σοβαρές μορφές iGAS (π.χ. τοξικό σοκ ή νεκρωτική λοίμωξη) και ιδίως όσοι ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου (βρέφη, ανοσοκατεσταλμένοι, έγκυες) ενδέχεται να ωφεληθούν από χημειοπροφύλαξη με αντιβιοτικά, κατόπιν εκτίμησης από ειδικό. Επιπλέον, προτείνεται παρακολούθηση για 30 ημέρες.
4. Καθαρισμός και απολύμανση
Η τακτική απολύμανση επιφανειών σε χώρους συγκέντρωσης παιδιών (σχολεία, παιδικοί σταθμοί) είναι ουσιώδης, ιδιαίτερα σε περιόδους έξαρσης. Πρέπει να χρησιμοποιούνται απολυμαντικά με τεκμηριωμένη δράση κατά των Gram-θετικών κόκκων.
5. Φροντίδα δερματικών βλαβών
Οι δερματικές κακώσεις, ακόμη και οι ελάχιστες, μπορούν να αποτελέσουν πύλες εισόδου του παθογόνου. Η έγκαιρη καθαριότητα, απολύμανση και κάλυψη τραυμάτων, καθώς και η αναζήτηση ιατρικής φροντίδας σε σημεία φλεγμονής ή έκκρισης είναι ζωτικής σημασίας.
6. Ενημέρωση και εκπαίδευση
Η ευαισθητοποίηση γονέων, εκπαιδευτικών και επαγγελματιών υγείας για τα πρώιμα σημεία των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων (υψηλός πυρετός, εξάνθημα, έντονος πόνος, σημεία σήψης) ενισχύει την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία και μειώνει τον κίνδυνο επιπλοκών.
7. Υποχρεωτική δήλωση και επιδημιολογική επιτήρηση
Η διεισδυτική νόσος από στρεπτόκοκκο ομάδας Α είναι υποχρεωτικά δηλούμενη λοιμώδης νόσος στην Ελλάδα. Η έγκαιρη αναγγελία προς τον ΕΟΔΥ επιτρέπει την ταχεία ενεργοποίηση μέτρων δημόσιας υγείας και την ιχνηλάτηση των επαφών.
8. Εμβολιασμός – το μέλλον της πρόληψης
Αν και προς το παρόν δεν διατίθεται εγκεκριμένο εμβόλιο για τον S. pyogenes, πολλά υποψήφια εμβόλια βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης. Η εισαγωγή αποτελεσματικού εμβολίου στο μέλλον αναμένεται να μεταβάλει ριζικά την πρόληψη του iGAS.
Η πρόληψη των διεισδυτικών λοιμώξεων από στρεπτόκοκκο ομάδας Α στηρίζεται στην επαγρύπνηση, την υγιεινή, την εκπαίδευση και την έγκαιρη ιατρική παρέμβαση. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίνεται στους παιδικούς πληθυσμούς και στις δομές φιλοξενίας τους, καθώς και στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Με δεδομένη την απουσία εμβολίου, η τήρηση των προληπτικών μέτρων παραμένει η ισχυρότερη γραμμή άμυνας απέναντι σε μία δυνητικά θανατηφόρα λοίμωξη.

11/05/2025

21/01/2024

20 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τα μάτια και την όραση των παιδιών

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, τα μάτια τους αλλάζουν γρήγορα. Η προσεκτική προσοχή στην υγεία των ματιών ενός παιδιού μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση προβλημάτων νωρίς, ενώ τα μάτια τους εξακολουθούν να αναπτύσσονται. Εδώ είναι 20 σημαντικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς για τα μάτια των παιδιών τους και μερικά προβλήματα με τα μάτια που δεν πρέπει ποτέ να αγνοήσουν .

