06/08/2020
प्लाझ्मा थेरपी माहितीपत्रक
कोविड-19 च्या संकटाचा समस्त मानवजात जगात सामना करीत आहे.हे एक जागतिक युद्ध असून जागतिक आरोग्य संघटनेने वैश्विक महामारी असे घोषित केले आहे . यावरील अनेक उपचार पद्धतीपैकी प्लाझ्मा थेरपी ही एक उपचार पद्धती आहे. कोविड-19 पासून बरे झालेल्या लोकांमध्ये रोगास लागणार्‍या संक्रमणाविरूद्ध लढा देण्यासाठी शरीरात प्रतिपिंडे आणि प्रथिने तयार होत असतात.जे या विषाणूला नष्ट करण्यासाठी आणि रोगप्रतिकार शक्ती वाढवण्यासाठी आवश्यक असतात.
प्लाझ्मा थेरपीसाठी कोण पात्र आहे?
ज्यांना कोविड-19 हा आजार होता, परंतु जे रुग्ण यातून बरे होऊन २८ दिवसपूर्ण झाले आहेत असे लोक प्लाझ्मा थेरपीसाठी पात्र आहेत.18 ते 60 वयोगटातील आणि 50 किलोपेक्षा जास्त वजनाचे लोक यासाठी पात्र आहेत. ज्या महिलांनी मुलांना जन्म दिला आहे त्या यास पात्र नाहीत कारण गर्भधारणेदरम्यान त्यांनी तयार केलेल्या अँटीबॉडीज (गर्भाच्या रक्ताच्या संपर्कात आल्यानंतर) फुफ्फुसांच्या कार्यामध्ये बाधा आणू शकतात.मधुमेह, उच्च रक्तदाब आणि कर्करोग सारख्या आजाराने ग्रस्त असलेले लोक देखील हे दान करू शकत नाहीत.
प्लाझ्मा थेरेपी म्हणजे काय?
प्लाझ्मा हा एक पिवळसर रंगाचा द्रव्य घटक आहे. हा आपल्या रक्तातील पेशींना संपू्र्ण शरीरात प्रवाहित करण्याचं काम करतो. तो रक्ताच्या 55 टक्के असतो. प्लाझ्मा हा रुग्णांना योग्य प्रमाणात दिल्याने शरीरात अँटीबॉडी तयार होतात. ही अँटीबॉडीज फक्त संसर्ग झालेल्या लोकांपासूनच तयार केल्या जाऊ शकतात.यास कॉन्व्हुलसंट प्लाझ्मा थेरपी (Convalescent Plasma Therapy) असं म्हणतात.
प्लाझ्मा थेरपी प्रक्रिया :
कॉन्व्हेलेसेंट प्लाझ्मा थेरपी हा एक प्रायोगिक उपचार आहे जो काही डॉक्टर गंभीर कोरोना- 19 व्हायरस रोग असलेल्या रुग्णांसाठी वापरत आहेत. थेरपीचे उद्दीष्ट आहे की व्हायरसने गंभीरपणे संक्रमित झालेल्यांवर उपचार करण्यासाठी कोविड -19 बरे झालेल्या रुग्णाच्या रक्तातून अॅन्टीबॉडीज वापरणे. प्लाझ्मा हा एक रक्त घटक आहे ज्यामध्ये व्हायरस-लढाऊ प्रतिपिंडे असतात. हे रक्तदाना सारखेच आहे, तथापि, रक्तापासून प्लाझ्मा वेगळा होतो आणि उर्वरित रक्त आपल्या शरीरात परत स्थानांतरित होते ज्यामुळे रक्त कमी होत नाही. प्रक्रिया पूर्णपणे सुरक्षित आहे आणि रक्तदात्यास कोणतीही वेदना, आजारपण किंवा चक्कर येणे अनुभवत नाही.
संशोधकांना अशी आशा आहे की विषाणूंविरूद्ध लढण्याची क्षमता वाढविण्यासाठी गंभीर कोव्हीड-19 असलेल्या लोकांना कॉन्व्हॅलेसेंट प्लाझ्मा दिला जाऊ शकतो.
