Manovedh Hypnoclinic &Research Institute, Karad

05/09/2025

हो, अगदी योग्य प्रश्न आहे. खाली मी मॅनिप्युलेशन या विषयावर सर्व बाजूंनी सविस्तर मराठीत लेख देत आहे.

---

🧠 मॅनिप्युलेशन: समज, प्रकार, ओळख आणि संरक्षण

१. मॅनिप्युलेशन म्हणजे काय?

मॅनिप्युलेशन म्हणजे एखाद्याच्या भावना, विचार किंवा वर्तनावर लपवाछपवी, खोटेपणा किंवा दबाव वापरून ताबा मिळवणे.

यात दुसऱ्याच्या परवानगी, गरजा किंवा कल्याणाचा विचार न करता स्वतःचा फायदा साधला जातो.

हे सामान्य समजावणे (persuasion) किंवा चांगल्या हेतूने दिलेला सल्ला यापेक्षा वेगळं आहे.

---

२. मॅनिप्युलेशन कोण करतो?

मॅनिप्युलेशन करणारे लोक वेगवेगळ्या पातळीवर आढळतात:

वैयक्तिक नातेसंबंधात: मित्र, जोडीदार, नातेवाईक.

कौटुंबिक: कधी पालक, भाऊ-बहिण किंवा नातेवाईक दबाव टाकतात.

सामाजिक/कामाच्या ठिकाणी: वरिष्ठ अधिकारी, सहकारी, नेते.

गुन्हेगारी प्रवृत्तीचे लोक: मुलांना, दुर्बलांना किंवा निरागस लोकांना लक्ष्य करतात.

---

३. मॅनिप्युलेशनचे किती प्रकार असतात?

मॅनिप्युलेशन वेगवेगळ्या स्वरूपात दिसते:

1. भावनिक मॅनिप्युलेशन

अपराधीपणा निर्माण करणे: “मी तुझ्यासाठी किती केलं तरी तू...”

स्वतःला बळी दाखवणे.

2. गॅसलायटिंग (मानसिक गोंधळ)

खोटं सांगून, आठवण बदलून दुसऱ्याला स्वतःवरच शंका आणणे.

3. आकर्षण व चापलुसी

खूप कौतुक करून आपल्यावर विश्वास बसवणे.

4. धमकी वा भीती दाखवणे

“जर तू नाही केलंस तर…” अशा पद्धतीने घाबरवणे.

5. गुपिते व दबाव

“हे कुणाला सांगू नकोस” असं सांगून वश करणे.

6. गट-दबाव (Peer Pressure)

“सगळे करतात, तूच मागे पडशील” असा दबाव.

7. बक्षिसे व शिक्षा (Reward-Punishment)

एकदा लाड, एकदा राग → गोंधळ निर्माण करून वश करणे.

---

४. मॅनिप्युलेटर कसे ओळखायचे?

खूप गोड बोलून लगेच जवळीक वाढवणे.

सतत तुमच्याकडून “हो” मिळवण्याचा प्रयत्न.

वारंवार अपराधीपणा वाटवणे.

एकदा कौतुक, एकदा टीका → गोंधळ निर्माण करणे.

“गुपित ठेव” किंवा “फक्त आपल्यात राहू दे” असं सांगणे.

तुमच्या मर्यादा (boundaries) वारंवार मोडणे.

चुकीचे वागूनही दोष तुमच्यावर ढकलणे.

---

५. सॉफ्ट टार्गेट (Soft Target) कोण असतात?

मॅनिप्युलेटर्स अशा लोकांना निवडतात जे सहज फसवले जाऊ शकतात:

लहान मुले → निरागस, प्रौढांवर जास्त विश्वास ठेवतात.

किशोरवयीन → गटात मिसळण्याची व मान्यता मिळवण्याची इच्छा.

भावनिकदृष्ट्या कमजोर व्यक्ती → प्रेम, आधार शोधणारे.

आर्थिकदृष्ट्या अवलंबून असलेले लोक → कुटुंब किंवा नोकरीवर अवलंबून.

