Shri Samarth Netralaya & Pain Clinic

12/12/2023

Knee Pain and treatment

KNEE IS THE PIVOTAL JOINT FOR OUR EVERYDAY ACTIVITIES . IT IS THE MOST STRESSED JOINT IN ALL ACTIVITIES RIGHT FROM STANDING , SITTING TO RUNNING MARATHONS . ...

11/12/2023

मित्रांनो , ज्यांना कोणताही सांध्याचा , हाडांच्या दुखण्याचा त्रास आहे , त्या सर्वांच्या मनात एक प्रश्न नेहमी येतो -

माझ्या शरीरातलं कॅल्शियम कमी झालं आहे का ? डॉक्टर ही कॅल्शियम सप्लीमेंटस देतात , ती आपण वर्षानुवर्षे खात राहतो .

मग एकदा जाणून घ्यायला काय हरकत आहे की आपल्याला किती कॅल्शियम ची गरज आहे ? आपल्या शरीरात ते पुरेस आहे का ? त्यासाठी काय तपासण्या कराव्या लागतात ? कमतरता भरून काढायसाठी गोळ्या , इंजेक्शन हाच उपाय आहे का ? आपल्या जेवणामध्ये काय खाता येईल ज्यामुळे आपल्याला कॅल्शियम मिळेल ? मांसाहार केल्याशिवाय कॅल्शियम मिळणारंच नाही का ?

तर आपण या एकेका प्रश्नांचे उत्तरं शोधुया . पहिला प्रश्न मला किती कॅल्शियम ची गरज आहे ? तर उत्तर या चार्ट प्रमाणे पहा .

वय लिंग दररोज लागणारे कॅल्शियम
जन्मापासून सहा महिने पुरूष / स्त्री ४००मि ग्रॅ

६ महिने ते एक वर्ष पुरूष / स्त्री ६००मि ग्रॅ

१ वर्ष ते १० वर्ष पुरूष / स्त्री ८०० ते १२०० मि ग्रॅ

११ वर्ष ते २४ वर्ष पुरूष / स्त्री १२००- १५०० मि ग्रॅ

२५ ते ५० वर्ष पुरूष / स्त्री १००० मि ग्रॅ

५१ वर्ष आणि पुढे स्त्री १५०० मि ग्रॅ

५१ वर्ष ते ६४ वर्ष पुरूष १००० मि ग्रॅ

६५ वर्ष आणि पुढे पुरूष १५०० मि ग्रॅ

तर हे झालं रोज लागणारं कॅल्शियम च प्रमाण . आता माझ्या शरीरात ते कमी आहे की पुरेसं हे कसं शोधायचं ?

तर त्यासाठी रक्तातील कॅल्शियम ची तपासणी करतात . ८.६ ते १०.२ मि ग्रॅ दर शंभर मि ली हे योग्य प्रमाण आहे .

यापेक्षा कमी असेल तर ? लगेच गोळ्या सुरू कराव्या का ? अरे थांबा , आपल्या खाण्यामधून आपण काही कॅल्शियम वाढवू शकतो का हे पहा . ठीक आहे .

खाण्यातून कॅल्शियम मिळवण्यासाठी आपण प्रथम मांसाहारी खाद्य पदार्थ पाहू .
याचे प्रमाण १०० ग्रॅम खाल तर किती कॅल्शियम मिळेल असे आहे .

चिकन ३० मि ग्रॅ , मटन १५० मि ग्रॅ , झिंगा ( PRAWN ) ३२० मि ग्रॅ

बांगडा ( MACKEREL ) 430 मि ग्रॅ , रोहू ६५० मि ग्रॅ , अंडे ६० मि ग्रॅ

आता कांही लोक्स म्हणतील , अरे बापरे , हे काय आहे ? आम्ही तर मांसाहार करतंच नाही , तरी हे वाचायला , ऐकायला लावलं ? तर नका ताण घेऊ .

हे मांसाहारी पदार्थ झाले आता सर्व शाकाहारीचं आहे .

तर शाकाहारात काय असतं आपलं खाणं ? सकाळी नाष्टा , दुपारचं जेवण , रात्रीचं जेवण . आता यात काय करता येईल ते पाहू .

पोळी , भाकरी , भात , वरण - आपले मराठी पदार्थ . यात कशात किती कॅल्शियम असतं पाहू .

हे सर्व प्रमाण प्रती १०० ग्रॅ आहे हे लक्षात असू द्या .

बाजरी कॅल्शियम ५० मि ग्रॅ , रागी ३३० मि ग्रॅ , पुर्ण गहू ५० मि ग्रॅ ,
रिफाइंन्ड गहू २० मि ग्रॅ , तांदूळ १० ते २० मि ग्रॅ , सोयाबीन २४० मि ग्रॅ ,
दाळ १६० मि ग्रॅ , काळी दाळ २०० मि ग्रॅ

हे झालं पोळी , भाकरी , भात , वरण , ईडली , दोसा वगैरे बद्दल .

आता आपण भाज्या आणि फळं पाहू .