प्लाझ्मा थेरपीचे फायदे?
1. प्लाझ्माचे नियमित दान केल्यास आरोग्य सुधारू शकते.
2. प्लाझ्मा दान ही एक तुलनेने सुरक्षित प्रक्रिया आहे.
3. प्लाझ्मा रक्तदात्यावर सकारात्मक मानसिक व शारीरिक परिणाम घडवते.
4. प्लाझ्मा रक्तदात्या मधील 'बॅड' कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी करू शकते.
प्लाझ्माचा उपयोग कोणास करावा ?
कॉन्व्हिलेसेंट प्लाझ्मा थेरपी कोविड -19 च्या रुग्णांसाठी उपयोगी असू शकते ज्यांना इतर उपचारांद्वारे मदत होऊ शकत नाही आणि इतर उपचारांना किंवा औषधांना प्रतिसाद देत नाहीत. या रुग्णांना बहुतेकदा तीव्र श्वसनाचा त्रास होतो, फुफ्फुसांची एक गंभीर स्थिती निर्माण होते आणि त्यांना अनेकदा श्वास घेण्यासाठी व्हेंटिलेटरसारख्या यांत्रिक सहाय्याची आवश्यकता असते. या रुग्णांस अवयव निकामी होण्याचा धोका देखील असू शकतो. इतर रुग्णापेक्षा दीर्घकाळापासून हृदय रोग किंवा मधुमेह किंवा रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत असलेल्या रुग्णांमध्ये हा आजार गंभीर होण्याचा धोका जास्त असू शकतो. कॉन्व्हॅलेसेंट प्लाझ्मा या रुग्णास मिळाल्यास हा आजार बरा होण्यास मदत होऊ शकेल.
कोविड -19 साठी प्लाझ्मा दान आवश्यक आहे?
रक्त आणि प्लाझ्माचा वापर इतर अनेक परिस्थितींवर उपचार करण्यासाठी केला गेला आहे आणि ते तसे खूपच सुरक्षित आहे. कॉन्व्हिलेसेंट प्लाझ्मा थेरपी घेण्यापासून कोविड -१९ संसर्ग होण्याचा धोका अद्याप तपासला गेला नाही. परंतु संशोधकांचा असा विश्वास आहे की धोका खूपच कमी आहे कारण प्लाझ्मा दाता संसर्गापासून पूर्णपणे बरे झालेला आहे. रक्तदात्याने एफ डी ए (FDA)ने निश्चित केलेल्या विशिष्ट गरजा पूर्ण केल्यास संसर्गाचा धोका खूपच कमी आहे. दान केलेल्या रक्ताचा वापर करण्यापूर्वी त्याची सुरक्षितता तपासली जाणे आवश्यक आहे.
प्रक्रिया करण्यापूर्वी कोणती चाचणी घेतली जाते?
कॉन्व्हॅलेसेंट प्लाझ्मा थेरपीच्या आधी, दत्ताजी भाले रक्तपेढीतील समुपदेशक या प्रक्रियेची पुर्ण माहिती देऊन मार्गदर्शन करतात.
प्रक्रिया करण्यापूर्वी डॉक्टर सविस्तर वैद्यकीय आणि शारीरिक तपासणी करतात(उंची, वजन, रक्तदाब, तापमान, फ्लेबोटॉमीसाठीची नस ). दात्याचे संमती पत्र भरून घेतल्यानंतर रक्तपेढीतील तंत्रज्ञ रक्तदात्याचे तपासणीसाठी रक्त घेतात.या रक्तातून सीरम प्रोटीन आणि सीबीसी, हिपॅटायटीस बी आणि सी विषाणूची चाचणी, एचआयव्ही, मलेरिया आणि गुप्तरोग आणि रक्तगट आणि अँटीबॉडी तपासणी केली जाते. सीरम कोविड -19 ची विशिष्ट आयजीजी अँटीबॉडीची तपासणी केली जाते.