एकटे किंवा एकाकी लोक → कुणीतरी जवळीक दाखवली की लवकर जुळतात.

नवीन नोकरी/गावात आलेले लोक → परिस्थिती माहिती नसल्यामुळे सहज फसतात.

---

६. स्वतःला कसे वाचवायचे?

(अ) वैयक्तिक स्तरावर

स्वतःच्या भावना ओळखा: काहीतरी चुकीचं वाटलं तर त्याकडे लक्ष द्या.

मर्यादा ठेवा: “नको” म्हणायला शिका.

अपराधीपणाला बळी पडू नका: जर निर्णय बरोबर आहे तर दोषी वाटून घेऊ नका.

गुपित ठेवू नका: विशेषतः मुलांनी मोठ्यांनी सांगितलेलं गुपित पालकांना सांगावं.

(ब) सामाजिक स्तरावर

विश्वासू लोकांशी नातं ठेवा.

अचानक अतिशय गोड वागणाऱ्या लोकांबद्दल सावध रहा.

गट-दबावाला बळी पडू नका → “सगळे करतात” हा तर्क चुकीचा आहे.

(क) ऑनलाइन संरक्षण

वैयक्तिक माहिती, फोटो, पासवर्ड शेअर करू नका.

अनोळखी लोकांचे मेसेज, रिक्वेस्ट टाळा.

संशयास्पद वागणूक दिसली तर ब्लॉक करा व सांगून मदत घ्या.

(ड) मदत घ्या

कुटुंब, मित्र, शिक्षक किंवा समुपदेशक यांच्याशी बोला.

गंभीर प्रसंगी कायदेशीर मदत घ्या.

---

७. निष्कर्ष

मॅनिप्युलेशन हा एक सामाजिक आणि मानसिक धोका आहे. तो कुठल्याही नातेसंबंधात दिसू शकतो. यापासून वाचण्यासाठी:

जागरूकता,

स्पष्ट मर्यादा (boundaries),

आत्मविश्वासाने “नको” म्हणणे,

आणि विश्वासू लोकांशी संपर्क ठेवणे
हीच खरी संरक्षणाची किल्ली आहे.

20/07/2024

#निरोगी #जीवनाची #पुष्टी

एखादा आजार ठीक होत नसेल किव्हा आजाराने आपण ग्रस्त असेल तर आपण सकारात्मक विचार मनात निर्माण न करता जास्तसे नकारात्मक विचार, आणि त्या आजाराच्या छायेत चिंताग्रस्त, त्या आजाराला कवटाळून बसतो. नेहमी डॉक्टराची औषधें शरीराला देत राहतो. या शिवाय आपण आणखीन काय करतो.?

हो!
कंटाळून कधी कुटूंबाला, कधी आपल्याला, कधी देवाला,तर कधी आजाराला दोष देतो.
याने या नकारात्मक वागण्याने आपल्या आजारात काही फरक पडतो का?

नाही.!
उलट आजार वाढतो, औषधे लागू पडत नाहीत.

का?

तरआपण या जीवनाशी आजाराशी सहमत न होता होतील तितके जास्त नकारात्मक विचार अवचेतन मनाकडे पाठवू लागतो. आणि तुम्ही जे पण अवचेतन मनात रजिस्टर करता तसेच ते तुम्हाला देत राहते.
यात दोषी आपणच असतो. आपण प्रत्येक वेळी संकटात, चांगल्या कामात, किव्हा जीवनाला फक्त नकारात्मक विचाराने भरत जातो.

असे करू नका.
जेव्हा तुम्हीच तुमचे जीवन मानसिक रित्या रोगग्रस्त करता त्यास देव कितीही करा, डॉक्टर कितीही करा, तांत्रिक भगत कितीही करा किव्हा संपूर्ण जग उलटवून टाका. सारे निष्फळ.

