12/09/2020
কৰ্কট ৰোগৰ উৎপত্তিৰ কাৰণ সমূহ :
কৰ্কট ৰোগৰ সঠিক কাৰণ জনা নাযায় যদিও পৰিবেশ আৰু অনুবংশিক উপাদানে এই ৰোগ সৃষ্টিত বিশেষ ভূমিক পালন কৰা দেখা যায়। দিনে দিনে বাঢ়ি অহা উদ্যোগ সমূহৰ ফলত পৰিবেশ বিনষ্ঠ হৈছে আৰু আকাশ বতাহে উৰি ফুৰিছে অসংখ্যা মাৰাত্মক ৰাসাযনিক কণিকা তথা ধোঁৱা যিয়ে এই ৰোগ সৃষ্ঠিত বিশেষ অৰিহণা যোগাইছে। মানুহৰ জীৱন ধাৰণা প্ৰক্ৰিয়া যেনে ধঁপাত সেৱন, অত্যাধিক সুৰাপান আদিও
পৰিবেশ আৰু কৰ্কট উদ্দীপক
আজিৰ পৰা প্ৰায় দুশ চল্লিছ বছৰ আগতে ছাৰ পাৰচিৱেল পটে পৰ্যবেক্ষণ কৰিলে যে আলকাতৰাৰ কাম কৰা শ্ৰমিক সকলৰ মাজত ছালৰ কৰ্কট ৰোগৰ প্ৰদুভাৱ বহুত বেছি। সেই পৰ্যবেক্ষণটোৱেই ধৰালৈ নমাই আনিলে কৰ্কট ৰোগৰ উদ্দীপক পদাৰ্থৰ ধাৰণা। তাৰ ঠিক চল্লিছ বছৰ পিছত জাপানাৰ য়ামাগিয়া ই নিগনীৰ কাৰণত প্ৰতিদিনে ছমাহলৈ আলকাতৰা ঘঁহি ছালৰ কৰ্কট ৰোগ উৎপন্ন কৰি দেখুৱালে আৰু নিজৰ ইচ্ছানুযায়ী প্ৰথমবাৰৰ বাবে কৰ্কট ৰোগ সৃষ্ঠি কৰি এটা অধিযুগৰ সূচনা কৰিলে। কিছুমান ৰং সুগন্ধি পদাৰ্থ, ইউৰেথেন, বিভিন্ন ধাতু যেনে নিকেল, বেৰিলিয়াম, আৰ্ছেনিক ক্ৰোমিযাম, এছবেছটছ আদিয়েও কৰ্কট ৰোগ সৃষ্ঠি কৰিব পাৰে। কিছুমান ৰাসায়নিক পদাৰ্থ যেনে ডাই ইথাইল ষ্টিলবেষ্টৰল যদি গৰ্ভৱতী মহিলাক অধিক মাত্ৰাত প্ৰদান কৰা হয় তেনেহলে কন্যা সন্তানৰ ভৱিষ্যত যোনিৰ কৰ্কট ৰোগ হোৱাৰ সম্ভৱনা থাকে। তেনেকৈ ৰজঃনিৰ্বাপন হোৱা মহিলাই ইষ্ট্ৰোজেন ব্যৱহাৰ কৰিলে তেখেতৰ জৰায়ুত এএই ৰোগ হ’ব পাৰে।
এছৰেটছঃ এছবেছটছ আৰু এনিলিন ৰং কৰ্কট উদ্দীপক বুলি প্ৰমাণিত হৈছে। এই দুয়োবিধ পদাৰ্থ হাঁওফাও আৰু মূত্ৰস্থলীৰ কৰ্কট ৰোগ সৃষ্টিত সহায় কৰে।