प्रक्रियेदरम्यान
जेव्हा प्लाझ्मा येतो तेव्हा प्लाझ्मा बॅग ट्यूबला जोडलेली असते आणि प्लाझ्मा पिशवी मध्ये आणि ट्यूबमध्ये गोळा होतो. प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी साधारणत:४५ मिनिटे लागतात.
प्रक्रियेनंतर
अद्याप या तपासणी थेरपीची चाचणी घेण्यात आली नसल्यामुळे, कन्व्हलेन्सेंट प्लाझ्मा प्रक्रियेनंतर आपले बारीक निरीक्षण केले जाते.डॉक्टर आपला प्रतिसाद आणि उपचारांबद्दलची प्रतिक्रिया नोंदवतात. आपल्याला किती वेळ रक्तपेढीत थांबणे आवश्यक आहे त्याबद्दल माहिती सांगितली जाते.
कॉन्व्हिलेसेंट प्लाझ्मा थेरपी कोविड -19 चा एक प्रभावी उपचार असेल की नाही हे अद्याप माहित नाही. तुम्हाला कदाचित कोणताही फायदा होईलच असे नाही.तथापि, या उपचारांमुळे कदाचित रोगापासून बरे होण्याची आपली क्षमता सुधारेल.
प्राथमिक उपचारांमध्ये, बर्‍याच रुग्णांना कॉन्व्हॅलेसेंट प्लाझ्मा थेरपीचा फायदा झाला आहे. संशोधकांनी थेरपी घेतलेल्या रुग्णांकडून निकालांचे मूल्यांकन करणे सुरूच ठेवले.कोविड -19 च्या उपचारांसाठी हे एक प्रभावी थेरपी बनू शकते याबद्दल दाते ही माहिती प्रदान करू शकतात.
कोविड -19 च्या या थेरपीच्या अभ्यास करून, डॉक्टर उपचार शोधण्यासाठी जवळ येत आहेत. या व्यतिरिक्त, आता कॉन्व्हॅलेसेन्ट प्लाझ्मा थेरपीच्या वापराबद्दल अधिक जाणून घेतल्यास आरोग्य कर्मचार्‍यांना चांगल्या रूग्णांची काळजी घेण्यासाठी अधिक चांगले तयार होण्यास मदत होईल.
जर आपण रुग्णालयात कोविड -१९ मध्ये गंभीर आजारी असाल तर कॉन्व्हलेझेंट प्लाझ्मा थेरपीचा उपचार करण्याचा आपले डॉक्टर निर्णय घेतील .जर आपल्याकडे किंवा कुटूंबातील सदस्याला कन्व्हेलेन्सेंट प्लाझ्मा थेरपीबद्दल प्रश्न असतील तर आपल्या डॉक्टरांना विचारा.
दत्ताजी भाले रक्तपेढीच्या प्रारंभीच्या काळापासून रक्तदाते स्वंयस्फूर्तीने रक्तदान करत आहेत.या कोरोंना-19 च्या महामारीत देखील त्यांची बांधिलकी अधिक मजबूत होताना दिसत आहे. अफेरेसिस मशिनद्वारे प्लेटलेट्स दाना करिता अनेक रक्तदाते आपले सामाजिक कर्तव्य समजून अनेक रुग्णांचे प्राण वाचविण्यास मदत करत आहेत.
आपण काय करू शकता?
आपण कोविड -१९ पासून बरे झाले असल्यास, इतरांना रोगाशी लढायला मदत करण्यासाठी आपण या प्रक्रियेबद्दल माहिती घेऊ शकता आणि प्लाझ्मा दान करु शकता.
सौ.सुषमा डोंग्रजकर
प्रशासकीय व्यवस्थापक,
दत्ताजी भाले रक्तपेढी ,औरंगाबाद
आपण दत्ताजी भाले रक्तपेढी ,औरंगाबाद येथे खालील मोबाइल नं.वर संपर्क साधू शकता.
1) डॉ.मंजुषा कुलकर्णी 9822435538
मेडिकल डायरेक्टर
2) रामगोपाल मालाणी 9372004827, 9881736355
टेक्निकल मॅनेजर
दत्ताजी भाले रक्तपेढी,औरंगाबाद.