Μωρά
Το κάπνισμα μπορεί να βλάψει τα μάτια ενός αγέννητου παιδιού. Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της κύησης αυξάνει τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό. Τα πρόωρα γεννημένα παιδιά είναι πιο πιθανό να έχουν μόνιμη απώλεια όρασης ή ακόμα και τύφλωση. Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οδηγεί επίσης σε πενταπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης βακτηριακής μηνιγγίτιδας στο μωρό. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί να προκαλέσει σοβαρή απώλεια όρασης.

Για τα πρόωρα, μετρήστε τα ορόσημα της όρασης του μωρού από την ημερομηνία λήξης τους — όχι την ημερομηνία γέννησής τους. Ο παιδίατρός σας θα πρέπει να ελέγχει την όραση του βρέφους σας σε κάθε επίσκεψη στο μωρό σας για να βεβαιωθεί ότι είναι σωστή. αναπτύσσεται όπως θα έπρεπε. Σε κάθε περίπτωση που ο ευαισθητοποιήμενος σε θέματα όρασης παιδίατρος αντιληφθεί κάποιο οφθαλμολογικό πρόβλημα, οφείλει να συστήσει άμεσο οφθαλμολογικό έλεγχο.

Κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών ενός μωρού, η κεντρική του όραση εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Ένα νεογέννητο μωρό μπορεί να δει, αλλά εξακολουθεί να σχηματίζει συνδέσεις μεταξύ του αμφιβληστροειδούς και του εγκεφάλου του. Καθώς αναπτύσσεται η κεντρική όραση, ένα μωρό μπορεί να αρχίσει να εστιάζει σε αντικείμενα που κρέμονται ακριβώς μπροστά του.

Μέχρι τους 3 μήνες, τα μάτια του μωρού θα πρέπει να εστιάζουν και να ακολουθούν αντικείμενα. Στους δύο πρώτους μήνες της ζωής του, τα μάτια ενός βρέφους μπορεί να φαίνονται να διασταυρώνονται ή να αποκλίνουν στα πλάγια. Αυτό είναι συνήθως φυσιολογικό. Καθώς ο οπτικός συντονισμός βελτιώνεται, τα μάτια του μωρού θα συνεργαστούν για να εστιάσουν και να ακολουθήσουν ένα κινούμενο αντικείμενο. Εάν δεν παρατηρήσετε ότι αυτό συμβαίνει σταθερά μέχρι την ηλικία των 3 μηνών, ζητήστε από τον παιδίατρό σας να σας συστήσει που θα κάνετε οφθαλμολογική εξέταση στο παιδί σας.

Μέχρι τους 5 μήνες, τα μωρά βλέπουν τρισδιάστατα. Σε αυτή την ηλικία, τα μωρά γίνονται καλύτερα στο να πιάνουν αντικείμενα επειδή μπορούν να δουν πόσο μακριά είναι ένα αντικείμενο από αυτά. Αναπτύσσουν αντίληψη βάθους. Μπορεί ακόμη και να θυμούνται τι είναι ένα αντικείμενο αν βλέπουν μόνο μέρος του.

Γύρω στους 9 μήνες, τα μάτια των μωρών έχουν σχεδόν γυρίσει το τελικό τους χρώμα. Το χρώμα των ματιών εξαρτάται από την ποσότητα και την κατανομή μιας καφέ χρωστικής που ονομάζεται μελανίνη στην ίριδα. Τα ανοιχτόχρωμα μάτια κατά τη γέννηση μπορεί να σκουρύνουν εάν αναπτυχθεί μελανίνη στην ίριδα. Δεν είναι ασυνήθιστο, ωστόσο, να βλέπουμε ελαφρές αλλαγές στο χρώμα των ματιών κατά τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής.

Νήπια
Η ικανότητα και των δύο ματιών να εστιάζουν σε ένα αντικείμενο ταυτόχρονα συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι περίπου την ηλικία των 7 ετών. Φροντίστε να αναζητήσετε έγκαιρα αξιολόγηση εάν υποψιάζεστε ότι υπάρχει πρόβλημα. Αυτό μπορεί επίσης να εντοπιστεί κατά τη διάρκεια μιας στροβισμού.

