21/06/2024
*योग: आरोग्याचे अमूल्य वरदान*
डॉ. पराग कुलकर्णी,
माऊली क्लिनिक, कोल्हापूर.
9423044401
21 जून 2024 रोजी आपण 10 वा आंतरराष्ट्रीय योग दिवस साजरा करीत आहोत. या वर्षीचा आंतरराष्ट्रीय योग दिवसाचा थीम आहे "मानसिक स्वास्थ्यासाठी योग". भारत सरकारच्या आयुष मंत्रालयाने दिलेल्या या थीमच्या अनुषंगाने, योगाभ्यासाचे महत्त्व सर्वसामान्य जनतेसाठी स्पष्ट करण्याचा हा प्रयत्न.
योगाचे आरोग्यदायी फायदे
1. शारीरिक स्वास्थ्य
योगाभ्यासामुळे शरीराच्या सर्व अंगांचे संतुलित आणि समन्वयित विकास होतो. नियमित योगासने केल्याने शरीराच्या लवचीकतेत वाढ होते, स्नायूंची ताकद वाढते, आणि शारीरिक तंदुरुस्ती राखली जाते. योगामुळे रक्ताभिसरण सुधारते, हृदयाचे स्वास्थ्य उत्तम राहते, तसेच रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते.
2. मानसिक स्वास्थ्य
योगामध्ये ध्यान, प्राणायाम आणि विविध आसनांचा समावेश असतो, जे मनःशांती मिळविण्यासाठी आणि ताणतणाव कमी करण्यासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरतात. नियमित योगाभ्यासामुळे मानसिक स्थिरता, एकाग्रता आणि आत्मविश्वास वाढतो. ध्यान आणि श्वसनाचे व्यायाम ताण कमी करतात आणि मानसिक संतुलन राखण्यास मदत करतात.
3. आध्यात्मिक विकास
योगामुळे व्यक्तीच्या आध्यात्मिक जाणीवांमध्ये वाढ होते. योगाच्या माध्यमातून मनुष्य आपल्या आतल्या शक्तींचा शोध घेऊ शकतो आणि आत्मानंदाचा अनुभव घेऊ शकतो. योगाभ्यासामुळे आत्मनियंत्रण आणि आत्मसाक्षात्कार वाढतो.
सामान्य जीवनात योगाचे महत्त्व
1. रोजच्या जीवनातील ताणतणाव कमी करणे
आजच्या धकाधकीच्या जीवनात ताणतणावाची पातळी वाढली आहे. योगाभ्यासामुळे शरीरातील ताण कमी होतो, मनःशांती मिळते आणि दिवसभरातील कामकाजात ऊर्जा व उत्साह मिळतो.
2. रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणे
नियमित योगाभ्यासामुळे शरीराच्या रोगप्रतिकारक शक्तीत वाढ होते. विविध योगासने आणि प्राणायामामुळे श्वासोच्छ्वासाच्या प्रणालीचे कार्य सुधारते, ज्यामुळे शरीराचे आरोग्य उत्तम राहते.
3. वजन नियंत्रण
योगामुळे शरीराचे वजन संतुलित ठेवण्यास मदत होते. विविध योगासने केल्याने शरीरातील अतिरिक्त चरबी कमी होते आणि स्नायूंची ताकद वाढते. त्यामुळे वजन नियंत्रणात राहते आणि शरीराची तंदुरुस्ती राखली जाते.
योगाभ्यासाची सुरुवात कशी करावी?
1. योग्य मार्गदर्शन
योगाभ्यासाची सुरुवात करताना तज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली योग शिकणे अत्यंत महत्वाचे आहे. तज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली योगासने, प्राणायाम आणि ध्यानाचे योग्य प्रकारे प्रशिक्षण घेणे आवश्यक आहे.
2. नियमितता
योगाभ्यासात नियमितता महत्त्वाची आहे. दररोज थोडा वेळ योगासाठी राखून ठेवणे आवश्यक आहे. नियमित योगाभ्यासामुळे शरीराचे आणि मनाचे संतुलन राखले जाते.
3. शारीरिक मर्यादा
योगाभ्यास करताना आपल्या शारीरिक मर्यादांचे भान ठेवणे आवश्यक आहे. कोणतेही आसन किंवा व्यायाम करताना शरीरावर अनावश्यक ताण देऊ नये.
निष्कर्ष
आंतरराष्ट्रीय योग दिवसाच्या निमित्ताने, सर्वांनी योगाभ्यासाचे महत्त्व समजून घेऊन आपल्या दैनंदिन जीवनात योगाचा समावेश करावा. योगामुळे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक स्वास्थ्य प्राप्त होते. त्यामुळे आपल्या आरोग्यासाठी योगाचा नियमित सराव करणे अत्यंत आवश्यक आहे.
शुभेच्छा!
💐💐
डॉ. पराग कुलकर्णी,
MD - आयुर्वेद.
- कन्सल्टिंग आयुर्वेद फिजिशियन - माऊली क्लिनिक, कोल्हापूर.
- असोसिएट प्रोफेसर आणि विभाग प्रमुख,
डॉ. दिपक पाटील आयुर्वेदिक मेडिकल कॉलेज अँड रिसर्च सेंटर, बोरपाडळे कोल्हापूर.
- 9423044401
- dr.paragkulkarni@gmail.com