ধপাত আৰু কৰ্কত ৰোগঃ অতীজৰ পৰা মানৱ সমাজত ৰজাৰ পৰা প্ৰজালৈ কম বেছি পৰিমাণে ধঁপাতৰ প্ৰচলন আছে। ধঁপাত বিভিন্ন ধৰণে সেৱন কৰা দেখা যায়। যেনে তামোল-পাণৰ লগত চোবাই খোৱা, মুখৰ ভিতৰত লৈ চাধা, বিড়ি চিগাৰেট, চিলিম, হোঁকা হোপা ইত্যাদি। ধঁপাত আৰু ইয়াৰ ধোঁৱাত সহস্ৰধিক ৰাসায়িনক উপাদান থাকে। তাৰ ভিতৰত এতিয়ালকৈ মাত্ৰ দুইশ সত্তৰ বিধহে চিনাক্ত কৰা হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত আকৌ নিকোটিন, কাৰ্বন মন’অক্সাইড আৰু ধুম্ৰ গেদে ই প্ৰধান। ধুম্ৰ গেদ হৈছে কেইবাবিধো কৰ্কক কাৰক বা কৰ্কট উদ্দীপনকৰ মিশ্ৰনত সৃষ্টি হোৱা গেদিয় পদাৰ্থ। এই ধুম্ৰ গেদত কিছুমান পলিচাইক্লিক এৰোমেটিক হাইড্ৰ’কাৰ্বন কম্পাউণ্ড থাকে যি হাঁওফাওৰ কৰ্কট কাৰক।
সাধৰণত অৱস্থাত ধঁপাতত এই ৰাসায়নিক পদাৰ্থবোৰ নাথাকে, অসম্পূৰ্ণ দগ্ধতাৰ ফলত ইয়াৰ সৃষ্টি হয়। এই কথা এতিয়া প্ৰমাণিত হৈছে যে চিগাৰেট হোপাৰ ফলত প্ৰায় 20 মিলিগ্ৰাম ধুম্ৰ গেদ হাঁওফাওৰ ভিতৰলৈ যায়। এই হিচাপত এজন মানুহে যদি দিনে প্ৰায় 20 টাকৈ চিগাৰেট হোপে তেনেহলে এবছৰত তেখেতৰ হাঁওফাওত প্ৰায় 146000 মিঃগ্ৰা বা 150 ধুম্ৰগেদ জমা হব। যিটো হাঁওফাওৰ কৰ্কট ৰোগত সৃষ্টি কৰিবলৈ যথেষ্ট। এইটো এতিয়া প্ৰমাণিত হৈছে যে ধঁপাত চবোৱা বা মুখত লৈ থকাসকলৰ মুখ গহ্বৰৰ কৰ্কট ৰোগ ধঁপাত চোবাৱা বা মুখত লৈ থকাসকলৰ মুখ গহ্বৰৰ কৰ্কট ৰোগ আৰু চিগাৰেট হোপাসকলৰ মাজত হাঁওফাওৰ কৰ্কট ৰোগ ধঁপাত সেৱন নকৰাসকলৰ তুলনাত বহুগুণে বেছি।
আমেৰিকাৰ দুজন চিকিৎসক ডাঃ হামন্দ আৰু ডাঃ হৰ্ণে 1,87,766 জন পুৰুষ (বয়স 50-70) ৰ ধাপাত সেৱনৰ লগত কৰ্কট ৰোগৰ সম্বন্ধ বিচাৰি কৰা গৱেষণাৰ পৰা মন্তব্য কৰিছে এনেধৰেণে- এজন মানুহে যদি নিয়মিতভাৱে দৈনিক 20 টাকৈ চিগাৰেট হোপে তেন্তে তেখেতৰ হাঁওফাওৰ কৰ্কট ৰোগৰ সম্ভৱনা চিগাৰেট নোহাৱাজনতকৈ 25 গুণ বেছি, 20-40 টাকৈ হোপাজনৰ 45 গুণ আৰু 40 তাকৈ অধিক হোপাজনৰ 90 গুণ বেছি।
দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ খনিত কাম কৰা বাণ্টু সকলৰ 11,365 যোৰ হাঁওফাও মৰণোত্তৰ পৰীক্ষা কৰোঁতা মাত্ৰ 6 জনৰ হাঁওফাওত কৰ্কট ৰোগ ধৰা পৰিছিল। তাৰ বিপৰিতে শ্বেতাংগ সকলৰ 8465 জন পৰীক্ষাত 114 গুণ বেছি কৰ্কট ৰোগ পৰিলক্ষিত হৈছিল। বাণ্টুসকলৰ ছেগা- চোৰোকাকৈ চিগাৰেট ব্যৱহাৰ কৰাৰ বিপৰীতে শ্বেতাংগসকলৰ আছিল নিয়মিতভাৱে ধুমপান কৰা লোক।