Η ιλαρά είναι η κύρια αιτία παιδικής τύφλωσης παγκοσμίως. Ο ιός μπορεί να βλάψει τα μάτια και την όραση με πολλούς τρόπους. Καθώς εμφανίζονται νέα κρούσματα της νόσου στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. (όπου η ασθένεια θεωρούνταν κάποτε εξαλειφθείσα), είναι σημαντικό να εμβολιαστείτε το παιδί σας.

Κρατήστε τα νήπια μακριά από προϊόντα καθαρισμού. Τα μικρά παιδιά είναι πιο πιθανό από τους ενήλικες σε ηλικία εργασίας να πάθουν βλάβες στα μάτια από χημικά εγκαύματα. Αυτά τα εγκαύματα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα γιατί μπορούν να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη τόσο στις εξωτερικές όσο και στις εσωτερικές δομές των ματιών. Εάν ένα παιδί πάρει χημικές ουσίες στα μάτια, ξεπλύντε το με άφθονο νερό και προχωρήστε στο πλησιέστερο τμήμα επείγουσας φροντίδας.

Παιδιά σχολικής ηλικίας
Πολλά παιδιά σχολικής ηλικίας έχουν υπερμετρωπία. Τα παιδιά γενικά μπορούν να προσαρμοστούν χρησιμοποιώντας τους μύες που εστιάζουν για να βλέπουν καθαρά κοντά και μακριά. Καθώς μεγαλώνουν, τα μάτια των παιδιών μεγαλώνουν και μακραίνουν και η υπερμετρωπία συχνά βελτιώνεται από μόνη της. Ωστόσο, η σημαντική υπερμετρωπία είναι απαραίτητο να διορθωθεί με γυαλιά. Στις περισσότερες περιπτώσεις που υπάρχει σημαντική υπερμετρωπία, διαφορετικού βαθμού στα δύο μάτια, η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει στην αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι) ή στην εμφάνιση στραβισμού.

Η καλή διαχείριση του χρόνου απασχόλησης του παιδιού μπροστά σε οθόνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μυωπίας και ψηφιακή καταπόνηση των ματιών. Μελέτες έχουν δείξει ότι δραστηριότητες κοντά στην εργασία—συμπεριλαμβανομένου του χρόνου χρήσης οθόνης—μπορεί να συνδέονται τόσο με τη μυωπία όσο και με την ψηφιακή καταπόνηση των ματιών. Για να το καταπολεμήσετε αυτό, ενθαρρύνετε το παιδί σας να ακολουθεί τον κανόνα "κάθε μία ώρα προσήλωσης σε οθόνη, ένα διάλειμμα 2-3 λεπτών κατά το οποίο τα μάτια κοιτούν μακριά".

Κακή όραση, προβλήματα εστίασης, σπασμωδικές κινήσεις των ματιών και "σταυρωμένα" μάτια δεν προκαλούν μαθησιακές δυσκολίες. Είναι καταστάσεις που πρέπει να οδηγήσουν το παιδί στον οφθαλμίατρο για να γίνει η αντίστοιχη διάγνωση και να αντιμετωπιστούν. Οι μαθησιακές δυσκολίες προκαλούνται από προβλήματα με τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται αυτά που βλέπει ή ακούει και όχι από ελαττωματικά μάτια..

Και τα παιδιά παρουσιάζουν καταρράκτη—μπορούν να γεννηθούν με καταρράκτη ή να τον αναπτύξουν μετά τη γέννηση. Χωρίς κατάλληλη θεραπεία, παιδικός καταρράκτης μπορεί να προκαλέσει μη φυσιολογικές συνδέσεις μεταξύ του εγκεφάλου και του ματιού που μπορεί να γίνουν μη αναστρέψιμες. Τα καλά νέα είναι ότι ο καταρράκτης ανακαλύπτεται συχνά κατά τη διάρκεια του οφθαλμικού ελέγχου κατά τη γέννηση ή σε επακόλουθες οφθαλμολογικές εξέτασεις .