हे प्रमाण सुद्धा १०० ग्रॅम वापरल्यावर आहे .
तर
फुलगोबी कॅल्शियम १४० मि ग्रॅ , मेथी ४७० मि ग्रॅ ,
पालक ६० मि ग्रॅ , भेंडी ९० मि ग्रॅ , बीट २०० मि ग्रॅ ,
पत्ता गोबी ८० मि ग्रॅ , अंजीर ६० मि ग्रॅ , द्रांक्षे ३० मि ग्रॅ ,
खजूर ७० मि ग्रॅ , ऑरेंज ५० मि ग्रॅ ,
किसमीस १०० मि ग्रॅ , सफरचंद १० मि ग्रॅ ,
केळं १० मि ग्रॅ , पपई १० मि ग्रॅ

याप्रमाणे कोणत्या भाज्या , कशा , किती वापरायच्या तुम्ही ठरवू शकता .

आतापर्यंत आपण दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थ याबद्दल नाही विचार केला . तर आता तेही पाहू . हे ही प्रती १०० ग्रॅ वापराबद्दल आहे .

गाईचे दूध कॅल्शियम असते १२० मि ग्रॅ , म्हशीचे दूध २१० मि ग्रॅ ,
गायीच्या दुधाचे दही १२० मि ग्रॅ , चीज ७९० मि ग्रॅ ,
दुध पावडर स्कीम्ड १३७० मि ग्रॅ , दुध पावडर पुर्ण ९१० मि ग्रॅ

या सर्व चर्चेमध्ये आपण सुकामेवा किंवा ड्राय फ्रु्टस बद्दल बोललो नाही .
तर आता ते पाहू .

बदाम १०० ग्रॅम खाल्ले तर २३० मि ग्रॅ कॅल्शियम मिळेल ,
शेंगदाणे ५० मि ग्रॅम , पिस्ता १४० मि ग्रॅ

तर हे आपल्याला लागणारं कॅल्शियम आणि ते कसं मिळवणार या बद्दल बोलणं झालं .

आपण आपल्या आवडीप्रमाणे जर रेसीपी तयार केल्या तर सोप्या पद्धतीने आपण आपली कॅल्शियम ची गरज पुर्ण करू शकू .

ज्यांना गोळ्या घ्यायची आवड , किंवा गरज आहे ते लोक्स वगळा , पण जर तुम्हाला या माहितीतून वेगवेगळ्या रेसिपी , प्रमाण याबद्दल कांही माहिती मिळाली , तर एक सोपं सोल्युशन सांगतो .

या माहितीतून , नाष्ट्यासाठी , लंच साठी , डिनर साठी एक रेसिपी तयार करा . एकंच एक आपण नाही खाऊ शकणार . मग यात आवश्यक ते हेल्दी बदल करा .
थिंक हेल्दी , स्टे हेल्दी , ईट हेल्दी , फॉलो हेल्दी

DR PRASHANT KASHIKAR
Shri Samarth Netralaya & Pain Clinic
098222 54406

10/12/2023

पेन क्लिनिक : एक वरदान

पेन क्लिनिक ( वेदना कमी करण्याचा दवाखाना ) ही संकल्पना आपल्याकडे तशी नविनच आहे. आपल्याकडे यासाठी म्हटले कारण महानगरात बहुतांश प्रमाणात ही संकल्पना रुजली आहे . या लेखातून आपण ही संकल्पना समजून घेण्याचा प्रयत्न करू या.

पेन म्हणजे दुखण्याची संवेदना . साधारणतः कुठलेही आजार , मग अचानक झालेले
( Acute ) असोत की बऱ्याच दिवसांपासूनचा ( Chronic ) आजार असो , शारिरीक वेदना
होतातच.बरेचदा या वेदना सहन करण हीच एक प्रकारची शिक्षा असते . वेदना ही खरेतर
शरीरासाठी एक धोक्याची घंटा आहे. शरीराचा कुठलाही भाग , अवयव धोक्यात असल्याची
सुचना त्या भागातील वेदना करून देते.पण अनेकदा मुळ आजार कमी झाला तरी वेदना
मात्र तशाच राहतात अथवा वेदनां मुळे मुळ आजार आटोक्यात येण्यास वेळ लागतो.

पाठ दुखी , कंबर दुखी , गुडघे दुखी , नागीण ई. आजारांमुळे रुग्णाला होत
असलेल्या वेदनांमुळे त्रास तर होतोच पण रुग्णाची काम करण्याची क्षमता कमी होते ,
दररोजचे काम करणे अशक्य होते , त्याच बरोबर त्याचा आत्मविश्वासही गमावला जाउ
शकतो . हालचालींवर येणाऱ्या बंधनां मुळे रुग्ण परावलंबी बनू शकतो . अशा प्रकारच्या
रुग्णांसाठी पेन क्लिनिक हे वरदान ठरू शकते.वेदना ग्रस्त रुग्णाच्या वेदना थांबवणे किंवा
कमी करणे आणि वेदनारहित दैनंदीन आयुष्य जगण्यास रुग्णाला मदत करणे हेच पेन क्लिनिकचे उद्दीष्ट असते.