यास फक्त तुम्हीच ठीक करू शकता. कुठेही जाण्याची गरज नाही. जरी तो मानसिक विचाराने निर्माण झालेला असो की नैसर्गिक शारीरिक आजार असो. सर्वात पहिले आपले विचार पॉजिटीव्ह ठेवा, दृष्टी पॉजिटीव्ह ठेवा.म्हणजे अंतरमन पण तुम्हाला तसेच बहाल करीत जाईल.

आता दुसरे आपले महत्वाचे काम असो, ध्यान असो की डॉक्टर चें औषध यांची सुरवात करताना श्रद्धा आणि आत्मविश्वास पण महत्वाचा असतो.

एखादे औषध घेताना श्रद्धा पूर्वक हाच विचार मनात आणावा की या औषधाने मी ठीक होईनच. आणि आत्मविश्वास पण हाच ठेवावा की माझ्या प्रकृतीत सुधारणा होऊन मी ठीक पण होईन.

आपल्या मनात जे नकारात्मक विचार येत असतात यांना डिलीट करत सकारात्मक विचार पेरावे. म्हणजे जे तुम्ही पेराल तेच तुम्हच्या मनाच्या शेतात उगवून तुम्हाला सुख शांती निरोगी पणाचे भरघोस पीक मिळेल.

सदैव पॉजिटीव्हच विचार करा. पॉजिटीव्ह विचारांना कवटाळून बसा. आणि त्याचाच दिवसभर विचार करा. म्हणजे अंतरमनातं जे निगेटिव्ह विचाराची घाण तुम्ही साठवून ठेवलेली आहे ती आपणहून नष्ट होत जावून मनाचा गाभारा शुद्ध होत जावून त्या पासून तुम्हाला दिव्य अनुभव मिळतील.

👉आजचे हे अफिरमेशन त्या लोकांसाठी आहेत. जे सदैव आजाराला घेऊन बसून सुखाला दूर ठेवत आहेत.

👉खरं तर डॉक्टर ची औषधे आपला आजार ठीक करत नसतात. ती फक्त आपला आजार रोखण्याचे बँकटेरिया रोखण्याचे काम करतात. बाकी आजार अवचेतन मन ठीक करत असते. पण त्यास काम करण्यास आपल्याला विश्रांती ची गरज असते. माणसाला आठ तास झोप यांचसाठी गरजेची असते. या आठ तासाच्या झोपेत अंतरमन शरीर रिपेरिंग चें काम करते. तिच्या फार्मशी मध्ये विष पण आहे. आणि डोपोमाईन, सेरेटोनीन सारखी अमृत हार्मोन्स पण आहेत.

खालील सात किव्हा आठ किव्हा आवडत असेल तर जास्त वाक्ये निवडून प्रत्येक वाक्य तीन वेळा सकाळी व रात्री21दिवस किव्हा नेहमी म्हणावे.

हो!
हा आफिरमेशन मंत्र जप सूरू केल्यावर निगेटिव्ह विचार मनात बिलकुल आणू नये. तसें केल्यास तुम्ही परत नकारात्मक विचार अंतर मनात स्टोर करता असाच अर्थ होईल. असे केल्यास आफिरमेशन चा काहीही फायदा होणार नाही.

#पुष्ठी affirmation 👇👇👇👇

मी प्रेम आणि समर्थनाने वेढलेला आहे.

मी राग आणि संताप सोडून देणे निवडतो.

माझ्या भावना वैध आणि महत्वाच्या आहेत.

या उपचार प्रक्रियेदरम्यान मी स्वतःशी सहमत आहे.

मी माझ्या आरोग्याच्या प्रवासावर विश्वास ठेवतो.

मी आनंद आणि आनंदासाठी पात्र आहे.

मी दररोज अधिकाधिक बरे होत आहे.

मी बरे होत असताना मी स्वतःवर धीर धरतो.

🌹
माझे आजार बरे होत आहे आणि मजबूत होत आहे.

मी नवीन निरोगी जीवनाच्या सुरुवातीसाठी खुला आहे.

मी माझ्यातील प्रेम आणि करुणा स्वीकारतो.