Το μπλε φως από τις ψηφιακές συσκευές δεν είναι επικίνδυνο για τα μάτια των παιδιών σας. Αλλά ο χρόνος οθόνης θα πρέπει να περιορίζεται αργά την ημέρα για να αποφευχθούν προβλήματα ύπνου από το μπλε φως. Παραλείψτε τα γυαλιά που ισχυρίζονται ότι προστατεύουν τα μάτια από το μπλε φως. Δεν έχουν στοιχεία για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς τους.

Η αχρωματοψία είναι πολύ πιο συχνή στα αγόρια και τα συμπτώματα μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Ένα σύμπτωμα είναι η αδυναμία να διακρίνει κανείς τις αποχρώσεις του ίδιου ή παρόμοιου χρώματος. Αυτό συμβαίνει περισσότερο με κόκκινο και πράσινο ή μπλε και κίτρινο.

Έφηβοι και νέοι ενήλικες
Οι τραυματισμοί των ματιών είναι η πιο κοινή αιτία τύφλωσης στα παιδιά και η πλήξη του οφθαλμού από κάποιο αντικείμενο (μπάλα, γροθιά κλπ) είναι η κύρια αιτία τραυματισμών στα μάτια σε παιδιά ηλικίας 14 ετών και άνω. Τα κανονικά γυαλιά οράσεως και τα γυαλιά ηλίου δεν προσφέρουν επαρκή προστασία από τραυματισμούς ματιών που σχετίζονται με αθλήματα. Στην πραγματικότητα, μπορούν να σπάσουν κατά την πρόσκρουση, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη ζημιά στα μάτια.

Περισσότερο από το 90 τοις εκατό των των παιδικών τραυματισμών στα μάτια μπορούν να προληφθούν με προστατευτικά γυαλιά . Τα παιδιά πρέπει να φορούν αθλητικά προστατευτικά ματιών από πολυανθρακικούς φακούς για μπέιζμπολ, μπάσκετ , ποδόσφαιρο, αθλήματα ρακέτας, ποδόσφαιρο, χόκεϊ, λακρός, paintball και άλλα δραστηριότητες με κίνδυνο τραυματισμού στα μάτια.

Η σωστή φροντίδα των φακών επαφής είναι πρόκληση για παιδιά και εφήβους. Αυτό τους θέτει σε υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρές οφθαλμικές λοιμώξεις που μπορεί να προκαλέσουν μειωμένη όραση ή ακόμα και τύφλωση. Προσέξτε για να βεβαιωθείτε ότι φροντίζουν τους φακούς τους σωστά.

Η καλή όραση είναι το κλειδί για τη σωματική ανάπτυξη ενός παιδιού, την επιτυχία στο σχολείο και τη συνολική ευεξία . Μην παραλείπετε την ετήσια οφθαλμολογική εξέταση . Αυτά είναι σημαντικά για εντοπισμό και διόρθωση οφθαλμολογικών παθήσεων έγκαιρα. Εκτός από τις συχνές οφθαλμολογικές εξετάσεις για βρέφη, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συνιστά περαιτέρω έλεγχο όρασης για παιδιά όταν:

-Στο προσχολικό νηπιαγωγείο (μεταξύ 3 και 4 ετών)
-Μπαίνοντας το παιδί στο δημοτικό σχολείο
-Όταν διαπίστωσετε ότι το παιδί αντιμετωπίζει πρόβλημα όρασης
-Πριν και κατά τη θεραπεία με αυξητική ορμόνη.

21/01/2024

"Τα παιδιά σήμερα μάς βλέπουν να χρησιμοποιούμε έξυπνες συσκευές από την ημέρα που γεννιούνται – και ίσως και να συμμετέχουν περιστασιακά. Έτσι, δεν είναι περίεργο που τα παιδιά μας θα θελήσουν κάποια στιγμή να αποκτήσουν μία έξυπνη συσκευή. Πώς όμως μπορούν οι γονείς να καθορίσουν αν το παιδί τους είναι έτοιμο για αυτό το μεγάλο βήμα; Η παγκόσμια εταιρεία ψηφιακής ασφάλειας ESET, σε συνεργασία με την παιδοψυχολόγο PhDr. Jarmila Tomková δίνει 12 βασικές συμβουλές για το πώς μπορούν οι γονείς να βρουν τις κατάλληλες ισορροπίες για το συγκεκριμένο θέμα.

1. Πριν τα παιδιά αποκτήσουν το πρώτο τους smartphone, θα πρέπει να είναι ήδη εξοικειωμένα με τον διαδικτυακό κόσμο και τις έξυπνες συσκευές. Πότε θα πρέπει οι γονείς να αρχίσουν να τα εκπαιδεύουν σχετικά με το θέμα;

Οι γονείς μπορούν να τα φέρουν σε αρχική επαφή με την τεχνολογία αρκετά νωρίς. Μπορεί, για παράδειγμα, να μας κάνουν παρέα κατά τη διάρκεια βιντεοκλήσεων ή να παρακολουθούν παραμύθια στα τηλέφωνα μας. Στη συνέχεια, γύρω στην ηλικία των 3 ή 4 ετών, τα παιδιά αρχίζουν να ενδιαφέρονται για τις έξυπνες συσκευές, αλλά τις βλέπουν κυρίως ως παιχνίδια. Σε αυτή την ηλικία, μπορούμε να αρχίσουμε σιγά-σιγά να τους εξηγούμε πώς λειτουργούν τα smartphones και πώς τα χρησιμοποιούμε.

2. Δεν είναι πολύ νωρίς για να το κατανοήσουν;

Όχι όταν τα διδάσκουμε με το παράδειγμά μας. Όταν μιλάμε στα παιδιά για την τεχνολογία, δε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε αφηρημένες έννοιες. Η καλύτερη πρακτική είναι να εξηγούμε τις τεχνολογίες καθώς τις χρησιμοποιούμε μπροστά στα παιδιά μας και μαζί τους. Μπορούμε να τους δείξουμε, για παράδειγμα, ότι όταν πατάμε ένα κουμπί, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη συσκευή για να επικοινωνήσουμε με άλλα μέλη της οικογένειας, ακόμη και με εκείνα που βρίσκονται μακριά μας. Αυτό είναι το ίδιο όπως όταν τους δείχνουμε πώς να χρησιμοποιούν ένα ασανσέρ, αφήνοντάς τα να πατήσουν το κουμπί. Έτσι και με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και τα μικρά παιδιά δημοτικού, μπορούμε να κατεβάζουμε εφαρμογές και να τις εξερευνούμε μαζί. Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να αναζητήσουμε εκπαιδευτικό υλικό, βίντεο ή παιχνίδια για να κάνουμε τη μάθηση πιο διαδραστική και διασκεδαστική.

3. Τι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά πριν αποκτήσουν το πρώτο τους smartphone;

Υπάρχουν πολλά θέματα προς συζήτηση. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν την τεχνολογία στο πλαίσιο του πραγματικού κόσμου. Για παράδειγμα, θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν πρέπει να κοιτάζουν το τηλέφωνό τους όταν διασχίζουν το δρόμο ή όταν μιλάνε με κάποιον. Θα πρέπει επίσης να μάθουν τα βασικά στοιχεία της ασφάλειας, όπως το να μην δέχονται κλήσεις από άγνωστους αριθμούς ή να μην κάνουν κλικ σε συνδέσμους σε τυχαία μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνύματα κειμένου. Πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορούν να προσαρμόσουν τις ρυθμίσεις της συσκευής τους ώστε να είναι πιο ασφαλείς. Και πολλά άλλα. Για να τα βοηθήσουμε να μάθουν αυτά τα πράγματα, πρέπει να τους δώσουμε χρόνο και να τα διδάξουμε ένα βήμα τη φορά. Δεν μπορούμε να περιμένουμε να απορροφήσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες με τη μία. Είναι σαν να μαθαίνουμε μια νέα γλώσσα – δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με το βιβλίο για προχωρημένους, πρέπει πρώτα να δουλέψουμε τα μαθήματα για αρχάριους.