ভাৰতবৰ্ষত শিখসকলে ধৰ্মীয়ভাৱে ধুমপান বা ধঁপাত সেৱনৰ পৰা বিৰত থকাৰ ফলত তেখেতসকলৰ মাজত হাঁওফাওৰ কৰ্কট ৰোগ বিৰল।
এটা পৰীক্ষাগাৰত 24 টাকৈ কুকুৰত দৈনিক সাতটাকৈ চিগাৰেটৰ ধোৱা সেৱন কৰোৱা হৈছিল। আঢ়ৈ বছৰৰ পিছত দেখা গৈছিল তাৰে দুটা কুকুৰৰ হাঁওফাওত কৰ্কট ৰোগে আক্ৰমণ কৰিছিল।
অসমত তামোলৰ লগত ধঁপাত সেৱন কৰা লোকৰ মাজত মুখগহ্বৰৰ কৰ্কট ৰোগৰ প্ৰদুর্ভাৱ অধিক দেখা যায়
ৰঞ্জন ৰশ্মি, তেজস্ক্ৰিয়া পদাৰ্থ আৰু সৌৰ বিকৰণ
সঘনাই দীঘলীয়া সময়ৰ কাৰণে ৰঞ্জন ৰশ্মীৰ সংস্পৰ্শত থাকিলে ছাল আৰু তেজৰ কৰ্কট ৰোগ হোৱা সম্ভৱনা থাকে। অই বিভাগত কাম কৰা কৰ্মীসকলৰ এই ৰোগ অতীতত সঘনে হোৱা পৰিলক্ষিত হৈছিল। হিৰোছিমা আৰু নাগাচাকিত পাৰমাণিক বোমা বিস্ফোৰণৰ পিছত হোৱা তেজস্ক্ৰিয়তাৰ ফলত বহুত মানুহ এই ৰোগত আক্ৰান্ত হৈছিল। বিশ্বৰ কোনো দেশত সৌৰ শক্তিৰ বিকিৰণৰ প্ৰভাৱ বেছি (অষ্ট্ৰেলিয়া, নিউজীলেণ্ড আদি) হোৱা হেতুকে সেইবোৰ ঠাইত ছালৰ কৰ্কট ৰোগ বেছিকৈ হোৱা দেখা যায়। এইখিনিতে এটা কথা মন কৰিবলগীয়া যে গৰ্ভধাৰণৰ প্ৰথম তিনিমাহত মহিলাৰ এক্সৰে কৰাটো বিপদজনক, কাৰণ এই ভ্ৰণৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে।
দীৰ্ঘদিনীয়া আঘাত আৰু ঘঁহনিঃ শৰীৰৰ কিছুমান কোমল কলা বা অংগত টান বস্তুৱে যদি দীৰ্ঘদিনৰ বাবে বাৰম্বাৰ আঘাত কৰি থাকে, সেই আঘাতপ্ৰাপ্ত অংশৰ কিছুমান কোষ কৰ্কট কোষলৈ পৰ্য়বসিত হ’ব পাৰে। যেনে- ভঙা দাঁতৰ, পিত্তথলীত পাথৰ গৰম চিলিমৰ দীৰ্ঘদীনিয়া আঘাতৰ ফলত জিভা, পিত্তথলী বা ওঁঠত এই ৰোগ হ’ব পাৰে। কাশ্মীৰিসকলৰ বহুতে হিম চেঁচা জাৰৰ পৰা ৰক্ষা পাবলৈ মাটিৰ পাত্ৰত জলন্ত কয়লা ভৰাই কাপোৰৰ তলত পেটত বা দুয়ো কৰঙনৰ মাজত লৈ থাকে। সেই পাত্ৰটোক কাংগ্ৰী বুলি কোৱা হয়। কাংগ্ৰী লোৱা ঠাইত পিছলৈ ছালৰ কৰ্কট ৰোগ হোৱা দেখা যায়। ইয়াক কাংগ্ৰী কৰ্কট বোলে।
