
11/07/2025
મનોચિકિત્સા ડાયજેસ્ટ ..
-ડો શૈલેષ જાની
--------------
{} એમ.ડી.ડ્રગ્સ નું વ્યસન {}
--------------
(માનસિક, મનોદૈહિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય તથા વ્યક્તિત્વ વિકાસ અને સફળ જીવન બનાવવાની પ્રેરણા આપતા મંથલી મેગેઝીન "મનોચિકિત્સા" માંથી)
--------------
આજથી 25 વર્ષ પહેલા જયારે મારી પાસે કોઈ વ્યસન મુક્તિ માટે આવે એટલે તેઓ પાન -માવા -સિગારેટ -ગૂટકા -દારૂ -ગાંજો કે અફીણ, કાલા માટે આવતા, ત્યારબાદ કોકેઇન-હેરોઇન -બ્રાઉન સ્યુગર છોડાવવા માટે અને હવે જયારે વ્યસનમુક્તિ માટે આવે તો L*D, MD એક્સટેસી જેવા નોવેલ -લેટેસ્ટ વ્યસન છોડાવવા માટે આવે છે.
અત્રે જે વ્યસનની વાત કરવી છે તેને MD, ,મેથ , આઈસ , ક્રિસ્ટલ , શાઈની બ્લ્યુ , વ્હાઈટ શેક , એક્સ ટેસી જેવા અલગ-અલગ નામથી ઓળખવામાં આવે છે. આ એક સાયકોસ્ટીમ્યુલન્ટ ડ્રગ્સ છે. આ વ્યસનને લોકો સ્મોકિંગ, સ્વેલોઈંગ , સ્નોર્ટીંગ કે ઇન્જેક્શન દ્વારા લેતા હોય છે. ગુજરાતમાં લોકો ગુટકા માં મિક્સ કરીને પણ લે છે.
Acts of neuro circuits reward માની લો કે બ્રેઇનમાં ઘણી બધી ખાલી ખુરશીઓ છે તે જેમ જેમ ભરાતી જાય તેમ આપણને આનંદ આવતો જાય છે. Reward મળે ,આનંદ મળે,ખુશી મળે, પણ હવે ક્યાંથી ?. કોઈને મનગમતા ફૂડથી, કોઈને સેક્સથી , કોઈને મ્યુઝિકથી, કોઈને લોન્ગ ડ્રાઈવ થી, કોઈ હોબી- શોખથી , કોઈને એક્સરસાઇઝથી, પણ અમુક લોકોને શોર્ટકટ જોઈએ છે. ઈઝી વે આઉટ ડ્રગ્સ , આ ડ્રગ્સ થી બહુ ઈઝીલી કંઈ કર્યા વગર ખુરશીઓ ભરી શકાય, ડ્રગ્સના એક ડોઝ થી આ રિવાર્ડ સિસ્ટમ પુરી ન્યુરો સરકીટ રીવાયર્ડ થઇ જાય છે. ઈવન સિંગલ યૂઝથી તમને પેનિક એટેક ડિપ્રેશન, સાયકોસિસ થઇ શકે અને લેટર ઓન એડિક્શન થઇ શકે છે.
આ ડ્રગ્સ મગજની અંદર ના ડોપા માઈન કેમિકલ ને વધારે છે. આ ડોપામાઈન એક પ્લેઝર હોર્મોન છે તે વધવાથી આનંદ આવે છે. / મજા આવે છે. એટલે જ આ MD ડ્રગ્સ ની બહુ જલ્દી થી આદત લાગી જાય છે.
[] શા કારણે MD ડ્રગ્સ લે છે ? []
-------------------------------------
* નોવેલ્ટી /ક્યુરિયોસિટી
નવી વસ્તુ, નવું રેસ્ટોરન્ટ , નવું ફૂડ જેવું એક્સપ્લોર કરવાની કુતુહલ વૃત્તિ
* પીઅર પ્રેશર (મિત્રોનું દબાણ ) નહીં પરંતુ પીઅર ઈન્ફ્લુઅન્સ ( તેઓ કરે છે એટલે સારું જ હોય )
* જીનેટિક
* સાયકોલોજીકલ મેકઅપ
- ઈમ્પલ્સિવ (આવેગાત્મક )
- જલ્દી માની જાય
- થ્રિલ સીકિંગ
- સુપિરીયારીટી કોમ્પ્લેક્ષ - મને કંઈ ન થાય હું તો દારૂની બોટલ ખાલી કરી નાખું છું.