4. Όταν εισάγουν τα παιδιά στις έξυπνες τεχνολογίες, θα πρέπει οι γονείς να ξεκινήσουν με τα smartphones; Ή μήπως υπάρχουν άλλες συσκευές που είναι πιο φιλικές προς τους αρχάριους;

Νομίζω ότι ένα tablet είναι η καλύτερη συσκευή για να ξεκινήσετε, λέει η παιδοψυχολόγος Dr. Tomková. Γιατί; Όπως είπα, τα μικρά παιδιά ενδιαφέρονται κυρίως για τις έξυπνες τεχνολογίες ως παιχνίδια. Τα tablets είναι μεγαλύτερα, γεγονός που διευκολύνει τα παιδιά να τις χρησιμοποιούν και να παίζουν παιχνίδια. Επιπλέον, ένα tablet μπορεί να το χρησιμοποιούν περισσότερα από ένα άτομο ή ακόμη και ολόκληρη η οικογένεια, οπότε το παιδί σας μπορεί να αρχίσει να μαθαίνει να χρησιμοποιεί την τεχνολογία. Μερικές φορές μπορούμε να προσκαλούμε τα παιδιά σχολικής ηλικίας να χρησιμοποιήσουν τα smartphones μας μαζί με εμάς. Με αυτόν τον τρόπο, θα εξοικειωθούν με τις διαδικασίες και τους κανόνες ασφαλούς χρήσης της συσκευής. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι έτοιμα για το δικό τους smartphone, φυσικά. Αν θέλετε να δώσετε στο παιδί σας μια συσκευή που θα το βοηθήσει να μείνει σε επαφή μαζί σας – ίσως όταν θα ξεκινήσει για πρώτη φορά το σχολείο – σας προτείνω να ξεκινήσετε με ένα παλιάς τεχνολογίας τηλέφωνο με πληκτρολόγιο. Αυτό μπορεί να είναι το πρώτο τηλέφωνο του παιδιού σας. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να χειρίζονται τις συσκευές τους με υπευθυνότητα και να τις χρησιμοποιούν για ασφαλή επικοινωνία πριν ασχοληθούν με άλλες λειτουργίες, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

5. Το κύριο ερώτημα είναι: Πότε τα παιδιά είναι έτοιμα για ένα smartphone;

Θα έλεγα από την ηλικία των 10 ετών, ή ίσως και λίγο νωρίτερα. Αλλά αυτό το «ηλικιακό όριο» μειώνεται με τον καιρό. Συνήθιζα να ενθαρρύνω τους γονείς να μην δίνουν στα παιδιά τους smartphone πριν από την ηλικία των 11 λέει η Dr. Tomková. Αλλά πάντα πρότεινα, και εξακολουθώ να το κάνω, ότι οι γονείς θα πρέπει να αφήσουν τα παιδιά τους να περιμένουν λίγο για το πρώτο τους smartphone. Ίσως μερικούς μήνες ή ένα χρόνο αφότου το ζητήσουν για πρώτη φορά.

6. Γιατί να περιμένουν;

Η αναμονή είναι υγιής για τα παιδιά- τα βοηθά να διαχειριστούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Αλλά ιδανικά, οι γονείς δεν θα πρέπει απλώς να αποθαρρύνουν τα παιδιά τους λέγοντας: «Όχι, δεν θα σου πάρω smartphone- ίσως αργότερα». Μπορούμε να ενημερώσουμε τα παιδιά για το τι πρέπει να συμβεί πριν πάρουν το τηλέφωνο. Μπορούμε να τους πούμε, για παράδειγμα: «Θα πάρεις το δικό σου smartphone σε ένα χρόνο. Πριν από αυτό, ας περάσουμε λίγο χρόνο μαζί εξερευνώντας τον ψηφιακό κόσμο και μαθαίνοντας πώς να το χρησιμοποιείς υπεύθυνα».