माझ्या सभोवतालच्या प्रेमाबद्दल मी कृतज्ञ आहे.

मी माझ्या भावनांचा आदर करतो आणि त्यांना वाहू देतो.

मी सकारात्मक आणि मजबूत आहे.

मी भावनिक वेदनांपासून मुक्त आहे.

मी सुरक्षित आणि निरोगी आहे.

मी भीती सोडतो आणि शांततेचे स्वागत करतो.

🌹
मी सकारात्मक उर्जेने वेढलेला आहे.

मी माझ्या भावनिक जखमा भरत आहे.

मी प्रेम प्राप्त करण्यास तयार आहे.

मी सहानुभूती आणि समजून घेण्यास पात्र आहे.

मला माझ्या भावनिक वाढीचा अभिमान आहे.

मी भूतकाळ सोडून वर्तमानात जगतो.

मी शांत आणि प्रेमळ जीवनासाठी पात्र आहे.

मी भावनिकदृष्ट्या संतुलित आणि स्थिर आहे.

मी प्रेम आणि आशेचा किरण आहे.

मी माझ्या भावना व्यक्त करायला मोकळा आहे.

🌹
मी भावनिक वेदनातून बरे होत आहे.

मी भीतीपेक्षा प्रेम निवडतो.

मी जीवनातील सर्व चांगल्या गोष्टींसाठी पात्र आहे.

मला भावनिक उपचार प्रक्रियेवर विश्वास आहे.

मी सुखी आहे, मी निरोगी आहे.

मी बळकट आहे, मी पॉजिटीव्ह ऊर्जेने वेढलेलो आहे.

मी शांत आहे., मी आरोग्यवान आहे.
वरील वाक्ये तुम्हाला आवडतील तेवढी निवडा आणि ती वहीवर लिहून नेहमी वाचा.

Ashok Naik

17/07/2024

11/11/2023

*श्रीमंत*

मला नेहमी असं वाटायचं की च्यायला जाम पैसा आला म्हणजे मनुष्य श्रीमंत होतो...

नंतर नंतर माझ्या लक्षात आलं पैसा आला की तो "पैसेवाला" नक्की होतो पण "श्रीमंत" होतोच असं नाहीये...

श्रीमंत या शब्दाची व्याख्या खुप मोठी आहे. वेदांमध्ये जी "श्री" नावाची देवता आहे ती लक्ष्मीपेक्षा थोडी निराळी आहे...

श्री या संज्ञेत पैसा,यश, सौंदर्य, श्रेष्ठत्व, अधिकार, प्रतिष्ठा, उद्योगशीलता, सुस्वभावीपणा वगैरे वगैरे अनेक गोष्टी त्यात अनुस्युत आहेत...

फक्त पैसा नव्हे. हे लक्षात आल्यावर मी आसपासच्या काही मंडळींचं निरिक्षण केलं आणि माझ्या लक्षात आलं की खरोखरंच यार पैसेवाला आणि श्रीमंत या दोन अत्यंत निरनिराळ्या कन्सेप्ट्स आहेत...

गंमत म्हणजे प्रत्येक श्रीमंत हा पैसेवाला होताच पण प्रत्येक पैसेवाला हा श्रीमंत नव्हता...

अनेक पैसेवाले असे आहेत की ज्यांना पैशाची "फिकीर नाही"...

अलोट आणि मुबलक पैसा आल्यावर त्या पैशाला शिस्तीचं वळण न लावल्यामुळे तो पैसा घरात लाथेलोटेसारखा असला तरी त्याला नियोजन नाही...

बेफिकीरी, व्यसनाधिनता, उधळपट्टी, वागणूकीत अहंकार, बेशिस्त अनेक पैसेवाल्यांकडे पदोपदी दिसली मला...

सगळीकडे झगमगाट होता पण त्या झगमगाटामागे दिखावा आणि माज होता...

"मी किती महागाची स्कॉच पितो बघ" हे सांगण्यामागे ब्रॅन्डच्या कौतुकापेक्षा, पैशाच्या लेबलला जास्त व्हॅल्यु होती...