पेन क्लिनिक चालवणारे डॉक्टर हे मुख्यतः भूलतज्ञ ( ऑपरेशनच्या वेळी रुग्णास
भूल देणारे डॉक्टर ) असतात . एम बी बी एस नंतर एम डी / डी ए ही भूल शास्त्रातली पदवी
/ पदविका घेतल्या नंतर पेन मॅनेजमेंट मधील फेलोशिप करतात . थोडक्यात भूल शास्त्रातली
ही सुपर स्पेशॅलिटीच म्हणायला हरकत नाही . भूल देताना रुग्णाच्या संवेदना बधीर करणे
हेच भूल तज्ञाचे मुख्य काम असते . त्यामुळे रुग्णाच्या वेदना कमी करण्याचे काम ते चांगल्या
प्रकारे करू शकतात . रुग्णाची विस्तृत माहिती घेऊन , संपुर्ण तपासणी करून आवश्यक त्या चाचण्या करून उपचार ठरविला जातो.उपचारा अंतर्गत कांही वेळा औषधी / गोळ्या ही
दिल्या जातात . अर्थात या गोळ्या नेहेमी घेतल्या जाणाऱ्या वेदनाशामक गोळ्या नसतात .
वेदना शामक गोळ्या जास्त घेतल्यामुळे किडनी , पोटाचे आजार होऊ शकतात. म्हणून पेन
क्लिनिक मध्ये जिथे अगदी आवश्यक आहे , अशाच ठिकाणी थोड्या काळासाठी या गोळ्या दिल्या जातात .

तथापी पेन क्लिनिकमध्ये फक्त गोळ्याच दिल्या जातात असे नाही . बरेचदा रुग्णाला गोळ्यांचा उपयोग होत नाही किंवा गोळ्यांचे दुष्परिणाम जाणवतात , त्यामुळे पेन फिजीनशयन काही विशिष्ट प्रकारचे इंजेक्षन देतात . याला Interventional Pain Procedures / Interventional Pain Management म्हणतात . हे इंजेक्षन नेहमीच्या इंजेक्षन सारखे कमरेत , दंडात घ्यायचे नसून रुग्णास ऑपरेशन थिएटर मधे घेऊन एक्स रे सारख्या मशिनमध्ये बघून वेदनेचे मुळ जेथे आहे ती जागा शोधली जाते व तेथे विशिष्ट प्रकारचे इंजेक्षन दिले जाते.

कांही वेळा नसांच्या दुखण्या मध्ये एका ॲडव्हान्स मशिनने त्या नसेचे काम बंद करून वेदना कमी केल्या जातात .कु ठल्या प्रकारच्या रुग्णांना पेन क्लिननकचा फायदा होऊ शकतो हे आता पाहू या ! घुडघे दुखी , पाठ दुखी , मान दुखी , कं बर दुखी , सियाटिका या सारख्या दुखण्यांवर पेन क्लिनिक मध्ये उपचार के ला जातो . यामध्ये एक्स रे सारख्या मशिन मध्ये पाहून दबलेल्या ,दुखऱ्या नसेजवळ जाऊन इंजेक्षन दिले जाते . यामुळे दुखण्यात बराच फरक पडतो.

बऱ्याच पुढच्या स्टेजच्या कॅ न्सरमध्ये आजार बरा होण्याची शक्यता तर नसते , पण
रुग्णाला मरण प्राय वेदना भोगाव्या लागतात . त्यासाठी वेगवेगळी औषधी / इंजेक्षन पेन मॅनेजमेंट मध्ये उपलब्ध आहेत . ज्या योगे पेशंटचे शेवटचे दिवस कमी कष्टदायक होतात .
हाताचा , पायाचा रक्त पुरवठा कमी झाल्या मुळे होणाऱ्या वेदना मध्ये इंजेक्षन द्वारा
कांही प्रमाणात रक्त पुरवठा वाढविता येतो . यामुळे वेदना कमी होतात .

डोके दुखी चे व्यवस्थित निदान करुन त्याप्रमाणे त्यासाठी आवश्यक गोळ्या / इंजेक्षन
देता येतात .

गुडघेदुखी ही आजकाल मोठी समस्या झालेली आहे . त्या साठी वेगवेगळ्या इंजेक्षन
द्वारा उपचार करता येतो .

याखेरीज स्नायुंचे दुखणे , पॅनक्रीयाटायटीस , टेनिस एल्बो , टाचेचे दुखणे ई .
जुनाट दुखण्यांवरही उपचार होउ शकतो .

यावरून हे लक्षात येईल की कु ठल्याही प्रकारच्या जुनाट दुखण्यावर यात ईलाज
करता येतो.तथापि एक गोष्ट लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की बरेचदा दुखणे पुर्णपणे बरे
झाले नाही तरी त्या वेदना मर्यादीत ठेवता येतात आणि कमीत कमी गोळ्यांवर किंवा विना
गोळ्या खाता रुग्ण दैनंदिन आयुष्य जगु शकतो . अशा प्रकारे पेन मॅनेजमेंट हा
पर्याय वेदना पीडितांसाठी वरदान ठरू शकतो .
डॉ . प्रशांत प्रल्हाद काशीकर
समर्थ पेन क्लिनिक
बीड. मो. 9923409984