7. Εκτός από την ηλικία, ποιες άλλες πτυχές πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι γονείς;

Πριν ένα παιδί αποκτήσει το πρώτο του smartphone, είναι σημαντικό να μπορεί να διαχωρίζει το συγκεκριμένο από το αφηρημένο. Αυτό συμβαίνει συνήθως γύρω στην ηλικία των 10 ή 11 ετών. Ένα παιδί ηλικίας 7 ετών είναι εκ φύσεως ευκολόπιστο απέναντι στον κόσμο και μπορεί να χειραγωγηθεί πολύ εύκολα. Ακόμα δυσκολεύεται να σκεφτεί κριτικά, να κατανοήσει αφηρημένες έννοιες ή να γνωρίζει ότι οι πράξεις του έχουν συνέπειες. Δεν καταλαβαίνει ότι κάποιοι άνθρωποι στο διαδίκτυο μπορεί να εμφανίζουν ψευδή ταυτότητα ή να θέλουν να το βλάψουν. Θα ήταν ανεύθυνο να το αφήσετε να χρησιμοποιήσει ένα smartphone μόνο του σε αυτή την ηλικία.

8. Τι γίνεται αν οι γονείς πιστεύουν ότι το παιδί τους είναι εξαιρετικά ταλαντούχο;

Η διαδικασία της γνωστικής ανάπτυξης είναι σταδιακή και δεν παραλείπει κανένα στάδιο – ακόμη και στην περίπτωση των χαρισματικών παιδιών. Μπορεί να είναι σε θέση να επικοινωνούν καλά, να εξηγούν τέλεια τις σκέψεις τους ή ακόμη και να χειρίζονται με δεξιοτεχνία τις τεχνολογίες από την ηλικία των 7 ετών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ικανά για αφηρημένη και πραγματικά κριτική σκέψη.

9. Υπάρχουν άλλες δεξιότητες που πρέπει να αξιολογήσουν οι γονείς;

Θα πρέπει να δώσουν προσοχή στην ικανότητα του παιδιού τους να κοινωνικοποιείται. Σε νεαρή ηλικία, τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να παίζουν και να μιλούν με τους άλλους και πώς να δημιουργούν δεσμούς. Η εισαγωγή έξυπνων συσκευών πριν μάθουν να το κάνουν αυτό μπορεί να τα αποσπάσει από την ανάπτυξη αυτών των απαραίτητων δεξιοτήτων. Ακόμα και αν το τηλέφωνο τοποθετηθεί στην τσέπη ή στην τσάντα τους, το παιδί μπορεί να έχει υπερβολική εμμονή με αυτό και έτσι να μην είναι σε θέση να επικεντρωθεί στις πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις και στην ομορφιά αλλά και στις προκλήσεις του πραγματικού κόσμου. Αυτό μπορεί να αποτελέσει μεγάλο πρόβλημα. Είναι απαραίτητο για τα παιδιά να μπορούν να κάνουν φίλους – για πολλούς λόγους. Ένας από τους οποίους είναι ότι όταν έχουν σταθερές σχέσεις, είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν έναν μη υγιή δεσμό με τον διαδικτυακό κόσμο ή να υποφέρουν από εθισμό στο διαδίκτυο.

10. Ορισμένοι γονείς υποστηρίζουν την προσέγγιση «χωρίς τεχνολογία» και προσπαθούν να απομονώσουν τα παιδιά τους από την έξυπνη τεχνολογία για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο.