ही खरेदी आणि बेफिकीरी घरातल्या इंटॆरिअरपासुन लहानशा खरेदीपर्यंत जिथेतिथे दिसते...

सुसंस्कृतपणा खुप कमी पैशेवाल्यांकडे आहे.
मुलं काय शिकतायत? यापेक्षा सगळ्यात भारी इंटरनॅशनल स्कूलमध्ये घातलंय याचंच वारेमाप कौतुक...

वाचनसंस्कृती, अभ्यासूपणा, विचारशीलता, सुसंस्कृतपणा याचा जिथेतिथे अभाव दिसत होता...

पण याउलट माझ्या परिचयातील कित्येक श्रीमंत मंडळी ही खुपच निराळी आहेत.

कुणाकडे स्वच्छतेची प्रचंड आवड तर कुणाकडे नेटकं आणि सुबक इंटेरिअर (अजिबात झकपक नाही),
कुणाला पुस्तकांचं कलेक्शन करुन त्याची सुबक लायब्ररी करण्याचा छंद तर कुणाला Antic मूर्त्या आणि चित्रं जमवायचा छंद...

कुणाला समाजसेवेची आवड तर कुणाला शेतीची हौस.
आणि गंमत म्हणजे सर्व श्रीमंत हे अतिशय Down to earth आणि सुसंस्कृत विचारांचे आहेत...

प्रत्येकाने संपत्तीचं उत्तम,
Long Term नियोजन केलेलं आहे.
रितसर कागदपत्रे,
त्यांच्या फायली तयार आहेत. सरकारी करांचा भरणा व्यवस्थित केलेला असतो.
कुठेही कसलाही Show Off नाही आणि बडेजाव तर त्याहून नाही...

स्वत: केलेल्या समाजसेवेचं कौतुक तर अजिबात नाही.

कोट्याधीशाकडच्या पार्ट्यांसोबत गरीबाकडच्या सत्यनारायणालाही आवर्जुन जातात..
कुठेही कसलाही भेदभाव नाही, Attitude तर औषधालाही नाही...

उत्तम मोजकं आणि छान खाणं, भरपूर व्यायाम, सौंदर्याची निगा, मोजके पण सिलेक्टेड दागिने, अदबशीर बोलणं, वागणं... म्हणजे वेदातल्या "श्री" या संकल्पनेला अनुरुप असं परिपूर्ण श्रीमंत व्यक्तिमत्व ते हेच हो...

आणि मग माझ्या लक्षात आलं की एकतर भरपूर मेहनत करुन, कष्ट करुन, उद्योग करुन किंवा मग लांड्यालबाड्या करुन, जमिनी विकून "पैसेवाला" होता येणं कुणालाही सहज शक्य आहे पण "श्रीमंत" होणं हे एक कष्टसाध्य पण छान व सुंदर "मिशन" आहे...

पैसेवाल्यांना श्रीमंत होणं अशक्य आहे असं मी अजिबात म्हणणार नाही.

तो एक प्रवास आहे, विचारपुर्वक करण्याचा...
तो करायलाच हवा.
तुमचं पैसेवालं असणं हे सगळ्यांच्या दृष्टीने जितकं हास्यास्पद आहे तितकंच श्रीमंत होणं कौतुकास्पद आहे हे लक्षात घ्या...

आपण खुप श्रीमंत व्हावे ही ईश्वरचरणी प्रार्थना...!!

पिंपळाच्या रोपासारखं ...
खडकावर उगवता आलं पाहिजे,
निर्भीडपणे निर्धाराच्या वाटेवर
चालता आलं पाहिजे.
वादळांचं काय....
ती येतात आणि जातात,
मातीत घट्ट पाय रोवून
उभं रहाता आलं पाहिजे.
या दिपावलीच्या मनापासून शुभेच्छा देताना आपण असे " " श्रीमंत " व्हावे हीच मनोकामना ! 🙏

🌟💥💫🌠🌅🌇🎁🎉