27/04/2025
#महाराष्ट्र_दिन
*फिटनेस - एक संघर्ष* (अनुवादित)
मला आश्चर्य वाटत होते की मला धडधाकट (फिट) राहण्यासाठी इतका संघर्ष का करावा लागतो.
आणि मग मला लक्षात आलं - मी अशा संस्कृतीतून आलो आहे जिथे माझे "शरीर" महत्त्वाचे आहे हे मला कधी शिकवलंच गेलं नाही.
मध्यमवर्गीय आचार विचार तुम्हाला निरोगी राहण्याचे महत्त्व कधीच शिकवत नाहीत. ते तुम्हाला सुरक्षित रहाणे, आज्ञाधारक रहाणे शिकवतात. ज्यायोगे नोकरी मिळेल असं काहीतरी शिकणं हेच चांगलं हेच तुमच्यावर बिंबवलं जातं. शारीरिकदृष्ट्या मजबूत किंवा "आरोग्यं धन संपदा" याबद्दल जागरूक राहणं कधीच शिकवलं जात नाही.
पै अन् पै वाचवणं आम्हाला महत्त्वाचं आहे, गुडघे वाचवणं नाही. समाजात आपली पत काय आहे याची आम्हाला काळजी असते, पण माझी posture (उभं राहण्याची ढब) बरोबर आहे का नाही यावर आम्ही कधीच लक्ष देत नाही.
आमचे बालपण गुण, शिष्टाचार आणि लग्न यावरील उपदेशांनी भरलेले होते. पण सुयोग्य श्वासोच्छवासाने अथवा प्राणायामाने anxiety (चिंता) वर कशी मात करता येऊ शकते, हे कधी कोणी आपल्याला सांगितलेच नाही. खरी झोप कशी असते हे कोणीही आपल्याला शिकवले नाही. साखर एखाद्या अंमली पदार्थासारखी घातक आहे, पचनसंस्था चांगली असणं किती महत्त्वाचं आहे यावर कधी चर्चाच झाली नाही.
नाश्त्याला टांग देणे म्हणजे आपण खूप बिझी आहोत असं नाही तर तर ते खूप नुकसानकारक आहे हे आपल्याला कधी कोणी शिकवलंच नाही.
जे काही घरी शिजवलेले आहे, जे पानात पडेल ते तुम्ही निमूटपणे खाता. जिथे जशी जागा मिळेल तिथे तुम्ही बसता. आजारी पडलात तरच तुम्ही विश्रांती घेता. या शिकवणीतच आपण मोठे होत गेलो.
विश्रांती म्हणजे आळस. व्यायाम म्हणजे टाईमपास. आरोग्य म्हणजे काहीतरी बिघाड झाल्यावर मगच लक्ष देण्याची गोष्ट - हेच आपल्यावर बिंबवलं गेलं.
डोकं दुखतंय का?
"बाम लाव थोडा, पड थोडावेळ."
पाठ दुखत आहे का?
"आयोडेक्स किंवा मूव्ह लाव. थोडा आराम कर."
घसा खराब आहे का?
"हळद घालून दूध पी, माझ्या आज्जीने हेच सांगितलं होतं."
गेला आठवडाभर अशक्तपणा जाणवत आहे का?
"किती धावपळ चालली आहे तुझी गेला आठवडाभर. एक काम कर, उद्या सुट्टी घे, बरं वाटेल."
जिथे रोग होऊच न देण्यावर (prevention) भर होता, अशा घरी आम्ही वाढलोच नाही. आम्ही अशा घरात वाढलो जिथे रोगापेक्षा निदानाची (diagnosis) भीती जास्त होती.