Αργά ή γρήγορα, τα παιδιά κάποια στιγμή θα έρθουν σε επαφή με την τεχνολογία, είτε στο σχολείο, είτε μέσω των φίλων τους, είτε αλλού. Δεν μπορούμε να τα απομονώσουμε από την τεχνολογία. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα προετοιμάσουμε να έχουν ασφαλή πρόσβαση στις ψηφιακές δυνατότητες. Αν επιλέξουμε το δρόμο «χωρίς τεχνολογία», είναι σαν να τα αφήνουμε να οδηγήσουν αυτοκίνητο χωρίς να τους έχουμε κάνει ποτέ μαθήματα οδήγησης. Στην πραγματικότητα, η επαρκής εκπαίδευση αποτελεί ουσιαστικό ορόσημο για να διαπιστωθεί αν ένα παιδί είναι έτοιμο για το πρώτο του smartphone. Προετοιμάσαμε καλά το παιδί; Είναι εξοικειωμένο με τα οφέλη και τους κινδύνους της χρήσης ενός smartphone; Και γνωρίζουν πώς να εξαλείψουν ή τουλάχιστον να μειώσουν τον κίνδυνο που παρουσιάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Αν όχι, ίσως θα πρέπει να αφιερώσουμε λίγο περισσότερο χρόνο για να συζητήσουμε αυτά τα θέματα προτού αφήσουμε τα παιδιά μας να χρησιμοποιήσουν ένα smartphone μόνα τους.

11. Ποια είναι μερικά από τα κύρια οφέλη του να πάρει ένα παιδί το δικό του έξυπνο τηλέφωνο;

Τα smartphones μπορούν να είναι χρήσιμα με πολλούς τρόπους. Επιτρέπουν στα παιδιά να επικοινωνούν με τους φίλους τους και να εξερευνούν τα χόμπι τους. Οι έξυπνες συσκευές είναι ιδιαίτερα χρήσιμες όταν χρησιμοποιούνται ενεργά και όχι παθητικά. Αυτό που εννοώ είναι ότι αντί να κάνουν ατελείωτη περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις συσκευές τους για να δημιουργήσουν κάτι δικό τους. Για παράδειγμα, μπορούν να φτιάξουν δημιουργικές εικόνες ή βίντεο. Τέλος, δεδομένου ότι η κατοχή ενός smartphone επιτρέπει στα παιδιά να βρίσκουν πληροφορίες ή να δημιουργούν το δικό τους περιεχόμενο, μπορεί επίσης να τα βοηθήσει να αναπτύξουν την αυτονομία και την αυτοπεποίθησή τους.

12. Και, τέλος, τι γίνεται με τους κινδύνους;

Ο διαδικτυακός κόσμος είναι, από πολλές απόψεις, σαν τον πραγματικό κόσμο. Ναι, υπάρχουν κίνδυνοι. Κάποια μέρη δεν είναι ωραία και θα προτιμούσαμε να μην τα βλέπουμε, και υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που θέλουν να βλάψουν τους άλλους. Αλλά υπάρχει επίσης ένας πλούτος ευκαιριών και μεγάλη ομορφιά. Δεν πρέπει να απομονώνουμε τα παιδιά από την τεχνολογία, όπως δεν πρέπει να τα κλειδώνουμε στο σπίτι για να τα προστατεύουμε από ό,τι συμβαίνει έξω. Αντίθετα, οι γονείς θα πρέπει να εξοικειώσουν σταδιακά τα παιδιά τους με τον κόσμο – τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός – περπατώντας δίπλα τους και αφήνοντάς τα να γνωρίζουν ότι είναι πάντα εκεί για να βοηθήσουν. Τέλος, για να προστατέψτε τα παιδιά σας στο διαδίκτυο είναι σημαντικό να χρησιμοποιούν οι γονείς κάποια αξιόπιστη εφαρμογή Γονικού Ελέγχου."...

Τι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά πριν αποκτήσουν το πρώτο τους smartphone