ভাইৰাছঃ শেহতীয়াকৈ এই কথা প্ৰমানিত হৈছে যে কিছুমান কৰ্কট ৰোগ ভাইৰাইছৰ ক্ৰিয়াৰ কাৰণে হয়। তাৰ ভিতৰত লিউকেমিয়া তেজৰ কৰ্কট, হডস্কিন ৰোগন লসিকা কলাৰ কৰ্কট ৰোগ আৰু বাৰকিটছ টেমুনাৰ কথা উনুকিয়াব পাৰি। আকৌ যকৃতৰ কৰ্কট ৰোগৰ ফলত হেপাটাইটিছ বি, ভাইৰাচৰ ওতপ্ৰোত সম্বন্ধই এই কথাকে প্ৰমান কৰে। বিজ্ঞানীসকলৰ মতে এই ভাইৰাছবোৰে স্বাভাৱিক কোষৰ ভিতৰত সোমাই কোষৰ আভ্যন্তৰীণ ৰাসায়নিক প্ৰক্ৰিয়াটো ওলট পালট কৰি পেলয়া, য়াৰ ফলত কোষবোৰৰ উৎপৰিৱৰ্তন ঘটে আৰু কৰ্কট কোষলৈ পৰ্যৱসিত হয়।
হৰমনঃ পুৰুষৰ অৱনত গ্ৰন্থি ৰ আৰু মহিলাৰ স্তনৰ কৰ্কট ৰোগ হৰমনৰ ওপৰত নিৰ্ভশীল বুলি ভবাৰ স্থল আছে। কিয়নো পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত অণ্ডকোষ আৰু মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত ডিম্বকোষ গুচাই দিলে এই ৰোগত আক্ৰনসকলে কিছু উপশম পোৱা দেখা যায়। ইয়াৰ উপৰিও অধিবৃক্ক গ্ৰন্থি য’ত লৈংগিক হৰমন গৌণভাৱে নিঃসৰণ হয়। গুচাই দিলে প্ৰতিৰোধ হৰমন প্ৰয়োগ কৰিলে লক্ষণবোৰ লাহে লাহে কমি যোৱা পৰিলক্ষিত হয়।
জিনঃ জিনবিলাক হৈছে বংশগিতৰ একক। ই কোষবিলাকৰ স্বাভাৱিক বিকাশত প্ৰভাৱাম্বিত কৰিব পাৰে। দেখা গৈছে যে – 5-7 শতাংশ স্তনৰ কৰ্কট ৰোগ বংশগত। খাদ্যনলী, পাকস্থৱী, বৃহদান্ত্ৰ আদিৰ কৰ্কট ৰোগ একে পৰিয়ালৰ সদস্যসকলৰ মাজত হোৱা দেখা যায়। ৰেটিনোব্লাষ্টোমা একে পৰিয়ালৰ ভায়েক ভনীয়েকৰ মাজত হোৱা পৰিলক্ষিত হৈছে। কেঞ্চাৰ ৰিছাৰ্চ নামৰ আলোচনীত ডাঃ ৱাৰথিনে উল্লেখ কৰিছে যে তেখেতে এটা পৰিয়ালৰ কথা জানে যিটো পৰিয়ালৰ মাক –দেউতাক তথা তেখেতসকলৰ ছটি সন্তান আলৰু একমাত্ৰ নাতিৰ অৰ্থাৎ তিনিটা প্ৰজন্মৰ নটি সদস্যৰ এই ৰোগত মৃতু্য হয়।
বয়স লিংগ আৰু জাতিগত প্ৰভাৱঃ মানুহৰ বয়স বঢ়াৰ লগে লগে কৰ্কট ৰোগৰ সম্ভৱনাও বাঢ়ি যায়। বিশষকৈ পঞ্চাছ বছৰৰ পিছত পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰদুৰ্ভাৱ বেছিষ নাৰীৰ ক্ষেত্ৰত স্তন আৰু পুৰুষৰ বেলিকা হাঁওফাও আৰু খাদ্যনলীৰ কৰ্কট ৰোগ অধিক।