आपण टर्म इन्शुरन्स, लाइफ इन्शुरन्स, हेल्थ पॉलिसीजसाठी पैसे देऊ पण मानसिक उपचारांवर खर्च करणार नाही. किंवा फिटनेस कोच किंवा न्यूट्रिशनिस्ट यांची मदत घेण्याबद्दल कदापि विचार करणार नाही. जेव्हा परिस्थिती नियंत्रणाबाहेर जाईल तेव्हाच आम्ही रुग्णालयात जाऊ आणि मग तिथे डॉक्टर विचारतील, "पहले क्यूँ नहीं आये आप?"
आम्ही छोले भटुरे खाण्यासाठी २० किमी प्रवास करू, पण जेवणानंतर ५ किमी धावणार नाही. आपण केमिस्टकडे एमआरपीवरून वाद घालू, पण पाहुण्यांसाठी थंड पेये आणि फरसाण आदिंवर शेकडो रुपये खर्च करू.
आणि हे सगळं कसं योग्य, कसं छान आहे हेच आपण पटवून देत राहू.
आपण जर वारंवार थकत असू, सकाळी जागे होतानाही जर आपल्याला फ्रेश न वाटता थकवाच जाणवत असेल, तर त्याबद्दल काळजी वाटण्याऐवजी आपल्याला त्याचा अभिमानच वाटतो - कित्ती काम करतो तो !!
थकवा, ॲसिडिटी जणू आपल्या घरातले एक सदस्यच झालेले आहेत.
हा केवढा विसंवाद - केवढं विडंबन आहे हे ! प्रत्येक पावती, प्रत्येक रुपया, जुन्या लग्नपत्रिका, आलेल्या गिफ्टची आकर्षक वेष्टनं - हे सगळं सगळं आपण जपून ठेवतो, पण आपलं शरीर मात्र आपण जपत नाही, त्याची अक्षम्य हेळसांड करतो.
आपण करिअर घडवतो. आपण कुटुंबे वाढवतो. समाजाने आपल्याला दिलेल्या प्रत्येक चौकटीत टिक करतो. पण आपण ज्या शरीराच्या माध्यमातून या सर्व गोष्टी शक्य करतो ते मात्र आपण दुर्लक्षित ठेवतो. जोवर गाडी ढकलता येते तोवर आपण ती ढकलतच राहतो.
आणि जेव्हा समजतं, तोपर्यंत, आधीच खूप उशीर झालेला असतो. स्लिप डिस्क. मधुमेह. निद्रानाश. वाढतं वजन. जिने चढताना लागणारा दम. सांधेदुखी.
रावण दहा अक्राळविक्राळ तोंडांनी आपल्याला भेडसावू लागतो.
शरीराच्या बारीकसारीक कुराबुरींतून मिळणाऱ्या धोक्याच्या सूचनांकडे (warnings) आपण दुर्लक्ष करत राहतो आणि मग कपाळाला हात लावून बसतो.
आपली विचार करण्याची पद्धतच चुकीची आहे.
"दमलो" ऐवजी "मला विश्रांतीची गरज आहे" म्हणा.
"तब्येतीचे बघू हो नंतर" ऐवजी "तब्येतीची हेळसांड करून चालणार नाही, ताबडतोब बघितले पाहिजे" म्हणा.
आरोग्यासाठी केलेला खर्च, दिलेला वेळ हे खर्च नाहीत तर तुमची पहिली आणि सर्वात महत्त्वाची गुंतवणूक आहे.
आणि फिटनेस म्हणजे शरीराचे लाड अथवा चोचले नाहीत तर चांगल्या रीतीने जगण्यासाठी एक अविभाज्य अंग आहे.
जर आपण वेळीच जागे झालो नाही, शरीराच्या - मनाच्या कुरकुरीकडे दुर्लक्ष करून पैश्यांच्या मागे धावत राहिलो, तर एके दिवशी हे सगळे साठवलेले पैसे त्याच शरीरावर, शरीराच्या दुरुस्तीवर - डागडूजीवर खर्च करावे लागतील आणि आपल्या औषधोपचारांच्या कर्जाचा डोंगर पुढच्या पिढीला फेडत बसावं लागेल.
🌹🌹 काॅपी/पेस्ट