* પર્સનાલિટી
- બોર્ડર લાઇન પર્સનાલિટી
- એન્ટિ સોશિયલ પર્સનાલિટી
* સોશિયલ એટમોસ્ફિયર - તમે જે વાતાવરણમાં રહો છો તેનો માહોલ પણ જવાબદાર રહે છે.
[] MD ડ્રગ્સ લેવાથી થતા સાયકોલોજિકલ અને ફિઝિકલ ફેરફાર :-
--------------------------------------------------------------------------
1. હાર્ટ રેટ , બીપી અને શ્વાસોચ્છ્વાસ વધી જાય
2. મૂડ એલિવેટ થાય , અતિ ઉત્સાહ અને યુ ફોરિક ફીલિંગ
3. એવું લાગે કે સમય જાણે થંભી ગયો છે.
4. શરીરમાં પાણીની કમી મહેસુસ થતા માંસપેશીમાં દર્દ થાય
5. સુપર હ્યુમન લાઈક ફીલિંગ
6. દુનિયા રંગબેરંગી લાગે
7. હાયપર અવેરનેસ - લૂઝિંગ ટચ વિથ રિઆલિટી
8. હેલ્યુસિનેશન ( ચિત્ર -વિચિત્ર આકૃતિ દેખાય , વિના કારણ અવાજ સંભળાય)
9. સાયકોસિસ , ( એબનોર્મલ બિહેવ કરે, ગુસ્સો, જીદ , મારકૂટ, ગાલી -ગલોચ , તોફાન કરે.
10. પેનિક એટેક (ગભરામણ, બેચેની, ધબકારા વધી જવા , ચેસ્ટ પેઈન, મૂંઝારો , જીવ નીકળી જશે તેવી ફીલિંગ થવી
[] વિથડ્રોઅલ :-
------------------
જયારે ડ્રગ એડિક્ટને ડ્રગ્સ ન મળે ત્યારે .....
* ક્રેવિંગ - તલપ
* પેરાનોઈયા ( શંકા , વ્હેમ, કોઈ આવશે, મારી પાછળ કોઈ પડ્યું છે.)
* કન્ફ્યૂઝન - કંઈ સૂઝે નહીં
* પેનિક એટેક
* ડિપ્રેશન- ચીડિયાપણું
* મૂડ સ્વિંગ થાય
* ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં અસમર્થતા
* સ્નાયુઓ જકડાઈ જાય
* અનિંદ્રા
સામાન્ય રીતે ડ્રગ્સ છોડ્યા પછી દસેક દિવસ આવા લક્ષણો રહેતા હોય છે.
[] જે લોકો લોન્ગ ટર્મ યુઝર હોય તેમાં :-
--------------------------------------------
* અસામાન્ય વેઇટ લોસ
* દાંત ખવાય જાય
* હાયપર એક્ટિવ
* એન્ક્ઝાઈટી -અજંપો
* વાયોલન્ટ બિહેવિયર
* ઊંઘ ન આવે
[] ડ્રગ્સ ઓવરડોઝ ના પ્રોબ્લમ :-
-------------------------------------
* હાર્ટએટેક
* ફિટ-ખેંચ
* બ્રેઈન સ્ટ્રોક
* સાયકોસીસ
* ઓર્ગન ફેઈલ્યોર
* ડેથ
[] સારવાર :-
---------------
* સિમ્પટમેટિક ટ્રીટમેન્ટ
* સીબીટી ( કોગ્નિટિવ બિહેવિયર થેરાપી) જેમાં વ્યક્તિના વિચારો, માન્યતાઓ અને એટીટ્યુડ ટ્રીટ કરવામાં આવે છે.
* સાયકોથેરાપી
* જરૂર જણાય તો લોન્ગ ટર્મ રિહેબિલિટેશન પણ કરવામાં આવતું હોય છે.
-------------
તમામ પ્રકારના માનસિક રોગો તથા સેક્સ ના રોગો તથા તમામ પ્રકારના વ્યસનોની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિથી સારવાર માટે
------------
ડો શૈલેષ જાની
આત્મન સાયકીયાટ્રી હોસ્પિટલ અને ઈશાન વ્યસન મુક્તિ કેન્દ્ર
બીજો માળ , સુર્યદિપ કોમ્પ્લેક્સ, કાળાનાળા, ભાવનગર-364002
ફોન - 8141872881/ (0278) 2516212 / 2224736