বিৱাহঃ বিৱাহিত তথা তুলনামূলক কম বয়সত বিৱাহিত নাৰীৰ জৰায়ু গ্ৰীবা কৰ্কট ৰোগ বেছিকৈ হোৱা পৰিলক্ষিক হৈছে।
আৰ্থসামাজিক ব্যৱস্থাঃ আৰ্থিক দুৰ্বল সকলৰ মাজত পাকস্থলী, ছাল আৰু জৰায়ু গ্ৰীবাৰ কৰ্কট ৰোগ বেছিকৈ হোৱাৰ বিপৰীতে স্তনৰ কৰ্কট ৰোগ আকৌ আৰ্থিকভাৱে টনকিয়ালসকলৰ মাজতহে বেছিকৈ হোৱা দেখা যায়।
শৰীৰৰ প্ৰতিৰক্ষাঃ আমাৰ শৰীৰত এটি অতি পৰাক্ৰমী তথা সদাজাগ্ৰত প্ৰতিৰক্ষা ব্যৱস্থা। ইয়াৰ অন্তৰ্গত প্ৰতিৰক্ষী কোষবোৰে তেজৰ সোঁতেৰে ঘুৰী ঘুৰী অতন্দ্ৰ প্ৰহৰীৰ দৰে পহৰা দি থাকে। এই প্ৰহৰী কোষবোৰে স্বাভাৱিক কোষ আৰু অস্বাভাৱিক কোষবোৰ তৎক্ষণাত চিনিক্ত কৰিব পাৰে। সেয়ে জীৱন পৰিক্ৰমাত অগণত কোষৰ বিভাজন আৰু পুনবিভাজন প্ৰক্ৰিয়াত কিবা আউল লাগি এটা বা দুটা কোষ যদি কৰ্কট কোষলৈ পৰ্যৱসিত হয় তেনেহলে তাহাতক এই প্ৰতিৰক্ষী কোষবোৰে ধ্বংস কৰি পেলায়। ফলত আমি কৰ্কট ৰোগৰ পৰা ৰক্ষা পৰো। কিন্তু যেতিয়া আমাৰ দেহৰ প্ৰতিৰক্ষা ব্যৱস্থা দুৰ্বল হৈ পৰে তেতিয়া কৰ্কট কোষবোৰে খোপনি পুতি কৰ্কট ৰোগৰ সৃষ্টি কৰে।
জন্মগত অস্বাভৱিকতাঃ শিশু এতি জন্মগত হোৱাৰ পিছত পিতৃ-মাতৃয়ে শৰীৰৰ অংগ- প্ৰত্যংগবোৰৰ ওপৰত চকু ৰাখিব লাগে। দৈনিন্দিন লালন –পালন প্ৰক্ৰিয়াতো বহুতো কথাই ধৰা পৰে। যদি কিবা অস্বাভাৱিক দৃষ্টিলৈ আহে তেতিয়া চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো বৰ দৰকৰা এইখিনিতে দুটা কথা উনুকিয়াব খুজিছোঁ। ল’ৰা সন্তান জন্ম হোৱাৰ পিছকে দুটা কথা উনুকিয়াব খুজিছোঁ। ল’ৰা সন্তান জন্ম হোৱাৰ পিছতে দুটা কথাৰ ওপৰত ধ্যান দিব লাগে। এটা হ’ল সন্তানটিৰ মূত্ৰনলীৰ অংগ্ৰাংM ছাল পিছলৈ ঠেলি দিলে গুচি যায় নে নায়ায়। নোযোৱাটোকে ফাইম’ছিছ বোলে। ফাইম’ছিছ থাকিলে অগ্ৰাংশ ছালৰ তলত এটা ৰাসায়নিক পদাৰ্থ জমা হৈ গৈ থাকে। যিটো কৰ্কটজনক বা কেঞ্চাৰকাৰক। দ্বিতীয়তে, অণ্ডকোষ দুটা অণ্ডকোষস্থলীত থিতাপি লৈছে নে নাই। যদি নাই জানিব লাগিব অণ্ডকোষ ত থিতাপি লৈছে নে নাই। যদি নাই জানিব লাগিব অণ্ডকোষ দুটা (কেতিয়াবা এটাও হ’ব পাৰে।) পেটৰ ভিতৰত বা নামি অহা বাটতৰৈ গৈছে। ইয়াকে অৱনমিত নোহোৱা অণ্ডকোষ বোলে। গৰ্ভস্থ অৱস্থাত অণ্ডকোষজুৰি শিশুৰ পেটৰ ভিতৰত থাকে। পিছলৈ অণ্ডকোষষ্থলীলৈ নামি আহে। ইয়াৰ কাৰণ হল অণ্ডকোষে বেছি উষ্চতা সহ্য কৰিব নোৱাৰে। সেয়ে প্ৰকৃতিয়ে অণ্ডকোষযুৰিক শৰীৰৰ বাহিৰ অংশ( অণ্ডকোষস্থলী) ত ৰখাৰ ব্যৱস্থা কৰিছে যাতে শীতল পৰিবেশত থাকিব পাৰে। বিভিন্ন কাৰণত অণ্ডকোষযুৰি বা এটি শৰীৰৰ ভিতৰ ভাগত থাকি গলে শৰীৰৰ বেছি উত্তাপত ইয়াৰ কোষবোৰে কৰ্কট কোষলৈ পৰ্যৱসিত হ’ব পাৰে। সেয়ে এই দুয়োটা অৱস্থাৰ চিকিৎসা অতি সোনকালে কৰাই ল’ব লাগে। ইয়াৰ চিকিৎসা তেনেই সহজ, কিন্তু অজ্ঞতা বা অৱহেলাই কঢ়িয়াই আনিব পাৰে বিপদ।
ডাঃ নৰেশ্বৰ শৰ্মা
*জনহিতাৰ্থে প্ৰচাৰিত
(বি:দ্ৰ - আপুনি যদি আমাৰ স্বাস্থ্য সম্বন্ধীয় লিখনী সমূহৰ দ্বাৰা উপকৃত হৈছে তেন্তে পেজটো লাইক শ্বেয়াৰ কৰিব নাপাহৰিব। পেজলৈ আহি লাইক কমেন্ট শ্বেয়াৰ কৰক। আপোনাৰ এই উদগনিয়ে আমাক স্বাস্থ্য সম্বন্ধীয় লিখনী সমূহ ভৱিষ্যতলৈও আপোনালোকৰ মাজলৈও কঢিয়াই নিবলৈ উৎসাহ উদগনি যোগাব । ধন্যবাদ)
*জনহিতাৰ্থে প্ৰচাৰিত
(বি:দ্ৰ - আপুনি যদি আমাৰ স্বাস্থ্য সম্বন্ধীয় লিখনী সমূহৰ দ্বাৰা উপকৃত হৈছে তেন্তে পেজটো লাইক শ্বেয়াৰ কৰিব নাপাহৰিব। পেজলৈ আহি লাইক কমেন্ট শ্বেয়াৰ কৰক। আপোনাৰ এই উদগনিয়ে আমাক স্বাস্থ্য সম্বন্ধীয় লিখনী সমূহ ভৱিষ্যতলৈও আপোনালোকৰ মাজলৈও কঢিয়াই নিবলৈ উৎসাহ উদগনি যোগাব । ধন্যবাদ)
Follow MEDICITY GUWAHATI:
Facebook: https://www.facebook.com/medicityguwahati/
Twitter:https://twitter.com/MedicityGuwaha3
Instagram: https://www.instagram.com/medicityguwahatiaditya/?hl=en
Visit:https://www.medicityguwahati.com/